معرفی بهترین فیلم های علی حاتمی شاعر سینمای ایران

بهترین فیلم های علی حاتمی کدامند؟ شاید برای شما این سوال پیش بیاید. مرحوم حاتمی نویسنده و کارگردان فقید کشورمان که در سینمایی ایران صاحب سبک بود، آثاری فاخر و قابل دفاع از خود به یادگار گذاشت. وی در طول حیات خود تا آخرین لحظه همواره به کشورش، ایران علاقه‌مند بود که در کارهای وی کاملاً مشهود است.

در سینمای کشورمان مرحوم علی حاتمی در واقع جز معدود کارگردانانی است که ایرانی بودن آثارش، به شدت عیان است. دیالوگ‌هایی که حاتمی در آثارش به کار می‌برد، اغلب فاخر، فلسفی و بسیار ارزشمند هستند که مخاطب نمی‌تواند از کنار آن‌ها به سادگی گذر کند. درون‌مایه شخصیت آثار این کارگردان اغلب شبیه‌ترین اشخاص به خصلت‌ها و سنت‌های قومیت‌های کشورمان هستند. عموماً حاتمی فیلم‌نامه‌های خودش را کارگردانی می‌کرد که در انتقال فضا، زمان و تصویرسازی شرایط اجتماعی دوره‌های تاریخی بسیار موفق است. چنانچه مایلید تا با بهترین آثار سینمایی در کارنامه هنری زنده‌یاد علی حاتمی بیشتر آشنا شوید، در ادامه این مقاله از وب‌سایت پلازا با ما همراه باشید.

مختصری از زندگینامه علی حاتمی

علی حاتمی (Ali Hatami) با نام کامل عبّاسعلی حاتمی، به تاریخ 23 مردادماه سال 1323در تهران خیابان شاهپور- چهارراه مختاری- کوی اردیبهشت- کوی فرد- کاشی هفت متولد شد. شاید برای شما سوال باشد که اصالت علی حاتمی به کجا می‌رسد؟ در جواب باید اذعان نماییم که این هنرمند فقید اصالتش به تفرش می‌رسد.

از کودکی تا ایام جوانی علی حاتمی

مادر علی خانه‌دار و پدرش هم صفحه‌آرای یک چاپخانه بود. وی دومین فرزند خانواده به شمار می‌رود که یک برادر بزرگتر به نام حسین حاتمی داشت که بعدها در حرفه دوبله فعالیت نمود. علی حاتمی جهت فراگیری اصول ابتدایی نمایشنامه‌نویسی به هنرستان تهران رفت و پس از آن هم در هنرستان آزاد هنرهای دراماتیک ثبت‌نام نمود.

وی تحصیلات آکادمیک خود را در دانشکده سینما و تئاتر دانشگاه هنر به اتمام رساند. نخستین اثر سینمایی این فیلمساز فقید در سال 1348 به نام حسن کچل رقم خود که پیش‌تر نمایشنامه آن توسط زنده یاد داوود رشیدی با بازی مرحوم پرویز فنی زاده در تئاتر اجرا شده بود.

ازدواج با زری خوشکام

ماجرای ازدواج علی حاتمی با زری خوشکام بسیار جالب است. در سال‌های پیش از انقلاب 57، حاتمی و احمد شیرازی در یک ماشین مشغول مذاکره برای ساخته یک فیلم به تهیه‌کنندگی محمدعلی فردین بودند. وی قرار بود تا کارگردانی این اثر سینمایی را به عهده بگیرد و دنبال نقش اصلی شخصیت زن برای فیلمش بود. حاتمی با دین تصویر خانم خوشکام روی مجله ستاره سینما در داخل ماشین، او را برای نقش این اثر انتخاب می‌کند. شیرازی که قبلاً با این هنرپیشه زن در فیلم کلبه آنسوی رودخانه همکاری داشته با خوشکام برای فیلم مترسک مذاکره می‌کند. این فیلم گرچه ساخته نشد، اما مقدمه‌ای برای زندگی مشترک حاتمی و خوشکام می‌شود. بدین ترتیب آشنایی این زوج هنرمند در اواخر سال 1349 آغاز شد. آن‌ها در سال 1350 باهم ازدواج کردند و تا زمان حیات زنده‌یاد علی حاتمی در تاریخ 14 آذر 1375 با هم زندگی کردند. ثمره این زندگی مشترک یک دختر به نام لیلا حاتمی متولد 9 مهر 1351، از بازیگران خوب کشورمان است. علی مصفا همسر لیلا حاتمی یکسال پس از درگذشت زنده‌یاد علی حاتمی این با وی که پیش‌تر در فیلم لیلا کاری از داریوش مهرجویی همکاری داشتند ازدواج کرد.

