از سرنوشت بازیگران محبوب قبل از انقلاب باخبر شوید

بازیگران قدیمی ایران پیشکسوتان سینمای این مرز و بوم هستند که برخی از آنها هم در دوران پیش از انقلاب و هم پس از آن فعالیت کرده‌اند. در این مقاله قصد داریم تا با معرفی بازیگران قبل انقلاب و سرنوشت آنها همراه شما باشیم.

برخی از بهترین بازیگران مرد و زن قبل انقلاب برای همیشه از ایران رفتند. بعضی از آن‌ها ماندند و دیگر نتوانستند کار کنند. دوران اوایل انقلاب اوضاع را برای بازیگران دگرگون کرده بود. با وجود کم‌کار بودن بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب مردم همچنان طرفدار آن‌ها هستند. مثلا فوت فردین که یک قهرمان بزرگ برای مردم بود خود به خوبی نشان‌دهنده میزان علاقه مردم به این هنرمندان قدیمی است.

برخی از بازیگران قبل از انقلاب معتقد بودند در فضای جدید کار کردن بسیار دشوار خواهد بود. به همین دلیل تعداد زیادی از آن‌ها ایران را برای مدت طولانی ترک کردند. در ادامه این مقاله از پلازا به معرفی بازیگران قدیمی ایرانی پرداخته و مروری بر آثار آن‌ها خواهیم داشت.

فهرست مطالب:

سرنوشت بازیگران محبوب قبل از انقلاب

تعداد زیادی از بازیگران قبل از انقلاب بعد از سال 57 ایران را ترک کردند. عده‌ای از آن‌ها ماندند اما دیگر کار تصویر انجام ندادند. در این بخش برخی از بهترین بازیگران قدیمی ایران را معرفی می‌کنیم.

1. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ زنده یاد محمدعلی فردین

• سال تولد و مرگ: 1309-1379
• پیشه: بازیگر، ورزشکار، کارگردان و تهیه‌کننده
• مهمترین آثار: سلطان قلب‌ها، گنج قارون، علی بی غم

محمدعلی فردین از بهترین بازیگران قدیمی ایرانی است که مردم برای دیدن کارهایش در سینما در صف‌های طولانی می‌ایستادند. او از بازیگران مرد قبل انقلاب است که از چهره و صدای خوبی برخوردار بود. استعداد شگفت‌انگیز او در بازیگری همه مخاطبینش را محو تماشای خود می‌کرد.

این اکتور از برترین بازیگران زمان شاه در ابتدا کشتی‌گیر ماهری بود و مدال نقره جهان داشت. او به‌طور کاملا اتفاقی وارد عرصه سینما و تلویزیون شد. بازی درخشان او به همراه صدای بی‌نظیر «چنگیز جلیلوند» و «حسین خواجه‌امیری» باعث درخشش هرچه بیشتر او شد. جلیلوند و خواجه امیری یا همان ایرج دوبلور نقش‌هایی بودند که فردین بازی می‌کرد. محمدعلی فردین با فیلم «سلطان قلب‌ها» به شهرت فراوانی دست یافت. فردین را باید از بهترین بازیگران قبل انقلاب دانست که به موفقیت چشمگیری دست پیدا کرد و برای همیشه در ذهن و قلب‌های مخاطبینش ماندگار شد.

فردین از بازیگران مرد قبل انقلاب در تاریخ 15 بهمن 1309 در تهران متولد شد. او ابتدا در زمینه کشتی و ورزش فعالیت داشت.  اسماعیل کوشان از فردین برای بازی در فیلم «چشمه آب حیات» دعوت کرد. اینگونه بود که او به دنیای سینما و تلویزیون معرفی شد. فردین در سن بسیار کم ازدواج کرد. او 19 ساله بود که با «مهری خمارلو» پیوند زناشویی بست. مهری خمارلو می‌گوید:

فردین از دوستان نزدیک برادرم بود که با هم تمرین ورزش می‌کردند. او از طریق برادرم از من خواستگاری کرد. به نظر من که او بسیار محجوب و سربه‌زیر می‌آمد به همین دلیل با وجود سن بسیار کم، من در 17 سالگی و فردین در 19 سالگی با هم ازدواج کردیم.

حاصل ازدواج آن دو 4 فرزند با نام‌های سعید، سیاوش، عاطفه و آمنه است. فردین تا آخر عمر به همسرش وفادار بود و علاقه آن دو به هم برای همه آن‌هایی که می‌شناختنشان مثال‌زدنی بود. سرانجام محمدعلی فردین در 18 فروردین 1379 به دلیل ایست قلبی در منزل شخصی خود چشم از دنیا فرو بست. مراسم خاکسپاری او بسیار شلوغ بود مردم از همه جای ایران خود را به این مراسم رسانده بودند. فردین نزد همه مردم محبوب بود. این علاقه باعث شد تا مراسم خاکسپاری او در بینبهترین بازیگران قدیمی ایران به یادماندنی شود.

«برزخی‌ها»، «جوانمرد»، «سلام بر عشق»، «شکست ناپذیر»، «باباشمل»، «سکه شانس»، «قصر زرین»، «حاتم طائی» و «مو طلایی شهر ما» نمونه‌ای از فیلم‌های موفق این بازیگر توانمند هستند.

2. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ زنده یاد ایرج قادری

• سال تولد و مرگ: 1313-1391
• پیشه: بازیگر، کارگردان، نویسنده، تدوین گر
• مهمترین آثار: پاتو زمین نذار، سام و نرگس، طوطیا، تاراج

ایرج قادری از بهترین بازیگران قدیمی ایران بیشتر با نقش‌های بزن بهادر و لات جوانمرد شناخته شده است. او به خوبی از پس این نقش‌ها برمی‌آمد. قادری پس از انقلاب فقط توانست 3 فیلم بسازد. او به مدت 10 سال کار سینما و تلویزیون نکرد. ایرج قادری که یکی از بازیگران مرد قبل انقلاب شناخته می‌شود با کارگردانی فیلم «می‌خواهم زنده بمانم» کار خود را شروع کرد. کارگردانی و بازی بازیگران این فیلم قابل ستایش بود. اما ایرج قادری حق شرکت در جشنواره را نداشت. در سال 1374 این فیلم جز پرفروش‌ترین فیلم‌های سینما قرار گرفت.

ایرج قادری از برترین بازیگران زمان شاه در رشته داروسازی تحصیل می‌کرد که آن را نیمه کاره رها کرد. او دو بار ازدواج کرد. ازدواج اول او با تهمینه اطمینان مقدم بود. حاصل آن ازدواج فرزندی به نام تورج است که متاسفانه در جوانی بر اثر تصادف فوت شد. ازدواج دوم او با فاطمه محمودی صورت گرفت. حاصل این ازدواج پسری به نام ژوبین بود. سرانجام ایرج قادری از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب ، در 17 اردیبهشت 1391 به دلیل سرطان مثانه درگذشت. از جمله آثار او می‌توان به «چشمان سیاه»، «پنجه در خاک»، «برزخی‌ها»، «برادرکشی»، «رفیق»، «سینه چاک» و «آکواریوم» اشاره کرد.

3. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ زنده یاد ناصر ملک‌ مطیعی

• سال تولد و مرگ: 1309-1397
• پیشه: بازیگر، کارگردان
• مهمترین آثار: قیصر، عروس فراری، افسونگر، علی بی غم

یکی از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب و فیلم‌های فارسی ناصر ملک مطیعی است. او در 100 فیلم به ایفای نقش پرداخت و برای 9 فیلم در مقام کارگردان حاضر شد. ناصر ملک مطیعی از بازیگران قدیمی ایران طرفداران زیادی داشت. امروزه خیلی از بازیگران و جوانان او را الگوی خود در هنر قرار می‌دهند.

ملک مطیعی حدود 30 سال منتظر ماند تا بتواند دوباره نقشی در سینما بازی کند. تا اینکه او در فیلم سینمایی «نقش نگار» به کارگردانی علی عطشانی جلوی دوربین قرار گرفت. اما این فیلم به موفقیت چندانی دست پیدا نکرد. ناصر ملک مطیعی از برترین بازیگران زمان شاه است که از کشور خارج نشد. او همیشه در ایران ماند و منتظر فرصت برای بازگشت به سینما و تلویزیون بود.

این بازیگر قدیمی و پیشکسوت قبل از حضور در سینما معلم ورزش در دبستان بود. او دیپلم رشته تربیت بدنی داشت. از زندگی شخصی او اطلاعات زیادی در دست نیست. سرانجام او در تاریخ 4 خرداد 1397 در حالیکه 88 ساله بود به دلیل بیماری کلیوی چشم از جهان فرو بست. مراسم خاکسپاری او با طرفداران زیادی برگزار شد. این خود نشان دهنده محبوبیت این بازیگران مرد قبل انقلاب نزد مخاطبین بود.

«سکه شانس»، «لوطی»، «باباشمل»، «عاصی»، «سرگروهبان»، «ابرمرد»، «اخم نکن سرکار»، «شادی‌های زندگی»، «برزخی‌ها» و «سلطان صاحبقران» از جمله فیلم‌های بازیگران ایرانی قبل از انقلاب بود که ناصر ملک مطیعی در آن‌ها بازی کرد. عاقبت بازیگران زمان شاه اکثرا به همین شکل غم انگیز است و چراغ عمرشان بی هیچ سر و صدایی خاموش می‌شود.

4. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ سوسن تسلیمی

• سال تولد: 1328
• پیشه: بازیگر و کارگردان
• مهمترین آثار: چریکه تارا، مرگ یزدگرد، باشو غریبه کوچک، شاید وقتی دیگر

سوسن تسلیمی از بهترین بازیگران زن قبل از انقلاب است که درخشش او در سینما و تلویزیون همگان را شگفت‌زده کرد. این برترین بازیگران زن ایرانی قدیمی متولد 18 بهمن 1328 در شهر رشت است. او در رشته تئاتر تحصیل کرد و همسر داریوش فرهنگ بود. حاصل این ازدواج فرزندی به نام توکا فرهنگ است. آن‌ها پس از چند سال زندگی مشترک از هم جدا شدند.

بدون شک سوسن تسلیمی یکی از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب بود که استعدادش در بازیگری به خوبی دیده می‌شد. او ناگهان در سال 1366 تصمیم به ترک ایران گرفت. بازی درخشان این برترین بازیگران زن ایرانی قدیمی باعث شد تا بهرام بیضایی در مهم‌ترین آثارش از او برای بازیگری دعوت کند. تسلیمی می‌گوید:

من هر چیزی که از بازیگری آموختم را مدیون بیضایی هستم. او همه چیز را در حین کار به من یاد می‌داد.

از دیگر آثار این بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب می‌توان به «مادیان»، «طلسم» و تئاترهای زیادی از جمله «زنده به‌گور»، «عروسی خون»، «باغ آلبالو»، «شهر کوچک ما» و «چشم‌اندازی از پل» اشاره کرد. تسلیمی اکنون در سوئد زندگی می‌کند. او به کارگردانی و بازیگری تئاتر مشغول است و در سال 2022 فیلم خرچنگ سیاه را بازی کرد. او جز لیست زیباترین بازیگر زن زمان شاه نیز بود.

