چرا عربستان به دنبال خرید هواپیماهای جنگنده «رافال» فرانسه است؟

سباستیان لکورنو مقابل خبرنگاران تایید کرد که «بحث‌هایی» بین شرکت هوانوردی «داسو» سازنده این هواپیما و مقامات عربستان درباره این فروش احتمالی وجود دارد؛ اما جزئیات بیشتری ارائه نکرد.

نیروی هوایی عربستان سعودی عمدتا به جنگنده‌های F-15 آمریکا و یوروفایترهای ساخته شده توسط بریتانیا، آلمان، ایتالیا و اسپانیا مجهز است. با این وجودهفته‌نامه فرانسوی «تریبون» گزارش داد که مقامات سعودی از شرکت «داسو» خواسته‌اند که تا ۱۰ نوامبر هزینه خرید ۵۴ جنگنده رافال را برآورد و به آنها اعلام کند.

رافال، یک هواپیمای جنگنده چندمنظوره دو موتوره، یکی از پرفروش‌ترین‌های صنعت تسلیحات فرانسه است و معاملات این هواپیما در بازارهای جهانی باعث شد که صادرات تسلیحات فرانسه در سال گذشته میلادی به رکورد بی‌سابقه‌ای دست یابد.

فرانسه که سومین صادرکننده بزرگ تسلیحات در جهان پس از ایالات متحده و روسیه است، سال گذشته ۸۰ فروند از این جنگنده‌ها را به قیمت ۱۶ میلیارد یورو به امارات عربی متحده فروخت. کشورهای اندونزی، یونان، هند، قطر و مصر نیز از دیگر مشتریان جنگنده رافال هستند.

تا کنون بیش از نیمی از تولیدات جنگنده رافال فرانسه به دیگر کشورها فروخته شده و به همین دلیل سازمان‌های حقوق بشری اغلب از فرانسه به دلیل تحویل چنین سلاحی به رژیم‌های استبدادی انتقاد می‌کنند.

با این وجود وزارت دفاع فرانسه می‌گوید که این کشور همواره به «تعهدات بین‌المللی» خود پایبند است و صادرات تسلیحات نیز در چهارچوب «قوانین بسیار سخت» انجام می‌شود.

چرا عربستان سعودی به خرید جنگنده‌های «رافال» علاقمند شده است؟

اگرچه ریاض سال‌هاست به این جنگنده فرانسوی علاقه دارد، اما از زمان اعلام قرارداد خرید ۸۰ فروند رافال F4 توسط امارات عربی متحده، علاقه بیشتری نشان داده است. 

حدود یک سال پیش از گزارش هفته‌نامه «تریبون» درباره تمایل سعودی‌ها به خرید ۵۴ جنگنده رافال نیز برخی افشاگری‌ها حاکی از احتمال فروش ۱۰۰ تا ۲۰۰ هواپیمای جنگی از این نوع به ریاض به قیمت ۳۶ میلیارد یورو بود.

برخی بر این گمان هستند که «افزایش تنش‌ها در خلیج فارس» احتمالا باعث افزایش اشتیاق سعودی‌ها شده است؛ اما این ایده چندان قابل پذیرش نیست زیرا حتی پس از انجام معامله نیز باید برای دریافت این هواپیماها چند سال منتظر ماند.

احتمال دومی که مطرح است و طرفداران بیشتری دارد، تلاش عربستان برای «اعمال فشار بر آلمان» از این مسیر است. 

زیرا درخواست برای خرید رافال فرانسه، بر بحث‌های مربوط به خرید حدود ۵۰ فروند «یوروفایتر تایفون» از بریتانیا تاثیر خواهد گذاشت؛ آنهم در جایی که آلمان (شریک سازندۀ یوروفایتر تایفون) سعی دارد از حق وتوی خود در قبال فروش آنها با توجه به سیاست‌های برلین در موضوع تحریم صادرات تسلیحات استفاده کند.

اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۸ میلادی مقرراتی را درباره صادرات تسلیحات به کشورهای خارج از اتحادیه وضع و همه اعضا را ملزم به رعایت آن کرد. در چهارچوب این مقررات، بطور مثال صادرات تسلیحات از این اتحادیه به مناطق دچار درگیری همچنین به کشورهای ناقض حقوق بشر ممنوع است. اما «در عمل» آلمان یکی از معدود کشورهایی است که همچنان به این مقررات پایبند است.

آلمان پس از جنگ یمن در سال ۲۰۱۵ و ترور جمال خاشقجی در سال ۲۰۱۸ میلادی، همچنان به سیاست تحریم فروش تسلیحات به عربستان سعودی پایبند است و به این ترتیب بدون توافق آلمان، عقد هیچ قراردادی بین لندن و ریاض امکان‌پذیر نیست.

پافشاری آلمان بر این ممنوعیت‌ها، حتی موضوع بحث نشست سران ناتو در ماه ژوئیه بود و مقامات ایرباس، که آلمان یکی از شرکای آن است و قطعاتی از این هواپیما نیز در هامبورگ ساخته می‌شود، اعلام کردند که این ممانعت‌ها منجر به سودآوری بیشتر رقیب فرانسوی آنها می‌شود.

به گزارش هفته نامه «تریبون»، هم پاریس و هم شرکت هوانوردی داسو با تأمل بیشتری به درخواست خرید سعودی‌ها می‌نگرند. زیرا هم از تلاش ریاض برای متقاعدسازی برلین آگاه هستند و هم از اینکه برلین همزمان با گفتگو بر سر فروش «یوروفایتر تایفون»، سعی دارد سعودی‌ها را راضی به میانجیگری برای آزادی گروگان‌های آلمانی کند؛ گروگان‌هایی که از زمان حمله حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر، توسط این شبه‌نظامیان در غزه نگهداری می‌شوند.

با این حال فرانسه از یک موضوع دیگر نیز آگاه است که احتمالا برگ برنده‌ای برای این کشور محسوب می‌شود؛ اینکه محمد بن سلمان ولیعهد عربستان دوست دارد درنهایت هواپیماهایی در اختیار داشته باشد که نه به مقررات آمریکا در مورد فروش تسلیحات وابسته باشد و نه به مقررات آلمان.