زری خوشکام (زهرا حاتمی) پش ازدواج با حاتمی تنها در کارهای وی بازی داشت و پس از انقلاب هم در سریال هزاردستان و چند اثر سینمایی کاری از کارگردان‌های دیگر بازی داشت.

علی حاتمی حداقل 13 اثر بلند سینمایی و 4 مجموعهٔ تلویزیونی را در کارنامه هنری خود به یادگار گذاشت. وی از جمله فیلم‌سازان پیشرو و پیشگامان فصلی نوین در سینمای ایران از اواخر دهه 1340 به بعد نظیر ناصر تقوایی، بهرام بیضایی، مسعود کیمیایی، فریدون گله و داریوش مهرجویی محسوب می‌شود.

در گذشت علی حاتمی

در روز پنجشنبه 14 آذرماه سال 1375 متاسفانه علی حاتمی بر اثر سرطان پانکراس در سن 52 سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر این هنرمند فقید برای همیشه در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.

روی سنگ قبر زنده‌یاد علی حاتمی یکی از ماندگارترین دیالوگ‌های تاریخ سینمای ایران برای فیلم حاجی واشینگتن با آیین چراغ خاموشی نیست نقش بسته است. در طرفین مقبره زنده‌یاد حاتمی، مرحوم رقیه چهره‌آزاد بازیگر نقش مادر در فیلم مادر و همچنین زنده‌یاد رسام عرب‌زاده از طراحاح ممتاز فرش‌های ایرانی دفن شده‌اند. در ادامه با عکس سنگ قبر حاتمی و عکسی دیگر از آخرین تولد این هنرمند فقید در کنار زنده‌یاد عباس کیارستمی با کیمونوی اهدایی آکیرا کوروساوا (Akira Kurosawa) به رفیق قدیمی خودش این بخش از مقاله را به اتمام می‌رسانتیم.

تختی فیلم نا تمام علی حاتمی

زنده‌یاد علی حاتمی در دهه 70‌ برای ساخت زندگی جهان پهلوان تختی اقدام کرد. مرحوم غلامرضا تختی شخصیتی که همیشه نزد مردم  محبوبیت و شهرت بسیاری دارد که البته درباره‌ وی شایعات و ابهامات زیادی از چگونگی مرگش ایجاد شد. در حقیقت مرگ تختی به تاریخ  17 دی 1346 در یکی از اتاق‌های  آتلانتیک تهران و چرایی‌ درگذشت نابهنگام این جهان پهلوان، یکی از نقاط تاریک پرونده وی به شمار می‌رود که به کنجکاوی‌ها و ابهامات اذهان عمومی نسبت به زندگی این قهرمان ملی کشتی کشورمان می‌افزاید.

به طور کلی در سینمای ایران دو فیلم از زندگی مرحوم غلامرضا تختی به کارگردانی دو فیلمساز ساخته شد. اما بسیاری براین باورند که اگر زنده‌یاد حاتمی خودش فیلم تختی را می‌ساخت، بدون شک اثری ویژه‌تر از این پهلوان بزرگ ایرانی به یادگار می‌ماند.

در واقع بحث ساخت فیلم جهان پهلوان برای نخستین‌بار سال 1362 مطرح شد که قرار بر این بود تا بنیاد مستضعفان سرمایه‌گذار اصلی آن باشد که در نهایت آن‌ها منصرف شدند و حاتمی به دنبال سرمایه‌گذار دیگر بود. پس از چهار سال قرار شد که با کمک سازمان تربیت بدنی و باشگاه پرسپولیس این اثر سینمایی ساخته شود که متاسفانه آن هم پس از مدتی بی‌نتیجه رها شد. علی حاتمی کنار یافتن سرمایه گذار، تحقیق برای کامل‌تر شدن این اثر بود که در نهایت در سال 1373 پس از تست گریم‌های زیاد برای ایفای نقش تختی که یکی از آن‌ها فرامرز قریبیان بود، خسرو نظافت دوست (کشتی‌گیر پیشکسوت ایرانی) انتخاب شد.

اما با وخامت حال علی حاتمی بر اثر بیماری سرطان پانکراس، این پروژه سینمایی متوقف شد. وی برای درمان به خارج از کشور رفت که در نهایت متاسفانه سال 1375 با درگذشت این کارگردان بزرگ سینمای ایران، پروژه تختی نیمه تمام ماند.

مرتضی شایسته تهیه‌کننده این اثر، پیشنهاد ادامه ساخت آن را در سال‌های به بهروز افخمی سپرد. البته کارگردانانی دیگری چون حسن فتحی، داود میرباقری، مهدی کرم‌پور و سعید سهیلی هم در میان بودند که در نهایت پروژه ساخت به بهروز افخمی رسید.

از جمله بازیگرانی که در پروژه تحتی زنده‌یاد علی حاتمی به ایفای نقش پرداختند می‌توان به خسرو نظافت دوست (تختی)، افسانه بایگان و زنده‌یاد عزت الله انتظامی (پدر تختی) اشاره کرد.