5. بازیگران قدیمی ایران ؛ زنده یاد حمیده خیرآبادی (نادره)

• سال تولد و مرگ: 1303-1389
• پیشه: بازیگر
• مهم‎ترین آثار: طوقی، اجاره نشین‌ها، رضا موتوری، زرد قناری

حمیده خیرآبادی از بازیگران زن ایرانی قدیمی است که در ایران ماند و خوشبختانه توانست به فعالیت خود ادامه دهد. او پیش از انقلاب در فیلم‌ها و سریال‌های زیادی به ایفای نقش پرداخته بود. شاید کمتر کسی فکر می‌کرد که او می‌تواند باز هم به فعالیت هنری خود ادامه دهد برخی حتی می‌گفتند او از بازیگران زن قبل از انقلاب که اعدام شدند است. اما بازگشت این هنرمند محبوب خط بطلانی بر این شایعه ها بود.

حمیده خیرآبادی که معروف به نادره بود 30 آذر 1303 در رشت متولد شد. به او لقب «مادر سینمای ایران» داده‌اند. خیرآبادی تحصیلات خود را در زمینه تئاتر به اتمام رساند و فعالیت هنری خود را با تئاتر آغاز کرد. این بازیگر از برترین بازیگران زمان شاه که نامش جز بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب قرار گرفته مادر ثریا قاسمی است. سرانجام او در 31 فروردین 1389 به دلیل سن بالا (85 سالگی) درگذشت.

«آپارتمان»، «پدر سالار»، «خانه سبز»، «همسران» و «قطار ابدی» از نمونه سریال‌های به‌یادماندنی این بانوی هنرمند از برترین بازیگران زن ایرانی قدیمی هستند. از فیلم‌های خاطره‌انگیز او باید به «بانو»، «ریحانه»، «شیرین»، «تحفه هند»، «ممل آمریکایی»، «قصه شب»، «کافر»، «حسن کچل» و «دزد و پاسبان» اشاره کرد.

6. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ بهروز وثوقی

• سال تولد: 1316
• پیشه: بازیگر و دوبلور
• مهمترین آثار: گوزن‌ها، قیصر، داش آکل، رضا موتوری

بهروز وثوقی یکی از بهترین بازیگران قدیمی ایران بود که طرفداران زیادی داشت. استعداد درخشان او در بازیگری سبب فروش فیلم‌های زیادی شد. بی شک او را باید از بهترین، سرشناس‌ترین و محبوب ترین بازیگران مرد قبل انقلاب دانست.

وثوقی 20 اسفند 1316 در خوی به‌دنیا آمد. او با کارگردانان بزرگی کار کرد و به‌خوبی درخشید. برادران او چنگیز وثوقی و شهراد وثوقی در ایران به فعالیت هنری مشغولند. بهروز وثوقی دو بار ازدواج کرد. همسر اول او فائقه آتشین (گوگوش) زیباترین بازیگر زن ایرانی قدیمی بود که پس از چند سال زندگی مشترک به جدایی انجامید. پس از آن با کتایون امجدی ازدواج کرد که تا کنون با هم زندگی می‌کنند. حاصل ازدواج دوم او فرزندانی به نام‌های مهشید و ماهان است.

بهروز وثوقی از برترین بازیگران زمان شاه بود که به او لقب «قیصر سینمای ایران» را دادند. او در بهمن 1357 برای بازی در فیلم یک کارگردان ایرانی به آمریکا رفته بود که با پیروزی انقلاب همان‌ جا ماند و به ایران برنگشت. «خاک»، «سوته دلان»، «کندو»، «ملکوت»، «تنگسیر» و «فصل کرگدن» چند نمونه از آثار این بازیگر از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب هستند. بهروز وثوقی از بازیگران مرد ایرانی بالای 70 سال است که هنوز هم آثار او محبوب هستند.

7. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ زنده یاد عزت الله انتظامی

• سال تولد: 1330-1397
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: گاو، آقای هالو، اجاره‌نشین‌ها، گاوخونی

عزت الله انتظامی از جمله بازیگران محبوب قبل از انقلاب بود که در آثار گوناگونی نقش آفرینی کرد. او اولین بازیگر ایرانی‌ای بود که از جشنواره بین‌المللی جایزه گرفت و در سال 1382 به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار ایران انتخاب شد‌. مرحوم انتظامی به آقای بازیگر مشهور بود. نخستین تجربه بازیگری او در سال 1328 و با فیلم «واریته بهاری» رقم خورد و سپس در سال 1348 در اثر معروف داریوش مهرجویی «گاو» به عنوان مش حسن ایفای نقش داشت. بازی او در این فیلم سینمای ایران متحول و وارد فاز دیگری کرد. آقای انتظامی با کارگردانان زیادی همکاری داشت و پس از انقلاب نیز در آثار فراوانی حضور پیدا کرد.

از جمله آثار معروف این محبوب ترین بازیگران قدیمی ایران باید به فیلم‌های «بانو»،«حاجی واشینگتن»،«دایره مینا»،«هامون» و «دیوانه‌ای از قفس پرید» اشاره کنیم. عزت الله انتظامی در سال 1397 در بیمارستان باهنر تهران وقتی 94 ساله بود درگذشت. علت مرگ او سکته مغزی بود.

