استفاده از چند رم (RAM) در کامپیوتر خطرناک است؟

ترکیب چند رم در سیستم می‌تواند یک ارتقای خوب برای کامپیوتر و لپ تاپ شما باشد. البته باید گفت که در برخی از موارد استفاده از دو یا چند رم متفاوت می‌تواند خطرناک باشد و در صورتی که به ریزه کاری‌های آن توجه نکنید، بدتر شرایط سیستم شما افت پیدا خواهد کرد. در ادامه می‌خواهیم در مورد اینکه چطور می توان استفاده از چند رم را به بهترین شکل انجام داد، با هم صحبت کنیم.

در صورتی که سیستم یا لپ تاپ کمی قدیمی شده باشد، اضافه کردن یک اسلات رم به آن می‌تواند بسیار نجات بخش باشد و برای سرعت سیستم ما معجزه کند. بالا بردن رم از آن ارتقا‌هایی می‌باشد که می‌توان با خیال آسوده آن را روی سیستم پیاده سازی کرد و باید گفت نسبت به خرید سایر قطعات، یک قطعه کم دردسر و ارزان به شمار می‌رود. رم قطعه ای است که مستقیما روی سرعت سیستم شما تاثیر گذاشته و یکی از اصلی ترین عناصر سیستم به شمار می‌رود. البته باید گفت که درک درست کاربرد رم و اینکه ویژگی‌های آن چه هستند، برای داشتن یک ارتقای خوب و اصولی ضروری می‌باشد و باید در ترکیب چند رم مورد توجه قرار گیرد. در ادامه این مقاله از پلازا، با هم نکاتی که باید برای این کار در نظر داشته باشیم را بررسی خواهیم کرد.

فهرست مطالب

رم (RAM) چیست و چطور کار می‌کند؟

در صورتی که بخواهیم راه و روش ترکیب چند رم با هم را یاد بگیریم، بهترین کار شروع از شناخت رم و تعریف آن است. وقتی که ما بدانیم این قطعه دقیقا در سیستم ما چه کارهایی انجام می‌دهد و جزئیات کاری آن به چه صورت است، متوجه خواهیم شد که در زمان خرید باید به چه نکاتی توجه کنیم. تقریبا هر کسی که در کامپیوتر آن دستی داشته باشد، می‌داند که رم یک قطعه کوچک و قابل تغییر در سیستم بوده که در صورت پایین بودن مقدار حافظه ای که دارد و یا کم بودن سرعت آن، ما را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد. اما باید گفت حقیقت در مورد رم‌های کامپیوتری بسیار فراتر از این است.

رم یا RAM در واقع یک حافظه با نام Random Access Memory یا همان «حافظه با دسترسی تصادفی» است که وظیفه آن در سیستم، نگهداری از اطلاعاتی است که سیستم در لحظه با آنها سروکار داشته و می‌خواهد با آنها کار کند. اگر با ساختار برنامه‌های کامپیوتری آشنایی داشته باشید، می‌دانید که این برنامه‌ها ترکیبی از فایل‌ها و چند خط کد هستند. این کد‌های بی جان به خودی خود در سیستم ما کاری را انجام نمی‌دهند. اما وقتی بخواهیم یک برنامه را اجرا کنیم، لازم است که این کد‌ها از روی هارد ما وارد رم شوند.

وقتی کد‌ها وارد حافظه رم می‌شود، تبدیل به یک برنامه فعال می‌شوند و می‌توانید با این برنامه کار کنید. حالا در صورتی که ظرفیت این رم پایین باشد و یا نتواند به خوبی کار کند، کیفیت کلی کارکرد با سیستم پایین می‌آید و ما مشکلاتی مانند کند شدن کار کرد، لگ زدن سیستم، داغ کردن بیش از حد، بسته شدن برخی از برنامه‌ها و یا بدتر از همه ارور صفحه آبی مرگ با همان ارور بلو اسکرین را در سیستم خود خواهیم دید. از این رو توجه به اینکه آیا میزان رم و همینطور سایر ویژگی‌هایی که دارد برای ما مناسب است یا نه، از ویژگی‌های مهمی است که باید در ترکیب چند رم مورد توجه قرار بگیرد.