در ادامه باعکسی از عزت‌الله انتظامی کنار این کارگردان فقید سینما در فیلم جهان پهلوان تختی به معرفی و بررسی بهترین فیلم های علی حاتمی می‌پردازیم.

برترین آثار علی حاتمی

چنانچه با فیلم‌های زنده‌یاد علی حاتمی آشنایی دارید، بدون شک در آثار این کارگردان فقید متوجه نکاتی چون دیالوگ‌های فاخر، موسیقی فیلم، طراحی صحنه و لباس بدون نقص و توجه به کوچکترین جزئیات در تصویر شده‌اید. در حقیقت مرحوم حاتمی وسواسی هنرمندانه در خلق آثار خود داشت که این ویژگی وی را از دیگر کارگردانان کشورمان متمایز می‌کرد. به طور کلی از ویژگی‌های بارز آثار علی حاتمی می‌توان به دیالوگ نویسی وی در فیلم‌هایش اشاره کرد که جملگی فاخر و به یادماندنی هستند. تماشای آثار این فیلمساز بزرگ سینمای کشورمان برای مخاطابان لحاظاتی بسیار رومانتیک همراه با حس و حال فضای قدیم ایران را به ارمغان می‌آورد. بدون شک دیالوگ‌هایی که در فیلم‌های حاتمی وجود دارند، جملگی فاخر، شیوا و بسیار تاثیرگذار هستند که در روح و جان مخاطب نقش می‌بندند.

در ادامه مقاله قصد داریم تا ماندگارترن فیلم‌های علی حاتمی را بر اساس امتیازشان در سایت IMDb همراه شما مخاطبان محترم پلازا مورد بررسی قرار دهیم.

1. مادر (Mother)

• سال ساخت: 1368
• ژانر: درام، اجتماعی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: مرتضی شایسته
• موسیقی:  ارسلان کامکار
• بازیگران: رقیه چهره‌آزاد، محمدعلی کشاورز، فریماه فرجامی، امین تارخ، اکبر عبدی، اکرم محمدی، جمشید هاشم‌پور، حمید جبلی، حمیده خیرآبادی محبوبه بیات، حسین کسبیان، محمد ابهری، محمود بصیری، میرصلاح حسینی، محمود لطفی، قباد شاپور
• امتیاز IMDb فیلم مادر: نمره 8.5

در فهرست بهترین فیلم های علی حاتمی اثر سینمایی مادر بر اساس امتیاز IMDb جایگاه نخسن را دارد. این اثر سینمایی درخشان و فاخر بدون شک از برترین آثاری محسوب می‌شود که تا کنون در تجیلی از مقام والای مادر در سینمای ایران ساخته شده است. فیلم مادر درست همانند دیگر آثار علی حاتمی مملو از دیالوگ‌های ماندگار و فاخر است که آن را به یکی از ماندگارترین آثار سینمایی مرحوم حاتمی مبدل می‌نماید. در این فیلم علاوه بر دیالوگ‌های درخشان ما بازی‌های بسیار زیبا منجله اکبر عبدی در نقش غلامرضا یک معمول ذهنی مواجه هستیم که یادآور شخصیت مجید دوکله در فیلم سوته دلان است.

این اثر سینمایی روایتی یک  مادر پیری است که در سرای سالمندان زندگی می‌نماید و حالا در آخرین روزهای حیات خود به خانه‌اش برمی‌گردد تا مابقی پایانی عمر خویش را  کنار فرزندانش که هر یک از آن‌ها در گوشه‌ای از شهر تهران به زندگی خود مشغول هستند، بگذراند.

گزینه نخست برای ایفی نقش محمدابراهیم عزت‌الله انتظامی بود که تا مرحله تست گریم هم پیش رفت، ولی در نهایت محمدعلی کشاورز آن را بازی کزد. موسیقی فیلم مادر اثری از ارسلان کامکار است که به همراه گروه کامکارها ساخته شد. رقیه چهره آزاد و اکبر عبدی برای ایفای نقش در این اثر سینمایی به ترتیب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش دوم مرد را از جشنواره فیلم فجر گرفتند. همچنین عبدالله اسکندری، هم سیمرغ بلورین بهترین چهره پردازی را در جشنواره فیلم فجر از آن خود نمود. اکرم محمدی، فریماه فرجامی و محمدعلی کشاورز هم کاندید دریافت جایزه از جشنوارهٔ فجر شدند.

در زمان درگذشت مرحوم رقیه چهره آزاد؛ اکثر روزنامه‌ها، نقل قولی از نقش غلامرضا (اکبر عبدی) برای فیلم مادر را در تیترشان جای  دادند و چنین نوشتند: مادر مرد. از بس که جان ندارد.