8. زنده یاد داوود رشیدی ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد و مرگ: 1312-1395
• پیشه: بازیگر
• مهم‎ترین آثار: کندو، هزاردستان، فرار از تله

مرحوم رشیدی از بازیگران مرد ایرانی قدیمی است که هم در سینمای پیش از انقلاب و هم در سینمای بعد آن فعالیت داشت. او جز پنج چهره برتر سینما بود که در دهه چهل وارد سینما شد و نشان درجه یک فرهنگ و هنر را از آن خود کرد. این بازیگر در تلوزیون ملی پیش از انقلاب نیز فعالیت می‌کرد و با تحولات پس از سال 1357 از تلویزیون اخراج شد. اما مرحوم رشیدی ناامید نشد و دوران پرکاری را در سینمای پس از انقلاب گذراند که فیلم‌های «شیلات»، «خانه عنکبوت»، «کمال‌الملک» و «گل‌های داوودی» ماحصل همان دوران بود. این بازیگر تا سال 1390 در سینما و تا سال 1392 در تلویزیون فعالیت کرد. آقای رشیدی در سال‌های پایانی زندگی خود دچار بیماری آلزایمر شد و سال 1395 بر اثر ایست قلبی درگذشت.

9. بازیگران محبوب قبل از انقلاب ؛ زنده یاد جمشید مشایخی

• سال تولد: 1313-1398
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: قیصر، شازده احتجاب، کمال الملک، گل‌های داوودی

از جمله بازیگران قبل از انقلاب باید به جمشید مشایخی اشاره کنیم‌. او یکی از چهره‌های ماندگار ایران و دارنده نشان درجه یک فرهنگ و هنر بود. هم اکنون نیز یکی از تماشاخانه‌های تئاتر خاوران تهران به نام این بازیگر است‌. او تحصیلات خود را در زمینه تئاتر رها کرد و به استخدام اداره تازه تأسیس هنرهای دراماتیک درآمد. از نخستین کارهای او باید به فیلم «جلد مار» اشاره کنیم که به واسطه آن و حضور در سینما از کار تئاتر اخراج شد. اولین نقش دیده شده او نقش خان دایی فیلم معروف «قیصر» بود.

این هنرمند از بازیگران محبوب قبل از انقلاب تا پیش از سال 1357 عمدتا در نقش‌ انسان‌های بی‌رحم و سنگدل جلدی دوربیت می‌رفت تا اینکه پس از انقلاب رویه را تغییر داد تا جایی در سال 1363 برای بازی در نقش کمال الملک برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره فیلم فجر شد. او در سال 1398 به دلیل بیماری‌های گوارشی فوت کرد.

10. زنده یاد فروزان ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد و مرگ: 1316-1394
• پیشه: بازیگر و دوبلور
• مهم‎ترین آثار: ساحل انتظار، انسانها، گنج قارون، خاطرخواه، باباشمل، ایوب و دالاهو

پروین خیربخش با نام هنری فروزان از زیباترین بازیگر زن ایرانی قدیمی بود که به عنوان ستاره سینما در زمان خود شناخته می‌شد و فیلم‌های او فروش بالایی داشتند. او از سال 1342 فعالیت بازیگری را شروع کرد و در همین حین دوبله نیز انجام می‌داد. اگرچه این هنرمند جز بازیگران پولساز بود و عموما در آثار فیلم فارسی بازی می‌کرد اما در فیلم‌های کارگردانانی همپون علی حاتمی و داریوش مهرجویی نیز حضور پیدا کرد. برخی مرحوم فروزان را به خاطر بازی در فیلم «یوسف و زلیخا» از بی حیا ترین بازیگر زن ایرانی قبل از انقلاب می‌دانستند و پس از انقلاب همین دیدگاه‌ها منجر به کناره‌گیری او از دنیای سینما شد. این هنرمند سرانجام در سال 1394 در اوج گمنامی درگذشت.

11. بازیگران قدیمی ایران ؛ مرتضی عقیلی

• سال تولد: 1320
• پیشه: بازیگری و کارگردانی
• مهمترین آثار: لوطی، کاکو، تعقیب یا جهنم، سلام بر عشق

مرتضی عقیلی یکی از بهترین بازیگران قدیمی ایران بود که حدود 60 فیلم بازی کرد. او را باید قدرتمندترین بازیگر مکمل مرد در سینمای ایران پیش از انقلاب دانست. عقیلی در فیلم‌های موفق زیادی بازی کرد. او چند فیلم را در مقام کارگردان کار کرد که متاسفانه با استقبال خوبی روبه‌رو نشد. مرتضی عقیلی پس از پیروزی انقلاب از ایران رفت و دیگر برنگشت.

عقیلی جز پرکارترین و بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب بود. در طول یک سال حدود 10 کار بازی می‌کرد. از فیلم‌های او می‌توان «پاداش یک مرد»، «پاشنه طلا»، «شرف»، «هوس»، «زیر پوست شب»، «ناجورها» و «مردها و نامردها» را نام برد. مدتی از این بازیگر پیشکسوت خبری نبود تا این‌که فیلمی از او در شبکه ماهواره‌ای جم پخش شد. او اکنون در برخی از فیلم‌ها و سریال‌های این شبکه بازی می‌کند. او از بازیگران مرد ایرانی بالای 60 سال است.

12. بازیگران قدیمی ایران ؛ زنده یاد شهلا ریاحی

• سال تولد و مرگ: 1305-1398
• پیشه: بازیگر و کارگردان
• مهمترین آثار: تحفه هند، رویای نیمه شب تابستان، بچه‌های طلاق، بوسه مادر

در لیست اسامی بازیگران زن قدیمی نام شهلا ریاحی وجود دارد. قدرت‌الزمان وفادوست از برترین بازیگران زن ایرانی قدیمی است که او را با نام هنری شهلا ریاحی می‌شناسیم. این بازیگر توانا 17 بهمن 1305 در تهران متولد شد. فعالیت هنری خود را به تشویق همسرش (اسماعیل ریاحی) از تئاتر شروع کرد. شهلا ریاحی را باید اولین کارگردان زن ایرانی دانست. او در سال 1335 فیلم «مرجان» را کارگردانی کرد. همچنین در رادیو گویندگی می‌کرد و مجری برنامه کودک به شمار می‌آمد.

