چگونه تب کودک را پایین بیاوریم؟

همه‌ی بچه‌ها هر چند وقت یک‌بار تب می‌کنند. تب معمولاً برای کودکان خطرناک یا بد نیست؛ به‌همین‌خاطر همیشه نباید برای پایین آوردن تب کودک سریع اقدام کرد. تب حتی می‌تواند نشانه‌ی خوبی باشد؛ زیرا ممکن است به سیستم ایمنی برای مبارزه با عفونت در بدن کمک کند.

کودکی که تب دارد ممکن است ایراد‌گیر، ناراحت، برافروخته و عرق‌کرده باشد و وقتی او را لمس می‌کنید، بدنش بیش از حد معمول گرم باشد. تب کردن کودکان ممکن است برای والدین نگران‌کننده باشد؛ اما معمولا با روش‌های خانگی قابل‌کنترل است.

تب در کودکان معمولاً به دلیل عفونت ایجاد می‌شود. تب با تحریک سیستم ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت به بدن کمک می‌کند. دمای بالای بدن، بقای باکتری‌ها و ویروس‌هایی را که باعث عفونت می‌شوند، دشوارتر می‌کند.

بیماری‌های رایجی که می‌توانند باعث تب شوند عبارت‌اند از:

• عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی (RTIs)
• آنفولانزا
• عفونت گوش
• روزئولا – ویروسی که باعث افزایش دما و راش می‌شود
• ورم لوزه
• عفونت کلیه یا مجاری ادراری (UTIs)
• بیماری‌های رایج دوران کودکی، مانند آبله مرغان و سیاه سرفه

گاهی اوقات کودکان زیر سه سال که تب دارند، به‌ویژه اگر دمای بدن آن‌ها ۳۹ درجه‌ی سانتی‌گراد یا بالاتر باشد، باکتری در جریان خونشان وجود دارد (باکتریمی). آن‌ها بر‌خلاف کودکان بزرگ‌تر، گاهی اوقات باکتریمی بدون تب دارند (به نام باکتریمی پنهان).

لباس پوشیدن بیش از حد: نوزادان، به ویژه نوزادان تازه‌متولد‌شده، اگر بیش‌از‌حد لباس بپوشند، در پتو پیچیده شوند یا در محیط گرم باشند، ممکن است تب کنند، زیرا آن‌ها نمی‌توانند دمای بدن خود را به خوبی کودکان بزرگتر تنظیم کنند. اما از آنجایی که تب در نوزادان می‌تواند نشانه‌ای از عفونت جدی باشد، حتی نوزادانی هم که بیش‌ازحد لباس پوشیده‌اند، در صورت تب باید توسط پزشک معاینه شوند.

دندان در آوردن: دمای بدن کودکی که در حال دندان درآوردن است ممکن است کمی افزایش یابد، اما اگر دمای او بالاتر از ۳۸٫۳ درجه‌ی سانتی‌گراد باشد، احتمالاً دندان‌درآوردن علت تبش نیست.

تب کودکان بیشتر اوقات جدی نیست. تب در بچه‌ها بسیار شایع است. یک کودک به‌طور متوسط ​​در سال چندین عفونت ویروسی می‌گیرد، که به معنای چندین تب است. اکثر مواقع تب‌ها جای نگرانی ندارند و ظرف یک یا دو روز از بین می‌روند.