2. سوته دلان (Desiderium)

• سال ساخت: 1365
• ژانر: درام، اجتماعی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: علی عباسی
• موسیقی: مرکز حفظ و اشاعه موسیقی
• بازیگران: بهروز وثوقی، شهره آغداشلو، فخری خوروش، جمشید مشایخی، جهانگیر فروهر، آتش خیر، سعید نیکپور، مینو ابریشمی، سعید امیرسلیمانی، اکبر مشکین، رقیه چهره‌آزاد، محمود بصیری، رشید اصلانی
• امتیاز IMDb فیلم سوته دلان: نمره 8.2

سوته‌دِلان (Desiderium) اثری ایرانی به نویسندگی و کارگردانی زنده‌یاد علی حاتمی است که تهیه‌کنندگی آن را علی عباسی برعهده داشت. این فیلم به صورت رنگی (ایستمن‌کالر) و 35 میلی‌متری در سال 1356 خورشیدی ساخته شد.

فیلم سوته دلان زندگی یک کاسب خوش‌نام به نام حبیب آقا ظروفچی (جمشید مشایخی) روایت می‌کند. او پیرپسری است که ازدواج نکرده و همه زندگی‌اش را وقف مادر و برادر ناتنی‌ خود مجید دوکله که عقل سالمی هم ندارد با بازی درخشان بهروز وثوقی، کرده‌ است. مجید در مغازه برادرش حبیب مشغول به کار است و ظروفی را برای مجالس عزا و عروسی کرایه می‌دهند. در این بین او دلبسته دختری می‌شود که عکسش را در ویترین عکاسخانه‌ای دیده است. زمانی که حال روحی مجید رو به وخامت می‌رود، حبیب آقابه واسطه راهنمایی دوستش (اکبر مشکین) دست به کاری می‌زند که اتفاقاتی تلخ را در پی دارد.

علی حاتمی با روایت داستان انسانی و جذاب، جزییات تامل برانگیز از مراسم و مناسک مردم تهران آن روزگار را ارائه می‌نماید. شغل جالب ظروف کرایه برای حبیب موجب شده تا با مردمی روبرو باشد که برای عروسی و عزا سراغ وی می‌آیند. پرداختن به این شغل برای حاتمی بهانه‌ای‌ بود تا به نحوه برگزاری رسم و رسوم به تصویر کشد. پرداخت دقیق و توجه حاتمی به جزییات موجب آن شد تا سوته دلان با دیالوگ‌هایش در بین مردم رایج شود. گریم سنگین مجید دوکله در آن روزها که صنعت گریم چندان پیشرفته نبود، در کنار دیالوگ‌های فاخر و ماندگار همراه با بازی درخشان بهروز وثوقی این اثر سینمایی را به یکی از شاهکارهای سینمای ایران مبدل نمود.

3. کمال الملک (Kamalolmolk)

• سال ساخت: 1362
• ژانر: بیوگرافی، تاریخی، درام
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: حسین غفوری
• موسیقی:  فرهاد فخرالدینی
• بازیگران: جمشید مشایخی، عزت‌الله انتظامی، علی نصیریان، داوود رشیدی، محمدعلی کشاورز، پرویز پورحسینی، هوشنگ بهشتی، منوچهر حامدی، جهانگیر فروهر، سیروس ابراهیم‌زاده، سروش خلیلی، اسماعیل محمدی، لیلا حاتمی
• امتیاز IMDb فیلم کمال الملک: نمره 7.5

فیلم کمال الملک اثری ایرانی به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی است در سال 1362 ساخته شد. این اثر سینمایی به زندگی نقاش برجسته کشورمان، محمد غفّاری متخلص به کمال‌الملک می‌پردازد. در این فیلم پنج بازیگر برجسته کشورمان چهره‌هایی چون مشایخی (کمال الملک)، انتظامی ( ناصرالدین شاه)، نصیریان (مظفرالدین شاه)، کشاورز (اتابک) و رشیدی (رضا شاه) به ایفای نقش پرداختند.

داستان فیلم روایتی از زندگی محمد غفاری نقاش باشی دربار سلطان ناصرالدین شاه قاجار از زوایه دید حاتمی است که پس از چندی به واسطه استعداد فوق‌العاده‌ای که داشت و به لقب کمال الملک برگزیده شد. زمانی که وی مشغول کشیدن تابلو در تالار آینه بود، یکی از جواهرات تخت شاه روبوده می‌شود و کمال الملک به عنوان یکی از متهمان، توسط کامران میرزا (پرویز پورحسینی) بازجویی می‌شود که به او اهانت می‌شود. بعد از مدتی سارقی را می‌یابند و تمام اتهامات به گردن او انداخته می‌شود اما کمال الملک از اهانتی که به وی شده، بسیار رنجیده خاطر است.