«خواب‌های طلایی»، «نیمه راه زندگی»، «عشق بزرگ»، «میلیونرهای خسته»، «لحظه قاصدک»، «جای خالی دریا»، «همسران»، «همسایه‌ها»، «تیغ آفتاب» و «بی تو هرگز» نمونه‌ای از فیلم‌ها و سریال‌های این بانوی هنرمند از بازیگران زن قدیمی ایران هستند. ریاحی از بازیگران قدیمی ایران در تاریخ 10 دی 1398 به دلیل بیماری سخت پس از تحمل ماه‌ها درد و رنج دار فانی را وداع گفت. شهلا ریاحی از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب بود

13. زنده یاد محمد علی کشاورز

• سال تولد: 1309-1399
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: دایی‌جان ناپلئون، آتش بدون دود، هزاردستان، پدرسالار

محمد علی کشاورز از بازیگران قدیمی ایرانی بود که از او به عنوان یکی از پنج بازیگر مرد ماندگار تاریخ تئاتر، سینما و تلویزیون ایران یاد می‌شود. او علاوه بر بازیگری از فارغ التحصیلان رشته نقشه‌برداری بود و مدتی در سازمان جغرافیایی ارتش شاهنشاهی مشغول به کار بوده است. این بازیگر یک بار در رشته پزشکی قبول شد اما به علت علاقه به بازیگری به سمت سرنوشت هنری خود رفت. آقای کشاورز از تئاتر شروع کرد و سال 1343 با فیلم «شب قوزی» وارد سینما شد. سپس در سال 1347 در سریال «خانهٔ قمر خانم» نیز حضور پیدا کرد.

از جمله آثار این هنرمند از بازیگران مرد قدیمی ایرانی قبل از انقلاب باید به فیلم‌های «رگبار»، «خشت و آینه» و «برزخی‌ها» اشاره کرد. او در تلوزیون نیز در سریال‌های شاخصی چون «سربداران» و «گرگ‌ها» نیز حضور داشته است. محمدعلی کشاورز در سال 1399 و سن 90 سالگی بر اثر نارسایی کلیه درگذشت.

14. زنده یاد سعید کنگرانی

• سال تولد: 1333-1397
• پیشه: بازیگری و نویسندگی
• مهمترین آثار: در امتداد شب، دایی جان ناپلئون، رضا موتوری، دایره مینا

از بازیگران مرد قبل انقلاب می‌توان به سعید کنگرانی اشاره کرد. او با بازی در فیلم «رضا موتوری» فعالیت هنری خود را آغاز کرد. اما فیلم «در امتداد شب» بود که این بهترین بازیگران قدیمی ایران را به شهرت رساند. سعید کنگرانی از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب تلاش کرد تا بعد از پیروزی انقلاب در فیلم‌های مذهبی حضور پیدا کند. او می‌خواست راه دیگری را در بازیگری امتحان کند. حتی به گفته خودش گزینه علی حاتمی برای نقش جوان عارف در فیلم خاطره‌انگیز «مادر» بود، اما این نقش به امین تارخ سپرده شد.

کنگرانی در اوج جوانی به دلیل ممنوع‌التصویری ایران را ترک کرد و در میانسالی (50 سالگی) به ایران برگشت. او از جمله بازیگران مرد ایرانی بالای 50 سال بود. پس از بازگشت به ایران در فیلم سینمایی «ازدواج به سبک ایرانی» بازی کرد که از استقبال خوبی برخوردار نشد. او پس از این کار دیگر در هیچ فیلمی بازی نکرد.

سرانجام او در 23 شهریور 1397 به دلیل ایست قلبی دار فانی را وداع گفت. کنگرانی قرار بود در سریال «رقص روی شیشه» بازی کند. چند روزی به شروع تصویربرداری نمانده بود که درگذشت. «پرواز در قفس»، «گرداب» و «سرایدار» دیگر آثار کنگرانی از برترین بازیگران زمان شاه هستند.

15. زنده یاد بهمن مفید

• سال تولد و مرگ: 1321-1399
• پیشه: بازیگر، نوازنده و خواننده
• مهم‌ترین آثار: قیصر، رضا موتوری، طوقی، رقاصه شهر

از بهترین بازیگران قدیمی ایران که با دیالوگ‌های معروفش به یادماندنی شد می‌توان به بهمن مفید اشاره کرد. او پس از پیروزی انقلاب در فیلم «فریاد مجاهد» بازی کرد، اما این فیلم نتوانست رضایت مخاطبین را به دست بیاورد. عده زیادی به حضور او اعتراض کردند. مردم می‌گفتند یا باید به همه بازیگران قبل از انقلاب اجاره بازی داده شود یا به هیچ کس.

فیلم‌های «رشید»، «داش آکل»، «باباشمل»، «قلندر»، «جوجه فکلی»، «تهمت»، «مجازات»، «غرور و تعصب»، «فریادرس»، «تلافی»، «برادرکشی»، «حق و ناحق» و «قدیس» از دیگر آثار این بازیگر پیشکسوت هستند. بهمن مفید سرانجام در تاریخ 26 مرداد 1399 به دلیل بیماری سرطان از دنیا رفت. او از جمله بازیگران مرد قبل انقلاب بود که نتوانست پس از انقلاب فعالیت هنری زیادی کند.

