06 مهر 1403 ساعت 21:01
باستان شناسان پس از سال‌ها کاوش متوجه شدند که اثر باستانی مرموز ماداگاسکار به زرتشتی ها تعلق دارد. ظاهرا یک جامعه از مردم زرتشتی ایران در این منطقه زندگی می‌کردند.
ماداگاسکار جزیره‌ای در جنوب شرقی قاره آفریقا است و ارتباط خاصی با ایران ندارد؛ اما ظاهرا گروهی از زرتشتی ها در آن سکونت داشته‌اند. بررسی‌های دانشمندان نشان می‌دهد که اثر باستانی عجیب ماداگاسکار فقط با معماری و سبک زندگی جامعه زرتشتی ارتباط دارد.
اثر باستانی اسرارآمیز ماداگاسکار آستودان زرتشتی است
جزیره ماداگاسکار دارای آثار باستانی متعددی است. گرچه یکی از آنها با بقیه کاملا فرق دارد. در این اثر باستانی می‌توان تلاش انسان‌های باستان برای ایجاد حفره‌هایی بزرگ را در دل صخره مشاهده کرد. این حفره‌ها کاملا متقارن هستند و مشخص است برای هدف خاصی ایجاد شده‌اند. هرچند سبک معماری این اثر باستانی با آنچه در ماداگاسکار یا حتی ساحل شرقی آفریقا دیده می‌شود فرق دارد.
همین نیز باعث شده بود که باستان شناسان تا دو دهه نتوانند معمای این اثر باستانی را کشف کنند. گرچه اکنون مشخص شده است که اثر باستانی مرموز ماداگاسکار به یک جامعه زرتشتی تعلق دارد. این افراد حدود ۱۰۰۰ سال پیش در ماداگاسکار زندگی می‌کردند.
اثر باستانی اشاره شده در منطقه‌ای به‌نام تنیکا قرار دارد. افراد بومی از صد سال پیش متوجه حضور آن شده بودند؛ اما پژوهش‌های باستان شناسی زیادی در این منطقه انجام نشده بود. مسئله نیز بیشتر به‌خاطر سختی رسیدن به این اثر باستانی بود. چراکه باستان شناسان مجبور بودند حدود ۲۰ کیلومتر را در دره‌هایی با شیب تند پیاده‌روی کنند.
در اوایل قرن بیستم یک دانشمند فرانسوی به‌نام Alfred Grandidier اعلام کرد که این اثر باستانی خاص توسط دریانوردان پرتغالی در قرن شانزدهم ایجاد شده است. گرچه در سال ۱۹۶۳ گروهی از باستان شناسان این ایده را رد کردند. آنها اعلام کردند که کندن چنین حفره‌هایی زحمت زیادی را می‌طلبد و نمی‌تواند کار تعدادی دریانورد سرگردان باشد.
در سال ۲۰۱۹ بررسی ماهواره‌ای توانست جزئیات بیشتری را از اثر باستانی زرتشتی ها در ماداگاسکار آشکار کند. تصاویر نشان دادند که این اثر باستانی بسیار گسترده‌تر است و مناطق زیادی از دید دانشمندان پنهان مانده‌اند. در نتیجه باستان شناسان موفق شدند حفره‌های گرد و مستطیلی بسیار بیشتری را در تنیکا پیدا کنند. برخی این این حفره‌ها توسط سنگ یا چوب بسته شده بودند. حتی تکه‌هایی از سرامیک نیز در این منطقه پیدا شد.
مهاجرت گروهی از ایران
بررسی یافته‌های باستان شناسی نشان داد که افرادی در قرن ۱۰ تا ۱۲ میلادی در این منطقه سکونت داشته‌اند. تکه‌های باقیمانده سرامیکی نشان داد که افراد ساکن در این منطقه از مردم محلی ماداگاسکار نبوده‌اند، بلکه این افراد از شبکه تجاری اقیانوس هند آگاهی داشتند. برخی از تکه‌های سرامیکی به جنوب شرقی آسیا تعلق داشتند و برخی نیز از چین آمده بودند.