کمال الملک بعد از ترور ناصرالدین شاه (شاه شهید) و تاج گذاری مظفرالدین شاه با هدف تکمیل هنرش به اروپا سفر می‌کند. سال‌ها بعد به واسطه روی کار آمدن سلسه پهلوی، رضا شاه به کمال الملک پیشنهاد همکاری می‌دهد، ولی او نمی‌پذیرد و برای همین خاطر به عراق تبعید می‌گردد.

بازی های درخشان، دیالوگ‌های ماندگار نظیر جمله کمال الملک: من آرزو طلب نمی‌کنم، آرزو می‌سازم! این اثر سینمایی را به کاری ماندگار از زنده‌یاد علی حاتمی مبدل کرده است.

4. دلشدگان (The Love-stricken)

• سال ساخت: 1370
• ژانر: درام، تاریخی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: علی حاتمی
• موسیقی: حسین علیزاده، محمدرضا شجریان
• بازیگران: فرامرز صدیقی، امین تارخ، اکبر عبدی، جلال مقدم، سعید پورصمیمی، حمید جبلی، محمدعلی کشاورز، فتحعلی اویسی، رقیه چهره‌آزاد، جمشید هاشم‌پور، شهلا ریاحی، لیلا حاتمی، لیلی رشیدی، توران مهرزاد، علی‌اصغر گرمسیری، منصور والامقام، سرور نجات‌الهی
• امتیاز IMDb فیلم دلشدگان: نمره 7.4

آخرین فیلم سینمایی علی حاتمی پیش از جهان پلوان تختی، دلشدگان است که در سال 1370 ساخته شد. این اثر سینمایی به واسطه روایتی خلاقانه و هنرمندانه‌ حاتمی از سه داستان واقعی در دوره‌‌ی قاجار به یکی از برترین آثار سینمایی با موضوع موسیقی محسوب می‌شود.

علی حاتمی علاوه بر نویسندگی و کارگردانی، طراح صحنهٔ و تهیه کنندگی فیلم دلشدگان را بر عده داشت. با توجه به اینکه داستان دلشدگان هنر موسیقی ایرانی را روایت می‌کند، فیلم مملو از صحنه‌هایی است که به نوازندگی و فرهنگ اهالی موسیقی دوره قاجار است. در حقیقت صحنه‌های فیلم با توانایی منحصر به فرد علی حاتمی در خلق فضاهای قدیمی همراه شده‌ که جهت خلق تصاویر پاریس به کشور مجارستان شهر بوداپست راهی شد. موسیقی فیلم دلشدگان اثری فاخر از حسین علیزاده است که در واقع به عنوان یکی از نقاط قوت این اثر محسوب می‌شود. این موسیقی با صدای آواز استاد محمدرضا شجریان همراه شده‌ که به‌ جای خواننده فیلم طاهر (امین تارخ) است. در واقع به تارخ برای تاثیرپذیری بیشتر اجازهٔ لب‌خوانی داده نشد و به همین دلیل در صحنه‌های تصنیف خوانی دلشدگان هرگز نمای بسته از خواننده نمایش داده نمی‌شود. تک‌خوانی تارخ در نقش طاهر که پس از دل باختن به شاهزاده‌ای ترک با بازی لیلا حاتمی خوانده شده از به یاد ماندنی‌ترین لحظات این اثر سینمایی محسوب می‌شود. تمامی اشعار و تصنیف‌های دلشدگان و اثر صوتی آن در نشر دل آواز، سروده شخص علی حاتمی است که در نهایت فریدون مشیری آن‌ها را با آهنگ‌های این فیلم را بررسی و بازبینی قرار داد.

داستان فیلم دلشدگان در زمان سلطنت احمدشاه قاجار می‌گذرد که یک تاجری فرنگی با هدف پیشرفت فرهنگ و هنر، تصمیم می‌گیرد با پرکردن چندین صفحه از موسیقی‌دانان مطرح و صاحب نام کشور، ردیف‌های اصیل موسیقی ایرانی را که بدست فراموشی هستند را دوباره زنده و حفظ نماید. وی به همین دلیل جمعی از برترین نوازندگان را انتخاب می‌نمایدد و این تازه آغاز ماجراست.

نوازندگانی که این تاجر انتخاب کرده، هر کدام در نواختن سازهای کلاسیک ایرانی بسیار فوق‌العاده هستند. آن‌ها به منظور انتشار نخستین رکوردشان عازم کشور فرانسه سفر می‌شوند. در اصل دلشدگان روایتی از ماجراهایی است که هر یک از نوازندگان این گروه تجربه می‌نمایند.