گاهی اوقات والدین باید برای پایین‌آوردن تب کودک سریع اقدام کنند. اگر کودک شما هر یک از شرایط زیر را داشت باید نگران پایین‌آوردن تب او باشید و فوراً به پزشک مراجعه کنید:

• اگر فرزند شما کمتر از سه ماه سن دارد، برای پایین‌آوردن تب کودک باید به پزشک مراجعه کنید. در حالی که بیشتر تب‌ها در نوزادان جای نگرانی ندارد، بااین‌حال سیستم دفاعی آن‌ها هنوز کامل نشده و نمی‌توانند درد خود را بیان کنند.
• زمانی که درمان خانگی تب کودکان کارساز نیست. در صورتی که تب کودک با راش، لکه‌های موقتی کوچک یا بزرگ‌تر، صاف یا برجسته روی پوست، همراه باشد که تقریباً شبیه کبودی است و با فشار‌دادن آن کم‌رنگ‌تر نمی‌شود. این وضعیت ممکن است نشانه‌ی عفونتی جدی باشد.
• اگر کودکان به‌شدت خواب‌آلود یا به‌شدت زود‌رنج و تندخو هستند، درمان تب کودکان در خانه امکان‌پذیر نیست. بچه‌ها وقتی مریض می‌شوند اغلب خواب‌آلود و بدحال هستند. آنچه باعث نگرانی است، شدید بودن خواب‌آلودگی و بدخلقی است. اگر مطمئن نیستید که علائم کودک شدید است یا خیر، با پزشک تماس بگیرید.
• اگر کودک همراه با تب، درد شدید دارد یا حرکت‌دادن هر قسمتی از بدن، مانند گردن، برایش سخت است، جای نگرانی وجود دارد.
• اگر فرزندتان در تنفس مشکل دارد یا سریع‌تر یا شدیدتر از حد معمول نفس می‌کشد، پایین‌آوردن تب کودک در خانه مشکل را حل نمی‌کند. این علائم احتمالا نشانه‌‌ی عفونت جدی ریه است.
• درمان تب کودکان که بیماری دارند یا دارو مصرف می‌کنند، سخت است؛ زیرا مبارزه با عفونت برای آن‌ها سخت‌تر است. در این مواقع مهم است که با پزشک مشورت کرد.

عکاس: DimaBerlin / Adobe Stock

مواردی که برای پایین‌آوردن تب کودک بهتر است با پزشک تماس بگیرید اما مراجعه به پزشک ضروری نیست:

• اگر کودک تب بیش از ۳۹ درجه سانتی‌گراد دارد، احتمالاً جای نگرانی نیست، اما بهتر است با یک پزشک یا پرستار چک کنید تا علائم را بررسی کنند و ببینند آیا مراجعه به مطب یا اورژانس منطقی است یا خیر.
• اگر کودک راش پوستی همراه با تب دارد (نه مانند آنچه در بالا توضیح داده شد، برای آن، مستقیماً به اورژانس بروید) با پزشک تماس بگیرید. در این مواقع تب کودک به احتمال زیاد جای نگرانی ندارد، اما برخی از ویروس‌ها، مانند سرخک یا آبله مرغان و برخی عفونت‌های باکتریایی که به آنتی بیوتیک نیاز دارند، مانند گلودرد استرپتوکوکی یا سلولیت، می‌توانند باعث ایجاد لکه‌هایی شوند.
• اگر تب کودک بیش از دو تا سه روز طول کشیده است، احتمالاً جای نگرانی نیست، اما برای اطمینان بررسی آن با پزشک منطقی است.
• اگر کودک بسیار کمتر‌ از حد معمول آب می‌نوشد، به خصوص اگر بسیار کمتر از حد معمول ادرار می‌کند، ممکن است دچار کم‌آبی شود. در این مواقع برای درمان تب کودکان بهتر است با پزشک تماس بگیرید.
• اگر به نظرتان چیزی درست نیست به غریزه‌ی خود اعتماد کنید. شما فرزندتان را بهتر از هرکسی می‌شناسید. اگر نگران هستید تماس بگیرید.

اگر هیچ یک از موارد بالا برای کودک صدق نمی‌کند، به احتمال زیاد یک بیماری جزئی دارد و خوب خواهد شد. اگر کودک خوش‌رفتار است و نوشیدنی می‌نوشد، شاید بهتر باشد که تب بچه را رها کنید و بگذارید بدن او کارش را انجام دهد. مطمئن شوید کودک به قدر کافی استراحت می‌کند تا پایین‌آوردن تب وی سریع انجام شود.

