«به زبان مادری گریه می‌کنیم» دریچه‌ای نو به ادبیات آمریکای لاتین

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌ «به زبان مادری گریه می‌کنیم» سومین کتاب از مجموعه «زندگی میان زبان‌ها» نوشته فابیو مورابیتو با ترجمه الهام شوشتری زاده از سوی نشر اطراف منتشر شده است.

این کتاب دریچه‌ای نو به ادبیات امروزِ مکزیک و آمریکای لاتین می‌گشاید و تصویری متفاوت از آنچه به آن خو گرفته‌ایم، نشان‌مان می‌دهد. این کتاب مجموعه‌ای است از هشتاد و دو جستارِ بسیار کوتاه  از فابیو مورابیتو، شاعر، نویسنده و مترجمِ مکزیکی ایتالیایی‌تبار، که الهام شوشتری‌زاده آن‌ها را از زبان اسپانیایی به فارسی برگردانده است.

مورابیتو در این جستارهای بسیار کوتاه و خوش‌خوان، سراغ مضامینی مثل زبان مادری، تجربه‌ نوشتن و ترجمه، کلنجار رفتن با زبان، دردسرها و شیرینی‌های نوشتن به زبانی جز زبان مادری، و زندگی در دنیای ادبیات و کلمه‌ها می‌‌رود و با زبانی ساده، سرراست و گاهی طنز از مفاهیمی عمیق و جدی می‌گوید.

از همان اولین جستار کتاب، مورابیتو مضامینی چون نوشتن، نوسان مدام بین دو زبان، تردید و دودلی همیشگیِ نویسنده‌ها، احساس خیانت به زبان مادری، و عشق به کتاب و ادبیات را پررنگ می‌کند و در ادامه هم بارها به این مضامین برمی‌گردد. او در جستارهای کتاب ، خاطرات کودکی و جوانی خود، تجربه‌ نوشتن و ترجمه، مواجهه‌اش با شاهکارهای ادبی جهان، و لحظه‌های ساده‌ی روزمره را از منظری متفاوت می‌بیند و تصویری نو از بده‌بستان ذهن و زبان ترسیم می‌کند.

 پیش از این دو کتاب از مجموعه «زندگی میان زبان‌ها» با عناوین «ارواح ملیت ندارند» و «لهجه‌ها اهلی نمی‌شوند‌» منتش ر شده است. که البته  این کتاب با وجود اینکه روایت نویسنده‌ای است که در کشوری غیر از سرزمین مادری‌اش زندگی می‌کند و به زبانی غیر از زبان مادری‌اش می‌‌نویسد و آگاهانه به تجربه‌ی زندگی در زبانی دیگر اندیشیده و در نوشته‌هایش بازی‌ها و معماهای زیستن در زبانی آشنا یا غریبه را به تصویر می‌کشد. هم به لحاظ فرم و هم به لحاظ محتوا تفاوت‌های مهمی با دو کتاب دیگر دارد.

جستارهای کوتاه مورابیتو مانند ذره‌بینی که روی چیزی کوچک و ریز گرفته شود، تصویری واضح‌تر و شفاف‌تر پیش چشم می می‌گذارند و چگال‌ترین مفاهیم را در تنگ‌ترین فضای ممکن بازتاب می‌دهند. به تعبیر خود مورابیتو، «سراغ سطرهای کوتاه رفته‌ام چون دنبال چهارچوبی فشرده بوده‌ام که ناچارم کند سرراست‌ترین راه‌حل‌ها را بیابم… من همیشه جوری شعر گفته‌ام که انگار می‌خواهم عزیز‌ترین دارایی‌هایم را در چمدانی سبک و جمع‌وجور جا بدهم چون قرار است جایی بروم که درباره‌اش هیچ نمی‌دانم و نمی‌خواهم بارم را سنگین کنم.»

مورابیتو در وادی نقد ادبی هم صاحب‌نظر است و در بعضی از جستارهای به زبان مادری گریه می‌کنیم مضامین و مفاهیم عمیق و جدی نقد ادبی را چنان موجز و درخشان در متنی کوتاه و فشرده گنجانده که حیرت و تحسین خواننده را برمی‌انگیزد. خاطره‌گویی‌های شیرین مورابیتو، مهارتش در تصویرسازی، و ارجاعات ادبی ظریف و تیزهوشانه‌اش خواندنِ این کتاب را، مخصوصاً برای علاقه‌مندان به ادبیات روز آمریکای لاتین و کسانی که دوست دارند درباره‌ی دنیای نوشتن بخوانند، به تجربه‌ای دلنشین و در عین حال غنی تبدیل می‌کند.

در بخشی از این کتاب می‌خوانیم: «من می‌توانم بگویم به زبانی می‌نویسم که یاد گرفته‌ام، نه به زبانی که با آن «زبان باز کرده‌ام» و کسی آن را به من نداده است. من به زبانی می‌نویسم که در پانزده‌سالگی یاد گرفته‌ام، که به نظرِ بعضی [برای یادگیری زبان]‌ زود است و به نظر بعضی‌ هم دیر. وقتی کسی می‌پرسد، همیشه جواب می‌دهم که در مورد زبان اسپانیایی حسم چیزی است شبیه حس رسیدن به آخرین قطار، آن هم قطاری که داشته راه می‌افتاده و به‌ناچار دنبالش دویده‌ام‌ تا جا نمانم. شاید هم اشتباه می‌کنم و قطار در واقع بدون من رفته است. این شک راحتم نمی‌گذارد و شاید اساس و بنیان بیشتر یا حتی همه‌ی آنچه می‌نویسم باشد…

به خودم می‌گویم شاید هر که می‌نویسد با چنین دوراهی‌هایی مواجه می‌شود؛ شاید همه‌ ما که می‌نویسیم زبان مادری دیگری داریم و اصلاً می‌نویسیم تا سر زخمی را که از زبان جدامان می‌کند، ببندیم و آنچه را که غریبه و بیگانه به نظرمان می‌رسد دوباره چون زبان مادری، چون واقعیت، بازیابیم. از خودم می‌پرسم آیا ریشه داشتن در زبانی بیگانه ـــ مثل مورد من ـــ تأثیری بر توانایی ما در نوشتن دارد؛ آیا توان نوشتن را در ما بیشتر می‌کند یا فرضاً برعکس، نوشتن را به نوعی محال می‌کند؟ جور دیگری بگویم: کسی که به زبانی غیر از زبان مادری‌اش می‌نویسد، به سبب ورود نسبتاً دیرهنگام به وادی زبانِ نوشته‌هایش با دشواری‌های بیانی دست و پنجه نرم می‌کند و سردرگمی و دودلیِ مربوط به سبک را به ریشه نداشتن خودش در زبان متن و خو نگرفتنش با آن نسبت می‌دهد. کسی که به زبان دیگری می‌نویسد نوعی اضطرار و تب‌وتاب را تجربه می‌کند. آیا کسانی که به زبان مادری‌شان می‌نویسند و هرگز درباره‌ میزان آشنایی‌شان با زبان دچار شک و تردید نشده‌اند، به شیوه‌های دیگری همان اضطرار را تجربه کنند؟»

  انتشارات اطراف این کتاب را در 192 صفحه به قیمت 195 هزار تومان منتشر و روانه بازار نشر کرده است.

انتهای پیام/