5. حاجی واشنگتن (Hajji Washington)

• سال ساخت: 1360
• ژانر: تاریخی، درام، کمدی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• موسیقی: محمدرضا لطفی
• بازیگران: عزت‌الله انتظامی، اسماعیل محمدی، ریچارد هریسون، لودویکو دللویویو، دینو ماریو، ماریو دوناتونه، ماسیمو ژیگانتی
• امتیاز IMDb فیلم حاجی واشنگتن: نمره 7.1

فیلم حاجی واشنگتن (Hajji Washington) محصول سال 1360 به نویسندگی و کارگردانی علی حاتمی است که پس از چندین سال توقیف و بعد از درگذشت این فیلمساز فقید، برای اولین‌بار سال 1377 در جشنوارهٔ فجربه نمایش عمومی درآمد. شخصیت اصلی این اثر سینمایی را عزت الله انتظامی در نقش حسین قلی خان (حاجی واشنگتن) بازی کرده که موقعیت کمیک وی در آغاز فیلم، هرچه جلوتر می‌رود، کم‌کم تراژیک و غمبار می‌شود.

عزت‌الله انتظامی طی یک مصاحبه با فریدون جیرانی از اقامت طولانی مدت عوامل در ایتالیا چیزی در حدود 5 ماه اشاره می‌نماید که فیلم را با مشکلات مالی فراوانی کرد. در زمان فیلمبرداری حاتمی فیلمنامه هر سکانس را شب قبل می‌نوشته و از زیر در بسته اتاق انتظامی در هتل، به وی می‌رسانده‌ است. هدف زنده‌یاد حاتمی از این کار و شرایط سخت برای انتظامی در واقع نزدیک شدن بازیگر به تنهایی و بی پولی شخصیت اصلی داستان بود. حاجی واشنگتن سرانجام در تاریخ 20 خرداد 1377 به نمایش عمومی درآمد و با استقبال بالایی از سوی مخاطبان مواجه شد. از نقاط قوت فیلم علاوه بر دیالوگ‌های فاخر نظیر آیین چراغ خاموشی نیست که بر سنگ قبر علی حاتمی حک شده، می‌توان به بازی متفاوت و بسیار درخشان زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی اشاره کرد.

در حقیقت فصل قربانی کردن گوسفند یکی از تأثیرگذارترین سکانس‌های سینمای ایران و همچنین از برجسته‌ترین بازی‌های درخشان در کارنامه بازیگری عزت‌الله انتظامی به شمار می‌رود.

داستان فیلم حاجی واشنگتن در واقع روایتی از زندگی حاج حسینقلی خان نوری صدرالسلطنه است که با دستور ناصرالدین شاه به عنوان نخستین سفیر ایران همراه مترجم خود میرزا محمود به ایالات متحده آمریکا سفر می‌کند.

6. حسن کچل (Hassan, the Bald)

• سال ساخت: 1348
• ژانر: موزیکال، درام، عاشقانه، فانتزی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: علی عباسی
• موسیقی: پرویز اتابکی، اسفندیار منفردزاده، واروژان، بابک افشار
• بازیگران: پرویز صیاد، کتایون امیرابراهیمی، ثریا بهشتی، حمیده خیرآبادی، صادق بهرامی، یداله شیراندامی، سیروس ابراهیم‌زاده، عباس معیری، حسن رضیانی، مژگان لیدا، وهاب نوری زاده، نوبهار
• امتیاز IMDb فیلم حسن کچل: نمره 7.0

حسن کچل نخستین اثر بلند سینمایی علی حاتمی محسوب می‌شود که در سال 1348 به تهیه‌کنندگی علی عباسی ساخته شد. این فیلم به عنوان اکران ویژه نوروز 1349 تبلیغات شد، اما نخستین اکران آن در تاریخ 28 اسفند 1348 خورشیدی در چهارده سینما در تهران و همچنین در شهرهای اصفهان، مشهد،‌ کرمانشاه، تبریز و شیراز آغاز شد. حاتمی در فیلم حسن کچل، علاوه بر نویسندگی و کارگردانی سراینده اشعار درون اثر هم بوده است.

با توجه به آنکه فیلم حسن کچل نخستین تجربه سینمایی علی حاتمی بود، اما از بسیاری جهات اثر قابل تامل است. حاتمی در مسیر کارگردانی خود دنبال مسائل مهم در فرهنگ و اخلاق ایرانی بود و دوره‌ای از ادبیات را با آثارش مرور نمود.

حسن کچل با نمایش ابزار شهر فرنگ شروع می‌شود و با ورود به آن داستانی از گذشته‌ها را به روش نقالی زورخانه‌ای روایت می‌نماید و پس از آن وارد داستان می‌شود.

داستان این اثر سینمایی از آنجا آغاز می‌شود که مادر حسن کچل تلاش دارد تا او را که پسری خجالتی است و تا حالا از خانه بیرون نرفته‌ به فضای بیرون از خانه بکشاند. به همین خاطر از بستر حسن تا درب خروجی و کوچه سیب‌هایی سرخ می‌گذارد. زمانی که حسن از خواب بیدار می‌شود، سیب‌ها را دنبال می‌کند تا اینکه از خانه خارج و در روی وی بسته می‌شود. حسن پس از بازی با کودکان در حال گردش اطراف شهر یک صدای آواز دلنشینی را می‌شنود که شیفته آن می‌شود. یک شب در حمام شهر موقع خواب همزادش را می‌بیند و ماجرا تازه پس از پیمانی میان آن‌ها آغاز می‌شود.

