تلسکوپ فضایی جیمز وب کهن ترین ابرنواختر شناخته شده را کشف کرد

تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) در دستاوردی قابل توجه، موفق به شناسایی کهن ترین و دورترین ابرنواختر [سوپرنوا] شده است که تاکنون مشاهده گردیده است. این انفجار ستاره‌ای عظیم، تنها ۱.۸ میلیارد سال پس از وقوع رویداد بیگ بنگ رخ داده است.

به گزارش سرویس اخبار نجوم آژانس فناوری تکنا، علاوه بر این کشف مهم، JWST توانسته است ۸۰ مورد دیگر از این انفجارهای کهن را در اعماق اولیه جهان شناسایی کند. بررسی و مطالعه این انفجارهای باستانی می تواند به دانشمندان در درک بهتر چگونگی تکامل کیهان در طول زمان کمک شایانی نماید. این یافته های جدید در دهم ژوئن، در جریان دویست و چهل و چهارمین نشست انجمن نجوم آمریکا در مادیسون، ویسکانسین ارائه گردید.

دکتر متیو سیبرت ستاره‌شناس و سرپرست تحلیل طیف‌سنجی ابرنواخترها در JWST، طی بیانیه ای اعلام کرد: “ما اساساً در حال گشودن پنجره‌ای جدید به سوی درک پدیده های گذرا در جهان هستی هستیم. به طور سنتی هر بار که چنین کشفاتی صورت گرفته است، با پدیده های بسیار هیجان انگیز و غیرمنتظره ای مواجه شده ایم.”

به طور کلی، دو دسته اصلی از ابرنواخترها وجود دارند: فروپاشی هسته ای و فرار حرارتی انفجارهای دسته اول زمانی رخ می دهند که ستاره های عظیم با جرمی حداقل هشت برابر خورشید ما، پس از اتمام سوخت هسته ای، دچار فروپاشی درونی شده و سپس مجددا در یک انفجار عظیم به سمت بیرون منبسط می شوند.

دسته دوم که به عنوان ابرنواختر نوع Ia شناخته می شوند، زمانی رخ می دهند که دو ستاره – که یکی از آنها بقایای فروپاشی شده یک ستاره به نام کوتوله سفید است – به دور هم گردش می کنند. این فرآیند باعث می شود کوتوله سفید هیدروژن را از ستاره همراه خود جدا کرده و منجر به واکنشی فرار حرارتی شود که در نهایت به انفجاری هسته ای با قدرت بسیار بالا ختم می گردد.

ابرنواخترهای نوع Ia برای اخترفیزیکدانان از اهمیت ویژه ای برخوردارند. درخشندگی این نوع از ابرنواخترها در هنگام انفجار تقریبا ثابت فرض می شود و به همین دلیل، از آنها به عنوان “شمع های استاندارد” در اخترشناسی یاد می شود. ستاره‌شناسان می توانند با استفاده از این “شمع های استاندارد” به سنجش فواصل بسیار دور در جهان هستی پرداخته و سرعت انبساط جهان (ثابت هابل) را محاسبه نمایند.

با این حال، تلاش ها برای اندازه گیری ثابت هابل با استفاده از این شمع های استاندارد و سایر روش های موجود، منجر به نتایج متناقضی شده است. مشاهدات نشان می دهد که به نظر می رسد سرعت انبساط جهان در نواحی مختلف کیهان متفاوت است. این پدیده که به عنوان تنش هابل شناخته می شود، تردیدهای جدی را در مورد صحت مدل استاندارد کیهان شناسی ایجاد کرده است. یافتن شمع های استاندارد جدید در طول تاریخچه‌ی جهان هستی، به عنوان یکی از مهمترین اهداف حال حاضر اخترفیزیکدانان تلقی می گردد.

محققان موفق شدند با استفاده از داده های حاصل از پروژه نقشه‌برداری عمیق فراکهکشانی پیشرفته‌ی جواهر این ابرنواخترهای باستانی را کشف نمایند. این پروژه با تهیه مجموعه ای از تصاویر از یک ناحیه خاص آسمان در فواصل زمانی یک ساله انجام پذیرفته است. دانشمندان با بررسی نقاط نورانی جدیدی که در تصاویر متوالی ظاهر یا محو شده اند، توانسته اند ابرنواخترها، از جمله برخی از انفجارهای نوع Ia را شناسایی کنند.

اکنون که دانشمندان موفق به شناسایی این انفجارهای ستاره‌ای بسیار دور شده اند، آن‌ها را با دقت بیشتری مورد مطالعه قرار خواهند داد تا بتوانند میزان عناصر سنگین موجود در این ستارگان منفجر شده و همچنین فواصل دقیق آنها را تعیین نمایند. این مطالعات به درک بهتر ماهیت ستارگان اولیه و شرایط حاکم بر جهان در دوران بلوغ آن کمک خواهد کرد.