روسیه به‌طور ناخواسته تنها سکوی پرتاب فعال اعزام فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی را نابود کرد

روسیه به‌طور ناخواسته تنها سکوی پرتاب فعال خود را در جریان اعزام فضانوردان به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) تخریب کرده است. یک موشک سایوز که در تاریخ ۲۷ نوامبر (۷ آذر) از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقستان پرتاب شد، در حالی که دو فضانورد روس و یک فضانورد ناسا را با موفقیت به ISS منتقل کرد، در همین روند موجب وارد شدن آسیب قابل توجهی به سکوی پرتاب گردید.

اکنون تنها سکوی پرتاب فعال روسیه موقتاً از خدمت خارج شده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان، این کشور را برای نخستین بار در بیش از ۶۰ سال ناتوان از اعزام انسان به فضا می‌کند. در روز شکرگزاری آمریکا (۲۷ نوامبر)، فضاپیمای سایوز MS-28 از سکوی ۳۱/۶ در بایکونور و در حدود ساعت ۱۴:۳۰ به وقت محلی قزاقستان پرتاب شد. این پرتاب حامل فضانوردان روس، سرگئی کود-سورچکوف و سرگئی میکائف، به همراه فضانورد ناسا، کریس ویلیامز، بود که همگی به‌صورت موفقیت‌آمیز به ISS رسیدند و طبق گزارش Space.com قرار است هشت ماه آینده را در آنجا سپری کنند.

مقامات روسیه جزئیاتی از بخش‌های آسیب‌دیده سکوی پرتاب منتشر نکرده‌اند و تنها اعلام نموده‌اند که میزان خسارت در حال بررسی است و تعمیرات به‌زودی انجام خواهد شد. با این حال، وب‌سایت Ars Technica گزارش داده که یک شاهد عینی مشاهده کرده که در جریان پرتاب، یک سکوی سرویس‌دهی با وزن تقریبی ۲۲ تن که برای دسترسی به موتور موشک استفاده می‌شد، به داخل شیار تخلیه شعله سقوط کرده است. این بخش زیر سکوی پرتاب قرار دارد و برای هدایت خروجی گازهای داغ موشک به کار می‌رود. اگر این موضوع تأیید شود، احتمالاً به معنای آن است که این سکو پیش از پرتاب به درستی تثبیت نشده بود.

هنوز مشخص نیست تعمیرات سکوی ۳۱/۶ چه مدت زمان نیاز خواهد داشت یا این که آیا سکوی از رده خارج‌ شده دیگری قابلیت بازسازی برای جایگزینی آن را دارد یا خیر. اما تا پیش از این اتفاق، روسیه هیچ راه فعال دیگری برای پرتاب فضانوردان نداشت.

ویتالی ایگوروف، روزنامه‌نگار حوزه فضا، نوشته که از این روز به بعد، روسیه توانایی اعزام انسان به فضا را از دست داده که از سال ۱۹۶۱ تاکنون سابقه نداشته است. او گفت اکنون لازم است یا این سکوی پرتاب به سرعت تعمیر شود یا سکوی دیگری مدرن‌سازی گردد.

پایگاه فضایی بایکونور در اواخر دهه ۱۹۵۰ زمانی که اتحاد جماهیر شوروی با آمریکا در رقابت فضایی قرار داشت، ساخته شد؛ رقابتی که نهایتاً با فرود مأموریت Apollo بر ماه به پایان رسید. پس از فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱، این سایت با مبلغی در حدود ۱۱۵ میلیون دلار در سال از سوی قزاقستان به روسیه اجاره داده شد.

روسیه دو پایگاه فضایی دیگر با نام‌های واستوچنی و پلستسک در داخل خاک خود دارد، اما هیچ‌یک از آن‌ها در حال حاضر قادر به پرتاب مأموریت‌های سرنشین‌دار سایوز نیست. سکوی ۳۱/۶ که تاکنون برای بیش از ۴۰۰ پرتاب موفق استفاده شده، پس از آن‌که سازمان فضایی روسیه (روسکوسموس) در سال ۲۰۲۰ تنها سکوی فعال دیگر یعنی سکوی ۱/۵ را از رده خارج کرد، به آخرین سکوی عملیاتی بایکونور تبدیل شد. همین سکوی قدیمی که در سال ۱۹۶۱ مأموریت تاریخی یوری گاگارین، نخستین انسان در فضا، از آن آغاز شد، اکنون ممکن است برای بازسازی سکوی ۳۱/۶ مورد استفاده قرار گیرد.

روسیه هر شش ماه یکبار یک پرواز سرنشین‌دار به ISS انجام می‌دهد. این تعداد پرواز، نسبت به گذشته کاهش یافته که بخشی از این کاهش به دلیل ظهور موشک‌های قابل‌استفاده‌ مجدد Falcon 9 شرکت SpaceX است و بخشی دیگر ناشی از کاهش مشارکت روسیه در پروژه ISS که در سال ۲۰۳۰ پایان خواهد یافت.

طبق برنامه‌ریزی، پرتاب سرنشین‌دار بعدی ISS در ژوئیه ۲۰۲۶ از سکوی ۳۱/۶ انجام خواهد شد و همچنین یک مأموریت بدون سرنشین برای ارسال تدارکات نیز قرار است در تاریخ ۲۰ دسامبر (۳۰ آذر) انجام شود.

جف منبر، کارشناس سیاست‌های فضایی و مدیر بخش ایستگاه‌های فضایی شرکت خصوصی Voyager Technologies، در گفت‌وگو با Ars Technica گفت که میزان آمادگی روسیه برای انجام این پرتاب‌ها یک آزمون واقعی برای توان و انعطاف‌پذیری آن‌ها خواهد بود و مشخص خواهد شد ISS چه اهمیتی برای ساختار مدیریتی آن کشور دارد.

روسیه همچنین در حال برنامه‌ریزی مأموریت‌هایی از سکوی ۳۱/۶ برای ساخت ایستگاه خدمات مداری این کشور است. آغاز ساخت این ایستگاه برای سال ۲۰۲۷ برنامه‌ریزی شده است. پس از خروج ISS از مدار، انتظار می‌رود فضانوردان روس به ایستگاه فضایی چین با نام Tiangong اعزام شوند که اقدامی در راستای همکاری نزدیک‌تر دو کشور با هدف مشترک ایجاد پایگاه ماه تا سال ۲۰۳۵ است. هنوز مشخص نیست این فضانوردان از خاک کدام کشور به فضا اعزام خواهند شد.

چین نیز در هفته‌های اخیر با مشکل بزرگی روبه‌رو شد. در اوایل نوامبر، برخورد احتمالی زباله فضایی با کپسول بازگشتی متصل به Tiangong موجب گرفتار شدن سه فضانورد چینی در فضا شد. این سه نفر بعدتر با استفاده از یک کپسول دیگر به زمین بازگردانده شدند؛ موضوعی که باعث شد سه فضانورد دیگر تا زمان پرتاب یک کپسول نجات بدون سرنشین در ۲۴ نوامبر (۳ آذر) در فضا باقی بمانند.