7. طوقی (Toughi)

• سال ساخت: 1349
• ژانر: درام، عاشقانه
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: مهدی مصیبی
• موسیقی: اسفندیار منفردزاده
• بازیگران: بهروز وثوقی، ناصر ملک‌مطیعی، آفرین، بهمن مفید، غلامرضا سرکوب، شهرزاد، ژاله علو، حمیده خیرآبادی، محسن آراسته، حسین گیل، جلال پیشواییان، احمد رسولی
• امتیاز IMDb فیلم طوقی: نمره 6.5

فیلم طوقی یکی دیگر از آثار ماندگار زنده‌یاد علی حاتمی در سینمای ایران است. این اثر سینمایی در واقع یکی از پرفروش‌ترین فیلم سال 1349 به حساب می‌آید که موقعیت حاتمی جوان را پس از فیلم حسن کچل در سینمای ایران بسیار مستحکم کرد.  نتیجه‌ای موفقیت این اثر سینمایی ساخت چهار فیلم دیگر چون خواستگار، بابا شمل، قلندر و ستارخان برای علی حاتمی به دنبال داشت.

طوقی در فهرست بهترین فیلم های علی حاتمی، فروش بالایی را در گیشه تجربه نمود و به یکی از آثار ماندگار این کارگردان فقید در کارنامه هنری وی مبدل شد.

داستان فیلم طوقی روایتی از آسیدمرتضی با بازی درخشان بهروز وثوقی که یک کفترباز است و همرا با بی‌بی نابینای خود در کاشان زندگی می‌کند. مرتضی یک کبوتر طوقی را می‌گیرد که در شهر بیشتر کفتربازهای به‌دنبالش هستند. اما بی‌بی، طوقی را موجودی بدیمن می‌داند و از مرتضی می‌خواهد تا آن را رها کند. از سویی دیگر دایی مرتضی، یعنی آسیدمصطفی با بازی ناصر ملک مطیعی، او را برای خواستگاری نامزدش طوبی به شهر شیراز می‌فرستد.

مرتضی و طوبی در شیراز به‌هم علاقه‌مند می‌شوند و باهم ازدواج می‌کنند. مرتضی، طوبی را به همراه خود کاشان می‌برد، ولی هیچ چیزی از موضوع به بی‌بی و دایی‌ خود نمی‌گوید. بی‌بی مرتضی متوجه ارتباط‌شان می‌شود و با تصور خیانت مرتضی، پسرش را نفرین می‌کند. مصطفی هم سرمی‌رسد و تمامی حرف‌های بی‌بی را می‌شنود. او هم بی آنکه بداند طوبی همسر مرتضی شده از شخصی به نام عباس گاریچی و جواد خالدار که با مرتضی دشمنی دارند، می‌خواهد تا او را بکشند. اما طوبی، بالاخره حقیقت ماجرا را به آسیدمصطفی می‌گوید تا وی از قتل مرتضی منصرف نماید. از طرفی هم عباس که چشمش دنبال طوقی است، ناخواسته طوبی را به قتل می‌رساند. مرتضی از عباس انتقامش را می‌گیرد، اما در دم آخر، با گلولهٔ پاسبانی کشته می‌شود.

8. ستارخان (Sattar khan)

• سال ساخت: 1351
• ژانر: درام، تاریخی، بیوگرافی
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: پرویز صیاد
• موسیقی: فریدون ناصری
• بازیگران: علی نصیریان، عزت‌الله انتظامی، پرویز صیاد، عنایت‌الله بخشی، جلال پیشواییان، محمدعلی کشاورز، صادق بهرامی، عبدالعلی همایون، جهانگیر فروهر، محمدعلی سپانلو، سیروس ابراهیم‌زاده، باقر صحرارودی قدرت‌الله انتظامی
• امتیاز IMDb فیلم ستارخان: نمره 6.3

ستارخان یکی دیگر از بهترین فیلم های علی حاتمی است که در سال 1351 به اکران درآمد. ساخت این اثر سینمایی تابستان سال 51 در تهران آغاز شد. سپس برای ساخت سکانس‌های نبرد مشروطه خواهان با نیروهای دولتی، از شگردهای جلوه‌های ویژه بهره‌ بردند که در آن مقطع کمتر استفاده می‌شد. در واقع برای جلوه‌های ویژه ستارخان از یک کارشناسان اروپایی به نام آنتونیو کوریدوری کمک گرفته شد. بعد از پایان تصویربرداری لوکیشن‌های تهران، گروه برای ادامه کار به شهر تبریز رفتند. برای لوکیشن‌های تهران، مسجد سپهسالار، کاخ گلستان و اطراف دماوند انتخاب شدند که در نهایت پروژه بهمن همان سال به اتمام رسید.