اگر تب ناشی از یک بیماری باشد، با درمان آن تب نیز قطع می‌شود. درمان خانگی تب کودکان برای ایجاد احساس بهتر در آن‌‌ها است تا تب را بهتر تحمل کنند. راه‌های کمک به درمان تب کودکان بدون استفاده از دارو عبارت‌اند از:

• دادن مایعات فراوان به کودکان برای جلوگیری از کم‌آبی بدن.
• قرار‌دادن پارچه‌های خنک و مرطوب (کمپرس) روی پیشانی، مچ دست و ساق پا.
• قرار‌دادن کودکان در حمام گرم (فقط کمی خنک‌تر از دمای کودک).
• استراحت و خواب کافی؛ فعالیت فیزیکی تب را بالا می‌برد.

از آنجایی که لرز در واقع ممکن است دمای بدن کودک را افزایش دهد، حمام سرد برای پایین‌آوردن تب بچه توصیه نمی‌شود. روش‌هایی که ممکن است باعث لرز شود، مانند درآوردن لباس و حمام سرد، نباید استفاده شوند.

درمان خانگی تب کودکان نباید شامل درمان‌های عامیانه‌ی غیرمفید مثل مالیدن کودک با الکل یا گذاشتن پیاز یا سیب‌زمینی در جوراب کودک یا حجامت بشود. این روش‌ها کمکی نمی‌کنند و بیشتر برای کودک ناخوشایند و آزاردهنده هستند.

کودکی که تب دارد باید لباس سبک بپوشد. لباسی با پارچه‌های سبک و قابل‌تنفس مانند نخ یا پنبه را انتخاب کنید. مطمئن شوید که اتاق کودک دمای مناسبی برای خوابیدن دارد. دمای ۲۳ درجه برای خوابیدن با تب مناسب است.

یکی از جنبه‌های ضروری نظارت بر تب کودک، درحین درمان خانگی تب کودکان، اندازه‌گیری دقیق دما است. اندازه‌گیری دمای کودک با لمس روش مطمئنی نیست. استفاده از دماسنج برای به‌دست‌آوردن مقدار دقیق تب، عالی است. این روش به نظارت وضعیت آن‌ها و اقدام سریع در صورت لزوم کمک می‌کند.

اگر کودک همچنان به طور معمول بازی می‌کند و نوشیدنی می‌نوشد و درد ندارد، برای پایین آوردن تب کودک اقدام سریع و مصرف دارو نیاز نیست. اگر تب، کودک را در وضعیت ناخوشایندی قرار داده یا باعث شده نوشیدنی ننوشد، به او دارو بدهید.

در حالی که بچه‌ها تب دارند، مراقب آن‌ها باشید، به آن‌ها کمک کنید استراحت کنند و به نوشیدن مایعات ادامه دهند.  تب در کودک سالم لزوماً نیازی به درمان ندارد. با این حال، داروهایی به نام داروهای تب‌بر (کاهنده‌ی تب) ممکن است با کاهش دما باعث ایجاد احساس بهتر در کودکان شود.

داروهای تب‌بر هیچ تأثیری بر عفونت یا سایر اختلالات ایجاد‌کننده‌ی تب ندارند. با‌این‌حال، اگر کودکان برخی از اختلالات مزمن یا سابقه‌ی تشنج ناشی از تب داشته باشند، استفاده از این داروها ممکن است توسط پزشک توصیه شود، زیرا استرس اضافی ناشی از تب بر بدن را کاهش می‌دهند.

