چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری در سال‌های اخبر برای ما اسمی مساوی با جبهه جنگ دارد. صدای انواع بمب‌های دستی از چندین روز قبل به گوش می‌رسد و باید حسابی اعضا و جوارحت را بچسبی تا از این ماجرا جان سالم به در ببری. ولی در واقع ماهیت و ذات چهارشنبه سوری به این منوال نبوده است و آگاهی بیشتر در مورد چهارشنبه سوری ما را به سمت واقعیت ماجرا می‌برد.
زمان چهارشنبه سوری
در آخرین شب چهارشنبه سال یا به عبارتی غروب آخرین سه شنبه سال مراسم چهارشنبه سوری برگزار می‌گردد و به عبارتی وداع با آخرین شب چهارشنبه سال است.
واژه چهارشنبه سوری
نزدیک‌ترین تعبیر از ترکیب چهارشنبه سوری به این شکل است که این واژه از دو کلمه چهارشنبه و سور تشکیل شده است. سور در زبان کردی و لری به معنی سرخ است و به عبارتی چهارشنبه سوری به معنی چهارشنبه سرخ در می‌آید. این سرخی از همان آتشی ریشه می‌گیرد که در دل این شب به پا داشته می‌شود.
تاریخچه چهارشنبه سوری
آتش همواره در بین ایرانیان نماد پاکی و طهارت بوده است. این موضوع برافروختن آتش اشاراتی به عبور سیاوش از آتش نیز می‌تواند داشته باشد و در کل برافروختن آتش بازمانده سنتی است که سال نو را آتش‌افروزی بالای بام‌ها اعلام می‌کردند. در شاهنامه فردوسی اشاره‌هایی درباره بزم چهارشنبه‌ای در نزدیکی نوروز وجود دارد که این اشاره‌ها نشان‌دهنده کهن بودن جشن چهارشنبه سوری است. مراسم سنتی چهارشنبه سوری از قدیم‌الایام در بین ایرانیان به عنوان رسمی مهم اجرا می‌شد.
مراسم
مهم‌ترین و اساسی‌ترین کاری که در شب چهارشنبه سوری انجام می‌شود برافروختن آتش است.
با آتش و کنار زدن تاریکی از دل شب به پیشواز بهار می‌رویم و تمام سیاهی و زشتی‌ها را به دامن آتش می‌اندازیم.
عموما از چند روز قبل هیزم و موادی که برای آتش زدن احتیاج است آماده می‌شود و در شب چهارشنبه‌سوری آتشی به میان می‌آورد.
یکی از رسم‌های معمول پریدن از روی آتش است، این پریدن درحالیست که جمله :
«سرخی تو از من، زردی من از تو»
خوانده می‌شود.
اعتقاد بر این است که با این کار بیماری‌ها از فرد به دور می‌شود.
در بسیاری از مناطق هم دختران جوان پریدن از روی آتش را دلیلی بر باز شدن بخت می‌دانند.
قاشق زنی
از رسوم قدیمی دیگری که در چهارشنبه سوری از قدیم اجرا می‌شد رسم قاشقزنی است.
در این رسم دختران و پسران جوان برای آن که شناسایی نشوند چادر سر می‌کنند و با قاشق و ظرف دم در دوستان و همسایگان می‌روند. صاحبخانه با شنیدن صدای قاشق متوجه حضور افراد در پشت در می‌شود و کاسه این افراد را با شیرینی یا میوه پر می‌کند. احتمالاً آیین قاشقزنی برگرفته از این عقیده است که ارواح نیک درگذشتگان در رستاخیز آخر سال به میان زندگان بازگشته و به شکل افرادی که رویشان پوشیده‌است به خانه بازماندگان سر می‌زنند و زندگان برای یادبود و برکت به آنان هدیه‌ای می‌دهند.
شال‌اندازی
این رسم که هنوز در بعضی از روستاها اجرا می‌شود به این شکل است که جوانان چند شال بلند حریر و پارچه‌ای را به هم وصل می‌کنند و از پشت بام‌ها یا دودکش خانه‌ها به پایین میاندازند. صاحبخانه با دیدن شال یا شنیدن صدای سرفه شیرینی یا میوه‌ای را که از قبل آماده کرده درون شال می‌بندد تا این خلعت را بالا بکشند.
از رسوم فرعی دیگری که در این مراسم وجود داشته است می‌توان به فال‌گوشی و گره‌گشایی و کوزه‌شکنی اشاره کرد.
بعضی از این رسوم به باد فراموشی سپرده شده‌اند و برخی دیگر هنوز در برخی از استان‌ها رواج اندکی دارند.
در انتها…
آن جبهه جنگی که امروزه به عنوان چهارشنبه سوری شاهدش هستیم هیچ بویی از اصالت نبرده است.
و بیشتر از هرچیزی بجای اینکه پیشوازی برای بهار باشد، سرآغاز آتش‌سوزی، انفجار و مشکلات زیادی برای افراد می‌شود.
به آرامش که یک خانواده کنار جرقه‌های آتش می‌تواند داشته باشد فکر کنید، به آتش‌بازی‌ها و غصه‌هایی که می‌توان مانند هیزم به این آتش ریخت و خاکسترشان کرد.
چهارشنبه‌سوری سالیان درازیست که رسم محبوب ایرانی‌ها قبل از شروع سال نوست.
چه نکو خواهد بود اگر اصالت به خودش بگیرد و نوید بخش طهارت و پاکی سال جدید باشد.
نظر دهید