کشف جدید باعث شد که فرضیه ساخت اثر باستانی خاص ماداگاسکار توسط پرتغالی‌ها کاملا رد شود. چراکه اولین کشتی پرتغالی در سال ۱۴۹۸ به اقیانوس هند رسید. از آنجایی که برخی از مردم ماداگاسکار با ایرانیان اشتراک ژنتیکی دارند، دانشمندان احتمال ساخت اثر باستانی مرموز را توسط زرتشتی ها بررسی کردند.
آنها کمی بعد متوجه شدند که آثار باستانی مشابه در ابعاد و شکل‌های مختلف در ایران و مخصوصا استان فارس وجود دارد. در ایران نیز این حفره‌ها توسط سنگ یا چوب بسته شده بودند. در نهایت دانشمندان به این باور رسیدند که اثر باستانی مرموز ماداگاسکار یک آستودان زرتشتی بوده است.
آستودان جایگاه نگهداری استخوان مردگان به‌حساب می‌آید. به این‌صورت که حفره‌هایی در درون سنگ کوه ایجاد می‌شد تا استخوان پس از مرگ به آنجا منتقل شود. داده‌های تاریخی نیز این فرضیه را تقویت می‌کنند. چراکه در دوران ساسانیان کشتی‌های حاضر در بندر سیراف برای تجارت به چین و شرق آفریقا سفر می‌کردند. ارتباطات تجاری این مناطق تا قرن هفتم میلادی نیز ادامه یافت.
بعید نیست که جامعه زرتشتی پس از حمله اعراب به ایران و تنگ شدن عرصه تصمیم گرفته باشد به منطقه دیگری مهاجرت کند. ظاهرا گروهی از این افراد به هند مهاجرت کرده‌اند. گروهی دیگر نیز تصمیم گرفته‌اند با توجه به شناخت خود از مناطق مختلف در نهایت ماداگاسکار را انتخاب کنند.
مشکل نبود استخوان‌های مردگان
گرچه تعلق داشتن اثر باستانی اسرارآمیز ماداگاسکار با جامعه زرتشتی با یک مشکل مواجه است. افراد زرتشتی بر این باور بودند که بدن انسان خاک را آلوده می‌کند. به همین‌خاطر آنها مرده را به‌صورت مستقیم دفن نمی‌کردند. در عوض فرد را در دخمه قرار می‌دادند تا بر اثر عوامل طبیعی و حضور حیوانات گوشت و پوست کاملا از بین بروند. سپس استخوان‌ها را به حفره‌هایی در کوه منتقل می‌کردند که آستودان نام داشتند.
گرچه تا به امروز هیچ نشانه‌ای از استخوان در تنیکا پیدا نداشته است. اگر حفره‌های موجود در کوه‌های ماداگاسکار آستودان بوده‌اند، حداقل باید بتوان دندان انسان‌های گذشته را در آن دید. با وجود این، هنوز نظریه ساخته شدن اثر باستانی خاص ماداگاسکار به‌دست جامعه زرتشتی بسیار قوی است. چراکه دلایل مختلفی برای نبود استخوان‌ها وجود دارند.
مثلا ممکن است خود افراد پیش از رفتن به منطقه‌ای دیگر باقیمانده‌های مردگان خود را جابه‌جا کرده باشند. این احتمال هم وجود دارد که جامعه دیگری تصمیم گرفته باشد استخوان‌ها و باقیمانده‌های زرتشتیان را نابود کند. در هر صورت شباهت‌های ساختاری بین آستودان‌های موجود در ایران و اثر باستانی خاص ماداگاسکار آنقدر زیاد است که نمی‌توان حضور زرتشتی ها را به‌این راحتی رد کرد.
هرچند سوال مهم اینجاست که چرا این افراد منطقه تنیکا در ماداگاسکار را رها کرده‌اند؟ باستان شناسان اعلام کردند که قصد دارند در سال ۲۰۲۵ مجددا به ماداگاسکار برگشته و منطقه را بررسی کنند. آنها می‌خواهند اینبار از فناوری لایدار بهره بگیرند تا بلکه ساختارهای پنهان بیشتری آشکار شوند. شاید بررسی‌های جدید بتواند ابعاد تازه‌ای از حضور زرتشتی ها در ماداگاسکار را آشکار کند.
source