در ترکیب چند رم به چه مواردی باید توجه شود؟

اکنون ما می‌دانیم که کاربرد این قطعه چیست و چه نقش مهمی را در سیستم ما ارائه می‌کند. اما هنوز در مورد جزئیاتی که باید برای ترکیب چند رم و یا حتی استفاده از یک رم در کامپیوتر خود به آنها توجه داشته باشیم، حرفی به میان نیامده است. عموم کاربران عادی کامپیوتر ظرفیت رم را به عنوان ویژگی اصلی که این رم‌ها می‌توانند داشته باشند می‌شناسند و فکر می‌کنند که اگر ظرفیت رم خود را بالا ببرند، دیگر مشکلی برای آنها ایجاد نخواهد شد و این موضوع را یک ارتقا می‌دانند. اما باید گفت که در کنار ظرفیت، موارد مهم دیگری نیز وجود دارد.

در صورتی که بخواهیم مهمترین ویزگی‌هایی که برای ترکیب چند رم باید در نظر داشته باشیم را معرفی کنیم، می‌توانیم به مواردی که در ادامه توضیح می‌دهیم اشاره داشته باشیم. دقت داشته باشید این موارد هم برای رم لپ تاپ‌ها و هم کامپیوتر‌های رومیزی ثابت هستند. البته ممکن است برخی از لپ تاپ‌ها در ارتقای رم کمی محدودیت داشته باشند، اما به طور کلی عمده دستگاه‌های موجود و به روز از این ویژگی‌ها پشتیبانی می‌کنند.

نقش نسل (Generation) در ترکیب چند رم

اولین مسئله ای که باید به آن توجه داشت و می‌توان گفت در صورت در نظر نگرفتن آن اصلا سیستم شما روشن نخواهد شد، استنفاده از رم‌هایی با نسل‌های مختلف است. وقتی که می‌خواهید رم سیستم خود را ارتقا دهید باید به اینکه نسل رم مورد نظر با مادربورد شما همخوانی داشته باشد توجه کنید. نسل رم‌ها یکائی است که با واحد DDR مشخص می‌شود. واژه DDR مخفف عبارت Double Data Rate است که از آن برای نرخ انتقال داده روی باس (BUS) مادربرد استفاده می‌کنند و اشاره به ساختار کلی رم ما دارد.

باید در نظر داشت که امکان ترکیب چند رم از انواع مختلف، روی یک دستگاه امکان پذیر نمی‌باشد و باید تمامی رم‌ها از یک نوع باشد. همینطور امکان ارتقای نسل رم نیز برای یک دستگاه وجود نداشته و این مادربورد است که این مساله را تعیین می‌کند. به این صورت که شما نمی‌توانید تصمیم بگیرید رم خود را از DDR3 به DDR4 اتقا دهید. حتی اگر بخواهید تمامی رم‌هایی دستگاه را بالا ببرید. بهترین راه برای اینکه بفهمید نوع باس مادربرد شما چیست، دنبال کردن نوشته‌های روی مادربرد خواهد بود که DDR را نیز مشخص کرده است. البته در دستگاه‌هایی مانند لپ تاپ‌ها که دسترسی به برد اصلی سخت است، می‌توانید این اطلاعات را از طریق سایت سازنده دستگاه نیز بدست آورید.

در نظر گرفتن ظرفیت رم

یکی از موارد بدیهی برای ترکیب چند رم که باید به آن توجه داشت ظرفیت رم است. در این خصوص شاید فکر کنید که اصلا هدف از ترکیب چند رم بالا بردن ظرفیت است، اما باید گفت همین موضوع هم داستان‌های مربوط به خود را دارد و باید با دقت انجام گیرد. نکته مهم در این میان اینجاست که رم‌هایی که برای سیستم انتخاب می‌کنید بهتر است از نظر ظرفیت با هم جفت باشند و ترجیحا نباید رم‌های کم و زیاد را با هم ترکیب کرد. به طور مثال استفاده از دو اسلات رم ۸ گیگابایتی، و یا دو اسلات ۴ گیگابایتی در کنار هم حالت ایده آل خواهد بود، اما استفاده از یک رم ۸ و یک رم ۴ در کنار هم، آن بازدهی که باید را به ما نمی‌دهد.

توجه به باس و فرکانس رم

یکی دیگر از اصطلاحات مهمی که باید در ترکیب چند رم در نظر داشت باس رم‌هایی است که ما داریم. باس رم یا همان فرکانس رم ویژگی است که نشان دهنده سرعت رم می‌باشد. در واقع این یکا به ما می‌گوید در یک سیکل زمانی خاص، رم می‌تواند چه مقدار اطلاعات را جابجا کرده و چه حجمی از کار را انجام دهد. شاید بتوان گفت این یکا، مهمترین معیار سرعت یک رم در کامپیوتر می‌باشد و در ترکیب چند رم و ارتقای سیستم باید به صورت جدی مورد توجه قرار گیرد. این مورد در تعیین بازدهی نهایی سیستم می‌تواند از ظرفیت رم هم مهمتر باشد و از موارد تعیین کننده است.