برای پایین آوردن تب بچه به طور معمول، از داروهای زیر استفاده می‌شود:

• استامینوفن از راه خوراکی یا شیاف
• ایبوپروفن از راه خوراکی

برای درمان خانگی تب کودکان داروی استامینوفن ارجحیت دارد. اگر ایبوپروفن برای مدت طولانی استفاده شود، ممکن است پوشش معده را تحریک کند. این داروها بدون نیاز به نسخه در دسترس هستند. دوز توصیه‌شده روی بسته‌بندی ذکر شده یا ممکن است توسط پزشک مشخص شود. مهم است که دوز صحیح در بازه‌ی زمانی صحیح استفاده شود. اگر دارو خیلی کم یا به اندازه‌ی کافی تجویز نشود، بی‌تاثیر خواهد بود. بااین‌حال، هرچند این داروها نسبتاً بی‌خطر هستند، دادن بیش‌از‌حد دارو یا استفاده‌ی مکرر آن‌ها می‌تواند باعث اوردوز شود.

استامینوفن یا ایبوپروفن به ندرت ممکن است پس از واکسیناسیون برای پیشگیری یا کاهش تب به نوزادان داده شود. چنین تبی معمولاً خفیف و کوتاه‌مدت است.

مهم است که توجه داشته باشید این داروها فقط باید تحت راهنمایی و توصیه‌ی متخصص مراقبت‌های بهداشتی استفاده شوند و دوز باید متناسب با وزن و سن کودک باشد.

آسپرین دیگر برای کاهش تب در کودکان استفاده نمی‌شود زیرا ممکن است با برخی از عفونت‌های ویروسی (مانند آنفولانزا یا آبله مرغان) تداخل داشته باشد و باعث اختلالی جدی به نام سندرم ری شود.

هنگامی که کودک تب دارد، فقط دمای بدن او نگران‌کننده نیست. اطمینان از دریافت تغذیه‌ی مناسب و نوشیدن آب کافی برای پایین آوردن تب کودک، شاید نتیجه‌ی سریعی نداشته باشد؛ اما بسیار مهم است و کمک می‌کند.

در طول تب، کودکان ممکن است اشتهای زیادی نداشته باشند و غذا‌دادن به آن‌ها دشوار می‌شود. در اینجا چند استراتژی برای اطمینان از دریافت مواد مغذی لازم به کودک آورده شده است:

وعده‌های غذایی کوچک: تشویق کودک به خوردن چند وعده‌ی غذایی کوچک در طول روز به جای سه وعده‌ی غذایی بزرگ به حفظ سطح انرژی و هضم غذا کمک می‌کند.

غذاهای موردعلاقه‌ی کودک: زمانی که اشتهای کودک کم است، آماده‌کردن غذاهایی که از آن لذت می‌برد، او را به غذا خوردن تشویق می‌کند. این رویکرد به بهبودی زودتر و سریع‌تر پایین آوردن تب بچه کمک می‌کند.

به‌اندازه‌ی کافی آب خوردن: مصرف منظم مایعات برای جلوگیری از کم آبی بدن بسیار مهم است. کودک باید برای جایگزینی آبی که با عرق‌کردن از دست رفته، آب، آب‌میوه یا سوپ بنوشد تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود.

اجتناب از غذاهای تند یا روغنی: هضم غذاهای تند یا روغنی ممکن است در هنگام تب برای معده سخت باشد.

میان‌وعده‌های متعادل: ارائه‌ی تنقلات متعادل مانند میوه‌ها، ساندویچ‌های ساده با سبزیجات یا میان‌وعده‌ای سبک مانند نان به کودک کمک می‌کند یک رژیم غذایی متعادل داشته باشد و روش مناسبی برای سرعت‌بخشیدن به پایین‌آمدن تب بچه است.

غذاهای پر‌کالری: گنجاندن غذاهای غنی از کالری و مواد مغذی در رژیم غذایی کودک به بهبودی کمک و انرژی از‌دست‌رفته در طول تب را جبران می‌کند.

آب نارگیل: آب نارگیل انتخابی عالی در هنگام تب است. این نوشیدنی سرشار از الکترولیت است که به جایگزینی مایعات از‌دست‌رفته کمک می‌کند.