داستان فیلم ستارخان از آنجا آغاز می‌شود که کربلایی علی از دست امینه‌ها متواری می‌شود و در بازار تبریز، به ستار قره باغی پناه می‌برد. ولی هر دوی آن‌ها در زمان فرار دستگیر و مورد بازجویی قرار می‌گیرند. فردی به نام حیدرعمواوغلو ستار و کربلایی علی را آزاد می‌کند و آن‌ها به تهران عازم می‌شوند. تهران ستارخان در به جبهه مشروطه‌خواهان می‌پیوندد و طولی نمی‌کشد که فرماندهی صد سوار مشروطه‌چی را به عهده می‌گیرد.

9. بابا شمل (Baba Shamal)

• سال ساخت: 1350
• ژانر: موزیکال، درام، عاشقانه
• نویسنده و کارگردان: علی حاتمی
• تهیه‌کننده: مهدی مصیبی
• موسیقی: مرتضی حنانه
• بازیگران: محمدعلی فردین، فروزان، ناصر ملک مطیعی، همایون، بهمن مفید، ثریا بهشتی، غلامرضا سرکوب، حمیده خیرآبادی، مرتضی احمدی، رضا بانکی
• امتیاز IMDb فیلم حاجی واشنگتن: نمره 6.0

در واقع فیلم باباشمل سومین اثر بلند سینمایی علی حاتمی پس از آثاری چون حسن کچل و طوقی است که پس از اکران چندان مورد توجه مخاطبان قرار نگرفت. این اثر سینمایی موزیکال محوریتی با یکی از عناصر فرهنگ عامه لوطی و لوطی‌گری را روایت می‌کند که نقش‌ شخصیت‌های اصلی آن را بازیگرانی محبوبی چون فردین، فروزان و ناصر ملک‌مطیعی بر عهده داشته‌اند.

داستان این اثر موزیکال درباره فردی به نام باباشمل است که پس از یک درگیری کوچک با لوطی حیدر در محله، دوست می‌شود. چندی بعد، باباشمل دلباخته دختری به نام شوکت الملوک می‌شود. ولی لوطی حیدر هم سال‌ها که شیفته شوکت الملوک است، برای آن که مانع ازدواج آن‌ها نباشد، تصمیم می‌گیرد تا برای همیشه محله را ترک کند.

باباشمل نیز با وجود ازدواج با شوکت الملوک، تصمیم می‌گیرد تا دنبال لوطی حیدر این محله را ترک نماید. شوکت برای ماندگاری باباشمل در محله، سراغ لوطی حیدر می‌رود و از وی می‌خواهد که لو را از این سفر منصرف کند. از طرفی، باباشمل به عشق پیشین لوطی حیدر به شوکت آگاه می‌گردد که همین موضوع موجب بدگمانی وی از ملاقات آن‌ها می‌شود. به همین خاطر تصمیم به قتل لوطی حیدر می‌گیرد؛ ولی حقیقت برای او روشن می‌شود و در نهایت این دو مرد دوستی‌شان را ادامه می‌دهند.

گالری عکس های علی حاتمی

کلام آخر

شاید شما هم از جمله افرادی باشید که از خودتان بپرسید بهترین فیلم های علی حاتمی کدامند؟ در این مقاله از سایت پلازا ما به معرفی و بررسی برترین آثار این کارگردان فقید سینما بر اساس امتیازشان در سایت IMDb پرداختیم. بدون شک زنده‌یاد علی حاتمی (Ali Hatami) یکی از تاثیرگذارترین فیمسازان برجسته کشورمان است که از خود آثاری فاخر و قابل تامل به یادگار گذاشت. متاسفانه وی در طول حیات کاری خود چندان که باید مورد تقدیر قرار نگرفت. وی از کارگردانان موج نوی سینمای ایران به شمار می‌رود که با ساخت شهرکی در زمان سریال هزار دستان حوزه تلویزیون و سینما را به خود مدیون کرد. حاتمی به نوعی شاعر سینمای ایران محسوب می‌شود که دیالوگ‌های زیبای وی در آثارش در ذهن مخاطبان تاثیری شگرف می‌گذارد.

در این مقاله ابتدا مختصری به زندگینامه علی حاتمی پرداختیم و در ادامه آثار برجسته از این کارگردان بزرگ را مورد بررسی قرار دادیم. امید است مقاله معرفی بهترین فیلم های علی حاتمی شاعر سینمای ایران برای شما مخاطبین محترم مفید بوده باشد. لطفاً پس از مطالعه کامل این مقاله نظرات خود درباره آثار این نویسنده، کارگردان بزرگ و تاثیرگذاز را با ما در سایت پلازا به اشتراک بگذارید.