از آنجا که با یک فرکانس طرف هستیم، باس رم عمدتا به صورت یک عدد با یکای هرتز معرفی می‌شود. ممکن است در زمان خرید رم، عبارت‌هایی مانند ۱۳۳۳ هرتز و یا ۱۶۰۰ هرتز را شنیده باشید. هر چه این مقدار بیشتر باشد، سرعت سیستم نیز بالاتر خواهد بود. البته باید در نظر داشت که در اینجا نیز باید مادربورد و ماکزیمم فرکانسی که می‌تواند پشتیبانی کند را در نظر داشته باشید. در صورتی که شما از مادربورد‌های قدیمی استفاده کنید با ترکیب چند رم که فرکانس ۱۶۰۰ دارند، ممکن است نهایت بتوانید از ۱۳۳۳ هرتز آن استفاده نمایید و میزان فرکانس بالاتری به شما داده نشود. همینطور باید در ترکیب چند رم به این مسئله دقت داشت که تمامی رم‌ها باید دارای فرکانس یکسان باشند.

اگر شما در حال حاضر رمی با فرکانس ۱۳۳۳ روی سیستم خود داشته باشید و یک رم ۱۶۰۰ هرتزی به آن اضافه کنید، اتفاقی که خواهد افتاد این است که رم ۱۶۰۰ تا ۱۳۳۳ افت پیدا می‌کند که توان کار کردن با رم پایین تر را داشته باشد.

تاثیر تعداد کانال‌ها در ترکیب چند رم

مورد دیگری که باید برای ترکیب چند رم در نظر داشته باشید، تعداد چنل‌هایی است که سیستم شما از آنها پشتیبانی می‌کند. در این خصوص باید گفت که رم‌ها می‌توانند به صورت تک کاناله، دو کاناله (Dual Channel) یا حتی چهار کاناله (Quad Channel) روی سیستم شما مورد استفاده قرار گیرند. منظور ما از تعداد کانال‌ها همان تعداد اسلات‌های رم است. البته پشتیبانی از تعداد بالای آنها توسط مادربرد مشخص می‌شود و از ویژگی‌های خود سیستم به حساب می‌آید. هر چه تعداد این کانال‌ها بیشتر باشد، سرعت و بازدهی بالاتر خواهد رفت و می‌توان از رم انتظارات بیشتری را داشت.

به عنوان مثال در یک سیستم ۴ کاناله که ما از ۴ اسلات رم ۴ گیگابایتی استفاده می‌کنیم، می‌توانیم سرعت بسیار بهتری را نسبت به همان سیستم در حالتی که از یک رم ۱۶ گیگابایتی روی آن کار گذاشته است دریافت کنیم.

بررسی تایمینگ و تاخیر (Timing and Latency)

تایمینگ و تاخیر رم، که آن را بیشتر با اصطلاح Latency می‌شناسند، نشان‌دهنده زمانی است که طول می‌کشد تا عملیات‌های مختلف حافظه انجام شوند. این یکا به صورت اعداد مختلفی در مشخصات رم ارائه می‌شود که هر کدام از آنها نشانده یک بخش از تاخیر و تایمینگ هستند. در این مورد موارد زیاد و مهمی مانند RAS-to-CAS، RAS Precharge، و Active to Precharge وجود دارند که اگر بخواهیم وارد ریزه کاری‌های آنها بشویم، باید ساعت‌ها در این مورد صحبت کنیم. اما یک مورد مهمتر از بقیه به نام تاخیر CAS وجود دارد که در ترکیب چند رم باید به آن توجه کرد.

میزان تاخیر CAS، مخفف عبارت Column Address Strobe است که با یکای CL مشخص شده و نشان دهنده مدت زمان مورد نیاز رم برای ارائه دیتا به پردازنده، پس از دریافت دستور از سوی سیستم است. این تاخیر با یکای CL در مشخصات یک رم ارائه می‌شود و هر چه میزان آن کمتر باشد، به این معناست که بازدهی بهتری دارد و رم ما سریعتر به کارهایی که از آن می‌خواهیم واکنش نشان می‌دهد. به طور مثال در بین دو رم که دارای CL16 و CL18 هستند، رم CL16 شرایط بهتری را خواهد داشت. در مورد ترکیب چند رم با هم باید دقت داشت که مقدار CL رم‌ها یکی باشند. در غیر اینصورت رم‌ها برای هماهنگ شدن مجبور هستند که CL را روی بالاترین میزان موجود تنظیم کنند.