16. زنده یاد سعید راد ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد: 1323-1403
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: خداحافظ رفیق، تنگنا، عقاب‌ها، سفر سنگ

سعید حق پرست راد از بهترین بازیگران قدیمی ایران است که او را با نام هنری سعید راد می‌شناسیم. او پس از انقلاب حدود 6 سال در ایران ماند و فیلم‌های پرفروشی را بازی کرد، اما او هم به‌مانند برترین بازیگران زمان شاه صلاح را به رفتن از ایران دانست. سعید راد اواخر دهه 70 به ایران برگشت. او فیلم خاطره‌انگیز «دوئل» را بازی کرد. به این امید که می‌تواند مانند آن سال‌ها در صدر فیلم‌های سینمایی قرار بگیرد. فیلم سینمایی پرخرج دوئل موفق بود، اما سعید راد پس از آن نتوانست موفقیت زیادی به دست بیاورد.

از فیلم‌های سعید راد از بهترین هنرمندان قدیمی قبل از انقلاب می‌توان «پروانگی»، «عشق و جنون»، «برزخی‌ها»، «هزار بار مردن»، «دزد سوم»، «خشم و خون»، «کمین»، «مسلخ»، «صبح روز چهارم»، «سرزمین کهن»، «در چشم باد»، «ترور خاموش» و «گیلدخت» را نام برد. این بازیگر در سال 1403 به دلیل عفونت ریه و مثانه درگذشت.

17. حسین گیل

• سال تولد: 1319
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: شب فرشتگان، آخرین مبارزه، طوقی، حیدر

حسین گیل از بازیگران محبوب قبل از انقلاب بود اما عاقبت به‌خیر شد. این اصطلاحی است که برای این بازیگر پیشکسوت به کار می‌برند. او بدنی ورزشکار و چهره‌ای خشن داشت. به همین دلیل نقش‌های بزن‌بهادر و منفی به او می‌دادند. حسین گیل در شروع انقلاب به نیروهای انقلابی ملحق شد. او به فنون رزمی آگاهی داشت و به همین دلیل دفاع شخصی را به سرباران آموزش می‌داد. او راهش را تغییر داد و تصمیم گرفت در کنار رزمندگان انقلابی فعالیت کند. با شروع جنگ ایران و عراق به جبهه رفت و مدت طولانی جنگید.

پس از اتمام جنگ کار هنری را کنار نگذاشت. در چند فیلم به ایفای نقش پرداخت. «مسافران مهتاب»، «فرار بزرگ»، «ساعت فاجعه»، «سالار مردان»، «مکافات»، «دشمن»، «نبرد عقاب‌ها»، «بنده خدا»، «طوطی»، «سفر سنگ» و «پلاک» از جمله آثار حسین گیل ازت برترین بازیگران زمان شاه محسوب می‌شوند.

18. زنده یاد پروین سلیمانی ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد و مرگ: 1301-1388
• پیشه: بازیگر
• مهم‎ترین آثار: گلنسا، شازده احتجاب، کندو، مختارنامه

اگر قصد دارید از عاقبت بازیگران زمان شاه خبر دار شوید، در این قسمت درباره مرحوم پروین سلیمانی صحبت می‌کنیم. او در سال 1332 با اولین فیلم خود «گلنسا» وارد سینمای ایران شد و پس از آن در فیلم‌های متعددی ایفای نقش داشت. این هنرمند معمولا نقش‌های مکمل و طنز را ایفا می‌کرد و قدرت بیان عالی‌ای داشت. خانم سلیمانی پس از انقلاب نیز به فعالیت‌های خود ادامه داد و مرحوم ماه‌چهره خلیلی نیز نوه دختری این بازیگر بودند. این هنرمند سرانجام در سال 1388 درگذشت.

19. زنده یاد نصرالله وحدت

• سال تولد و مرگ: 1304-1399
• پیشه: کارگردان و بازیگر
• مهم‎ترین آثار: عروس فرنگی، اجل معلق، ناخدا با خدا، یک اصفهانی در سرزمین هیتلر

نصرالله وحدت از بازیگران زمان شاه بود که جز پایه‌گذاران تئاتر اصفهان محسوب می‌شود. او از سن 18 سالگی در زمینه تئاتر فعالیت می‌کرد و به سبب طنازی و کلام شیرین خود وارد سینمای کشور شد. مهم‌ترین اثر مرحوم وحدت «عروس فرنگی» بود. او پس از سال 1357 فعالیت چندانی در زمینه بازیگری نداشت و در سال 1387 درگذشت.

20. زنده یاد علی میری ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد و مرگ: 1315-1387
• پیشه: کمدین و بازیگر
• مهم‎ترین آثار: زمزمه محبت، یک خوشکل و هزار مشکل، عنتر و منتر

نام سید علی میری در میان اسامی بازیگران قدیمی تلویزیون ایران به چشم می‌خورد او در سال 1315 چشم به جهان گشود و یک کمدین حرفه‌ای و دوست داشتنی بود. مرحوم میری پس از اخذ مدرک دیپلم با حضور در کلاس‌های بازیگری موفق شد تا از سال 1343 با فیلم «شیطان در می‌زند» وارد سینمای ایران شود. این بازیگر به طور کلی در فیلم‌ها با کلاه شاپو ظاهر می‌شد و “سلام، به‌خودا! ” تکیه‌کلام معروفش بود. او پس از انقلاب فعالیت چندانی در بازیگری نداشت و در سال 1387 بر اثر عارضه قلبی درگذشت.

