سفره هفت سین

نوروز را هر ساله به پیشواز تازه شدن می­‌رویم. تازه شدنی از جنس تقویم، از جنس محیط و از جنس طبیعت. البته که امسال برای ما از لحاظ شرایط تحویل سال شرایط ویژه‌­تری به وجود آمده است اما این موضوع نباید باعث شود که فراموش کنیم چطور باید دل‌های‌مان را به بهار گره بزنیم و نوروز را به لبخند نگذرانیم. نوروز همراه خود رسوم مختلفی را به همراه دارد که بعضی از این روسوم همچنان به قوت خود باقی مانده‌­اند و نیکوست که ما هم به فراموشی نسپاریم. آیین‌­ها و رسوم جزوی از باورهای ما هستند که بستر فرهنگی ما را آماده می­‌کنند. شواهدی از وجود سفره هفت سین در دربار ساسانی هم داریم که در این باره سعید نفیسی به نقل از «دمشقی» در «نخبئ‌الدهر فی عجایب البر و البحر» در یکی از فصل‌­ها درباره نوروز نوشته است:

از مهم‌­ترین این رسوم برپایی سفره هفت سین است که در ادامه بیشتر به آن می­‌پردازیم

هفت­ سین

سفره هفت سین ریشه در فرهنگ پارسی دارد.
در ایران باستان برای هر جشنی یک خوان یا سفره پهن می­‌کردند که سفره نوروز از همه رنگین‌­تر و مفصل­‌تر است.

چرا عدد هفت؟

خداوند زمین را در هفت شبانه روز آفرید، در اسطوره­‌های‌مان هفت خان رستم را داریم، هفت طبقه زمین و آسمان وجود دارد و عجایب، هفت‌گانه هستند.
رنگین کمان هفت رنگ دارد، روزهای هفته هفت روزاند.

عدد هفت از روزگاران قدیم عددی مقدس بوده است و اهالی مشرق زمین احترام ویژه‌­ای برای این عدد قایل بودند.
ایرانیان باستان این عدد را مقدس می­‌پنداشتند و نماد خوش­‌یمنی می­‌دانستند.

عدد هفت در زبان باستانی به نام «امرداد» است.
امرداد معنای جاودانگی و بی‌مرگی نام داشت و کاملا متناسب با واژه‌­ای است که می­‌توان برای پیشواز بهار و دوباره زنده‌­شدن به کار برد و در سفره هفت سین استفاده کرد.

عدد هفت در ادیان هم مقدس شمره می­‌شود و در بیشتر موارد عددی سرشار از خیر، برکت و پاکی است.
مانند طوافی که برای مسلمانان هفت دور انجام می‌شود.
عدد هفت در کتاب مقدس تورات در جایگاه عددی تمام و کامل آمده است و از جمله هفت‌های آئین مسیحی «هفت گفتار مسیح» است.
در آئین مهرپرستی که انعکاسی از آئین ایران باستان است- هفت درجه و مقام تقدیس قائل بوده‌اند.

چرا سین؟

روایاتی عنوان شده است که هفت «سین» در ابتدا هفت «شین» بود.
گزینه‌های هفت‌ «شین»، شهد (شیره درختان)، شیر، شراب، شکر، شمع، شمشاد و شابه (میوه خصوصا سیب) بود.
اما بعد از حضور اسلام بعلت ممنوعیت مصرف شراب این هفت “شین” تبدیل به هفت “سین” شد.

مواردی که باید در سفره هفت سین رعایت شود ایت است که محتویات سفره نام‌شان پارسی است، با واژه سین آغاز می‌شوند، نام‌شان ترکیبی نیست و عموما خوراکی و دارای ریشه گیاهی‌­اند.

موارد هفت سین

سنجد:

سنجد نماد سنجیده عمل کردن و عقل است و همچنین نماد دلبستگی است.

سیب:

انسان طبق روایاتی به واسطه سیب از بهشت رانده شده است.
حالا در جشن نوروز این میوه بهشتی را روی سفره می­‌گذارد چرا که نماد سلامتی و زیبایی است.
همچنین سیب نماد باروری و پرستاری است.
می­‌توان از سیب به نماد نشانه زیبایی و مهر و مهر ورزی می­‌دانند.

سبزه:

سبزه نمادی کامل از سرسبزی و برکت است و بودن سبزه روی سفره هفت سین نشان‌گر روزی و نشاط است.
ایرانیان معتقدند سبزه نشان از تولد دوباره، حیات دوباره و زایش و سبزی است.
سبزه‌ه­ای که روی سفره هفت­ سین می‌­گذارند را تا روز سیزدهم نگه می­‌دارند و روز سیزدهم در طبیعت رها می­‌کنند.
همچنین طبق باورهایی گره زدن سبزه عید باعث باز شدن بخت می­‌شود.
رنگ سبز سبزه روحی تازه به سفره می­‌دهد.
برای داشتن سبزه‌ه­ای زیبا باید زودتر به فکر بفتید و از روزها قبل سبزه با دانه مورد نظرتان را آماده جوانه زدن کنید.

سمنو

سمنو نمادی از قدرت است و همچنین نشانه فراوانی و خیر و برکت است.
سمنو سرشار از مواد مغذی و ویتامین E است و به همین دلیل مفید و مغذی بودن مظهری از قدرت است.
طبخ سمنو دشوار است و در گذشته عموما بهانه‌­ایی بود برای دور هم جمع شدن همسایگان و چخت سمنو برای همگان.

سماق

سماق نماد صبر و بردباری و تحمل دیگران بوده است.
سماق که رنگ طلوع آفتاب است و نمادی برای طلوع آفتاب و آغازی دوباره می­‌تواند معنی شود.

سیر

سیر ماده‌­ای گیاهی است که سرشار از فایده است و به عنوان یک آنتی باکتری از آن استفاده می­‌شود.
سیر باعث میکروب‌زدایی می­‌شود و نشانی از تندرستی را به همراه دارد.
سیر نمادی از مناعت طبع هم در نظر گرفته می‌­شود.
همچنان سیر نشانه­‌ا‌ی از سلامت است و حضورش روی سفره هفت­ سین سلامت را طلب می‌­کند.

سرکه

در ادیات پیشین از سرکه به عنوان نمادی در توصیف اشک و گریه استفاده می­‌شده است یا در ترکیب با سیر که نماد کاملی از اضطراب را تداعی می­‌کرد. مولانا از عنوان سرکه فشانی برای گریه و آزار استفاده می‌­کند.
سرکه نماد رضایت و تسلیم در برابر ناملایمات است.
سرکه ما را به آرامش و قبول خواست خداوند دعوت می‌­کند.

موارد دگری نیز برای سفره هفت ­سین استفاده می­‌شود که با توجه به شرط­‌های ذکر شده در مورد فلسفه هفت­ سین از اصالت بالایی برخوردار نیستند ولی با این­حال استفاده می‌­شود.
مواردی مانند سکه و سنبل.
همچنین ماهی قرمز که وارداتی از سمت چین است و اصالتی چنان ندارد.

مواد دیگر

برای چیدن سفره هفت سین سعی کنید سلیقه خودتان را در چیدن این موارد دخیل کنید. روحی تاریخی دادن به سفره می‌تواند گزینه خوبی باشد یا حالتی طبیعی ایجاد کردن نیز می­‌تواند زیبایی سفره شما را چند برابر کند. سعی کنید از رنگ‌هایی استفاده کنید که جلوه خوبی به سفره شما بدهد چرا که این سفره از اولین ساعات سال جدید پهن می‌­شود و تا روز سیزده بدر باقی می­ماند.