میزان تاخیر را در کنار فرکانس و سرعت رم می‌توان از موارد مهم دانست که باید حتما در زمان ترکیب چند رم به آن توجه کرد.

در ترکیب چند رم به برند و شرکت سازنده توجه کنید

یکی از موضوعات قابل بحث در مورد ترکیب چند رم که باید گفت حرف و حدیث در آن زیاد است و نظر قطعی نمی‌توان در مورد آن داد، برند‌های سازنده رم‌ها هستند. در این مورد خیلی از کارشناسان عقیده دارند اگر قصد ترکیب چند رم را دارید، بهتر است از برند‌های یکسانی برای آنها استفاده کنید. اما از نظر علمی این کار ثابت شده نیست و دو رم با مشخصات یکسان از دو برند متفاوت می‌توانند به خوبی با هم کنار بیایند. البته باید گفت تجربه ثابت کرده است که یکی بودن برند رم‌ها می‌تواند بهتر باشد، اما چطور!؟

در این خصوص باید گفت که رم‌های تولید شده توسط خیلی از برند‌ها از نظر شرایط واقعی و مشخصاتی که روی آنها نوشته شده اند، تفاوت‌هایی را دارند. به طور مثال ممکن است که شما یک رم با فرکانس ۱۶۰۰ هرتز را خریداری کرده باشید، در حالی که در فشار‌های بالا این رم نتواند بیشتر از ۱۵۵۰ هرتز به شما فرکانس بدهد. حالا اگر این رم در کنار یک رم خوب از برند معتبر دیگری قرار گیرد، کیفیت کار آن را نیز کاهش خواهد داد. ولی اگر تمامی رم‌های شما از یک سازنده باشند و ترکیب چند رم را به اینصورت انجام دهید، می‌توانید خیال خود را از باب پیش نیامدن ناهماهنگی در بین این اجزا راحت کنید.

نتیجه گیری

بطور کلی ترکیب چند رم مزایا و معایب زیر را دارد:

مزایا:

1. افزایش ظرفیت حافظه: اضافه کردن رم بیشتر به سیستم می‌تواند ظرفیت حافظه را افزایش دهد، که بهبود عملکرد در انجام وظایف سنگین و اجرای برنامه‌های بیشتر را فراهم می‌کند.
2. افزایش پهنای باند حافظه: در صورتی که رم‌های شما در حالت دو کاناله (dual-channel) یا چهار کاناله (quad-channel) نصب شوند، پهنای باند حافظه افزایش می‌یابد که می‌تواند به بهبود عملکرد کلی سیستم منجر شود.

معایب:

1. ناسازگاری: استفاده از رم‌های مختلف با سرعت‌ها، تایمینگ‌ها و ظرفیت‌های متفاوت ممکن است باعث ناسازگاری شود. این ناسازگاری ممکن است به کاهش عملکرد یا حتی ناپایداری سیستم منجر شود.
2. کاهش کارایی: اگر رم‌ها با سرعت‌های مختلفی باشند، سیستم به طور معمول با سرعت پایین‌ترین رم تنظیم می‌شود، که می‌تواند منجر به کاهش کارایی سیستم شود.

مهمترین موضوع در استفاده از چند رم در کامپیوتر این است که، شما نمی‌توانید ترکیب چند رم را بین رم‌هایی با نسل DDR مختلف انجام دهید و همه باید از یک نوع باشند. همینطور ظرفیت آنها نیز بهتر است یکسان باشند تا بازدهی بهتری بگیرید. در صورتی که فرکانس یکی از رم‌ها پایین تر از سایرین باشد، سرعت بقیه نیز به اندازه این رم پایین آمده و اگر تاخیر یا Latency یکی بیشتر باشد، تاخیر بقیه هم به اندازه آن افزایش خواهند داشت. در صورتی که در مورد ترکیب چند رم و نکات مربوط به آن سوالی داشتید، خوشحال می‌شویم که به ما اجازه دهید در پیدا کردن بهترین پاسخ برای آن به شما کمک کنیم.