21. کتایون امیر ابراهیمی

• سال تولد: 1318
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: حسن کچل، درختان ایستاده می‌میرند، بده در راه خدا، من یک مستاجرم

کتایون امیر ابراهیمی از زیباترین بازیگر زن زمان شاه است که عمده فعالیت‌های خود را در همان زمان انجام داد. او از خاندان امیرالامرای کرمانی و پدر کارمند وزارت خارجه بود. مادرش باکویی بود و زندگی خوبی داشتند. خانم امیر ابراهیمی به واسطه شوهر عمه‌اش که نسبت دوری با شهلا ریاحی و بهمن فرمان‌آرا داشت وارد دنیای بازیگری شد. نخستین فیلم او در سال 1342 و فیلم «تار عنکبوت» ساخته شد و سپس با فیلم «حسن کچل» معروف شد. این زیباترین بازیگر زن زمان شاه، پس از انقلاب بسیار کم کار شد اما نقش زمانه خانم او در سریال «من یک مستاجرم» که پس انقلاب بازی کرد هنوز هم در خاطره‌ها باقی مانده است.

22. آفرین عبیسی

• سال تولد: 1330
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: لیلی و مجنون، طوقی، روزگار قریب، رقص پرواز

صغری عبیسی معروف به آفرین عبیسی از بازیگران محبوب قبل از انقلاب است که نخستین بار کار خود را در سال 1349 با فیلم «لیلی و مجنون» به کارگردانی سیامک یاسمی شروع کرد. خانم عبیسی سپس در فیلم معروف «طوقی» به کارگردانی علی حاتمی نقش کوتاهی داشت. او دو فیلم دیگر به نام‌های «پل» و «کاکو» قبل انقلاب بازی کرد و پس از آن 28 سال جلوی دوربین حاضر نشد تا اینکه با فیلم «کودک و سرباز» و فیلم «شهرت» ایرج قادری به دنیای بازیگری بازگشت. در طی سال‌های اخیر این زیباترین بازیگر زن ایرانی قدیمی بیشتر از پیش جلوی دوربین می‌بینیم که با نقش‌های تقریبا یکسان به ایفای نقش می‌پردازد.

23. پوری بنایی ؛ بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد: 1319
• پیشه: بازیگر
• مهم‎ترین آثار: عروس فرنگی، حاتم طائی، من هم گریه کردم، قیصر، کوچه مردها

صدیقه بنایی با نام هنری پوری بنایی جز بازیگران زن قبل از انقلاب است که از سال 1343 وارد سینمای ایران شد و در کنار بازیگران مطرحی چون بهروز وثوقی و محمدعلی فردین ایفای نقش داشت. او را اوا گادنر ایران صدا می‌زندند و چهره دلنشینش مورد توجه قرار می‌گرفت. بنایی پس از انقلاب فعالیت چندانی نداشت و فقط در فیلم «شیرین» مرحوم کیارستمی حضور پیدا کرد.

24. عنایت بخشی

• سال تولد: 1324
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: ستارخان، گوزن‌ها، سگ‌کشی، سربداران

از بازیگران محبوب قبل از انقلاب باید به عنایت بخشی اشاره کنیم. این بازیگر پنج دهه کار سینما و تلوزیون ایران به ایفای نقش پرداخته و صاحب نشان سنگلج شده است. آقای بخشی عمدتا نقش‌های ضد قهرمانی ایفا کرده و به گفته بهزاد فراهانی از جمله بازیگرانی محسوب می‌شود که از اجرای مکرر نقش‌های منفی ضربه خورده است. او پس از فعالیت‌های تئاتری خود نخستین بار در فیلم «آقای هالو» به ایفای نقش پرداخت. این هنرمند تاکنون با بیش از 100 کارگردان همکاری داشته است که این در نوع خودش یک رکورد محسوب می‌شود. او پس از انقلاب به سمت نقش‌های مثبت روی آورد و از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دکترای هنر را دریافت کرد.

25. زنده یاد پروانه معصومی

• سال تولد: 1323-1402
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: رگبار، بی‌تا، غریبه و مه، کلاغ، گل‌های داوودی، جهیزیه‌ای برای رباب، شکوه زندگی، یوسف پیامبر

سکینه کبودرآهنگی مشهور به پروانه معصومی نیز یکی از بازیگران پیش از انقلاب بود که در سال 1351 وارد دنیای بازیگری شد. فیلم «رگبار» اولین حضور دیده شده این هنرپیشه در دنیای سینما بود.  او سپس در فیلم‌های «غریبه و مه» و «کلاغ» حضور پیدا کرد. این بازیگر در سینمای پیش از انقلاب بازیگر پرکاری بود تا اینکه در سال 1363 با فیلم «آشیانه مهر» باری دیگر پس از انقلاب وارد سینمای ایران شد. مرحوم معصومی دو بار برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در فیلم «گلهای داوودی» و «جهیزیه برای رباب» شد. او همچنین پس از انقلاب سریال‌های معروفی همچون «مسافر ری»، «یوسف پیامبر»، «ملکوت» و «شرایط خاص» بازی کرد. خانم معصومی در سال 1402 بر اثر ورود عفونت به خون به خاطر داشتن بیماری آرتریت روماتوئید درگذشت.

26. زنده یاد زری خوشکام

• سال تولد: 1324-1403
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: کلبه‌ای آن سوی رودخانه، الکلی، توبه، آدمک، خواستگار

زنده یاد زری خوشکام که با نام زهرا حاتمی نیز شناخته می‌شود، از جمله بازیگران قدیمی ایران بود که در سال 1324 متولد شد. او در سینمای پیش از انقلاب ایفای نقش‌های متعددی داشت و پس از انقلاب دیگر فعالیت خاصی در این حوزه نکرد. خانم خوشکام در سال 1350 وارد سینمای ایران شد و بیشتر در نقش زنان اغواگر ایفای نقش داشت. او با فیلم «کلبه‌ای آن سوی رودخانه» به شهرت زیادی رسید و چند فیلم دیگر به نام‌های «الکلی»، «توبه»، «آدمک» و «خواستگار» بازی کرد که همگی مورد توجه قرار گرفتند. زنده‌یاد خوشکام پس از ازدواج با مرحوم علی حاتمی دیگر مانند گذشته نقش‌های بی‌پروا بازی نمی‌کرد و پس از انقلاب نیز 30 سال ممنوع الکار بود. او سپس بعد از انقلاب در چند نقش کوتاه با نام زهرا حاتمی ایفای نقش داشت. این هنرپیشه در دو سریال «سلطان صاحبقران» و «هزاردستان» نیز حضور پیدا کرد. وی سرانجام در سال 1403 درگذشت.