آب میوه‌ها: آب میوه‌های شفاف مانند آب سیب یا پرتقال می‌توانند ویتامین‌ها و هیدراتاسیون را تامین کنند. با‌این‌حال، آن‌ها باید با آب رقیق شوند تا مقدار قندشان کاهش یابد.

سوپ‌های سبک: سوپ سبزیجات یا سوپ مرغ سبک و مغذی می‌تواند کمک‌کننده باشد. این سوپ‌ها به راحتی هضم می‌شوند و مواد مغذی ضروری را برای پایین آوردن تب کودک تامین می‌کنند.

عکاس: Vicky Wasik / Serious Eats

در بیشتر موارد، وقتی عامل بیماری‌زایی خارجی به بدن حمله می‌کند، باعث تب می‌شود. سیستم ایمنی بدن انرژی را صرف مبارزه با پاتوژن‌های مضر می‌کند. اغلب افراد و کودکان بعد از مبارزه با بیماری و رفع تب خسته می‌شوند؛ درنتیجه دوره‌ی نقاهت زیر بسیار مهم است. در اینجا چند راه آسان برای رفع ضعف پس از بهبودی آورده شده است:

پس از تب، داروها می‌توانند باکتری‌های مفید روده را از بین ببرند و به از دست‌دادن اشتها و کم‌کارشدن شکم منجر شوند. با مصرف مکمل‌های پروبیوتیک یا غذاهایی مانند ماست و خیارشور، باکتری‌های خوب را می‌توان جایگزین کرد. البته خیارشور تخمیری دارای پروبیوتیک است و غذاهای پر نمک بعد از پایین آوردن تب کودک زیاد مناسب نیستند. پروبیوتیک‌ها از سلامت روده حمایت و سیستم ایمنی را تقویت می‌کنند.

در طول تب، بدن الکترولیت‌ها را از دست می‌دهد و باعث خستگی می‌شود. با نوشیدن حداقل ۷ تا ۸ لیوان آب در روز، آب بدن تامین می‌شود. بعد از پایین‌‌آوردن تب کودک همچنین به او نوشیدنی‌های سالم بدهید تا بدنش بتواند الکترولیت‌ها را به‌طور طبیعی جبران کند.

در دوران نقاهت غذاهای پر قند به کودک ندهید. قند بیش از حد می تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و روند بهبودی را مختل کند.

تب چرخه خواب را مختل و کودک را خسته می‌کند. مطمئن شوید کودک خواب طولانی و راحت داشته باشد.

سیستم ایمنی بعد از پایین آوردن تب کودک سریع به کار خود برنمی‌گردد و ضعیف بودن آن، بدن را مستعد ابتلا به عفونت می‌کند. بهتر است کودک تا وقتی کامل خوب نشده در محیط خانه بماند تا در مکان‌های عمومی یا مدرسه درمعرض عوامل بیماری‌زای جدید قرار نگیرد.

بعد از رفع تب کودک باید همچنان وعده‌های غذایی متعادل بخورد. برای بهبودی سریع، میوه‌ها، سبزیجات و حبوبات غنی از پروتئین را در رژیم غذایی کودک بگنجانید.

بااینکه تب ممکن است ناراحت‌کننده باشد، سعی کنید به یاد داشته باشید که تب بخش طبیعی از پاسخ ایمنی بدن است. با یک یا دو درجه تب لازم نیست برای پایین آوردن تب کودک سریع اقدام کنید.

به طور معمول، تب را می‌توان در خانه با مراقبت‌های خانگی و  تب‌برها کنترل کرد. اگر تب فرزندتان باعث ایجاد احساس ناراحتی یا نگرانی در شما شود، قابل‌درک است. تب می‌تواند برای والدین و بچه‌ها استرس‌زا باشد. گاهی‌اوقات مشاوره‌گرفتن از یک متخصص پزشکی دقیقاً همان کاری است که باید انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید و از تصمیمات مراقبتی خود برای فرزندتان مطمئن شوید.