27. زنده یاد فخری خوروش ؛ از بازیگران قدیمی ایران

• سال تولد: 1308-1402
• پیشه: بازیگر
• مهمترین آثار: آقای هالو، نفرین، شازده احتجاب، شطرنج باد، سوته‌دلان

زنده یاد فخری خوروش از دیگر بازیگران این لیست است که باید به آنها اشاره کنیم. این هنرپیشه متولد سال 1308 بود و بازیگری را رسما با نمایش دست‌های آلوده اثر ژان-پل سارتر آغاز کرد و مورد توجه قرار گرفت. خانم خوروش در سینمای پیش از انقلاب در فیلم‌های «آقای هالو»، «نفرین»، «شازده احتجاب»، «شطرنج باد» و «سوته‌دلان» که همگی آثار شاخصی بودند حضور پیدا کرد. او پس از انقلاب نیز بازیگری انجام می‌داد اما بخاطر مهاجرت به آمریکا در سال‌های انتهایی زندگی خود دیگر بازیگری را کنار گذاشت. سریال‌های «امیرکبیر»، «امام علی» و «پهلوانان نمی‌میرند» از جمله آثار پس از انقلاب این بازیگر بودند.

28. زنده یاد رضا بیک ایمانوردی

• سال تولد: 1315-1402
• پیشه: بازیگر، ورزشکار، بدلکار
• مهمترین آثار: یک قدم تا مرگ، دلهره، ضربت، سرسام، فاتحین صحرا

رضا بیک ایمانوردی معروف به بیک ایمانوردی از جمله بازیگران قبل انقلاب بود که شهرت بسیار خوبی در سینمای پیش از انقلاب داشت. او چهره جذاب و استیل بدنی خوبی داشت که سبب شد ساموئل خاچیکیان از او برای بازیگری دعوت به عمل آورد و با فیلم «فریاد نیمه شب» وارد دنیای سینما شد. بیک ایمانوردی یکی پرکارترین و پولسازترین هنرپیشگان سینمای ایران در دهه 40 و 50 بود که به دلیل بازی در نقش‌های متفاوت به مرد هزار چهره سینما معروف بود. اما پس از انقلاب این بازیگر از ادامه فعالیت منع شد و به آمریکا مهاجرت کرد. این بازیگر پس از ابتلا به سرطان در سال 1402 درگذشت.

29. گوگوش ؛ از بازیگران زن پیش از انقلاب

• سال تولد: 1329
• پیشه: بازیگر، خواننده
• مهمترین آثار: در امتداد شب، همسفر، ممل آمریکایی، بی‌تا

گوگوش با نام اصلی فائقه آتشین در 15 اردیبهشت 1329 به دنیا آمد. این هنرمند در همان ابتدای زندگی به دلیل پدرش با خوانندگی آشنا بود و از کودکی استعدادش در خوانندگی کشف شد. اما این تنها هنر او نبود، در سال 1339 گوگوش بازیگری را با فیلم فرشته فراری تجربه کرد و تا دهه 50 یکی از ستارگان سینمایی ایران نیز بود. پس از انقلاب گوگوش مدت‌ها هیچ فعالیتی نکرد تا اینکه در سال 1379 توانست از ایران خارج شود. او اگرچه فعالیت‌های موسیقی‌اش را از سر گرفت و تا سال 1403 به کار خود ادامه داد. اخیرا شایعه شده که او قصد دارد به دلیل بیماری پارکینسون از خوانندگی خداحافظی کند.

30. نوش آفرین

• سال تولد: 1335
• پیشه: بازیگر، خواننده
• مهمترین آثار: قصه ماهان، دشمن

نوش آفرین نیز جز خوانندگان ایرانی محسوب می‌شود که پیش از انقلاب بازیگری انجام می‌داد. او در 11 اسفند 1335 به دنیا آمد. نام اصلی نوش آفرین فاطمه عبدی گلنگشی است. او خواندن را از زمان مدرسه شروع کرد و سپس با آشنایی با رضا میرلوحی خوانندگی را آغاز کرد. فعالیت بازیگری نوش آفرین در سال 1352 شروع شد و در سال 1357 متوقف شد. البته او در سال 1391 یک فیلم با نام به سوی مهتاب بازی کرده است. نوش آفرین بین سال‌های 1354 تا 1372 با زنده یاد رضا راد زندگی کرد و همسر او بود.

سخن پایانی

بازیگران محبوب قبل از انقلاب زیادی در این فهرست دارند. برخی از آن‌ها پس از پیروزی انقلاب با شنیدن خبر بازیگران قبل از انقلاب که اعدام شدند برای همیشه از ایران رفتند، اما برخی ماندند و توانستند فیلم‌های مختلفی را بازی کنند. در این مقاله سرنوشت برخی از بازیگران پیش از انقلاب را بررسی کردیم. البته در اینجا به بازیگران طنز قبل از انقلاب و بازیگران کودک قبل از انقلاب اشاره‌ای نداشتیم. لطفا نظرات خود را در قسمت دیدگاه‌های پلازا بنویسید. بازیگر موردعلاقه شما کیست؟