اسرار شگفت انگیز مریخ در 2024: از عنکبوت‌های غول پیکر تا سگ سنگی

سال گذشته برای عاشقان سیاره سرخ، سالی سرشار از اتفاقات مهیج بود. در این مطلب به معرفی اسرار شگفت انگیز مریخ در سال 2024 می‌پردازیم.

آرزوی دیرینه بسیاری از سیاره شناسان و محققان است که راجع به سیاره سرخ یا همان مریخ خودمان، اطلاعات بیشتری به دست آورند تا بتوانند بشریت را برای رویارویی با حیات مریخی آماده کنند. هر ساله کاوشگرها و ماهواره‌های بسیاری توسط ناسا و سایر آژانس‌های فضایی به مدار مریخ فرستاده می‌شود تا کشف و بررسی داده‌های این سیاره با دقت دنبال شود.

اسرار شگفت انگیز مریخ در 2024

کاوشگرها و ماهواره‌هایی که محققان می‌فرستند، اکتشافاتی انجام می‌دهند که به ما کمک می‌کنند تا درباره گذشته سیاره سرخ بیشتر اطلاع کسب کنیم و گامی هر چند کوچک به آینده بالقوه بشریت برداریم یا شاید هم روزی برای تماشای دیدنی‌ترین جاذبه‌های گردشگری مریخ به این سیاره برویم و بخواهیم شگفتانه‌های آنجا را تماشا کنیم. سال 2024 با همه فراز و نشیب‌هایش به پایان رسید و دانشمندان به نتایج و اکتشافات جدیدی دست یافتند که بد نیست به مرور آن‌ها بپردازیم.

گرچه در سال گذشته شاهد سقوط بالگرد Ingenuity ناسا و سوراخ شدن یکی از چرخ‌های مریخ نورد کنجکاوی بودیم، اما با همه اینها، 2024 سال پرباری برای کشفیات مریخی بود. هم اکنون در آغازین روزهای سال 2025 میلادی، اسرار شگفت انگیز دیگری از مریخ می‌دانیم که شامل عنکبوت‌ها در مریخ و یک حباب به شکل سگ غول پیکر و اقیانوس‌های زیرزمینی و ذخایر آبی دیگر می‌شود.

1. اقیانوس زیرزمینی بزرگ

کشف یک اقیانوس عظیم از آب مایع در مریخ می‌تواند مهیج و امیدوارکننده باشد. قطع به یقین مهم‌ترین پیشرفتی که سال گذشته در راستای کشف اسرار شگفت انگیز مریخ حاصل شد، پیدا شدن سروکله یک مخزن عظیم آب کافی برای پوشش سیاره سرخ با اقیانوسی به عمق 1.6 کیلومتر بود که زیر سطح سخت و بی‌رحم سیاره سرخ پنهان شده است. کاوشگر اینسایت ناسا با تجزیه و تحلیل داده‌هایی به قدمت بیش از 4 سال، این مخزن زیرزمینی را در لایه‌ای از سنگ در 12 تا 20 کیلومتری زیر سطح مریخ کشف کرده است.

حتی روی زمین هم نمی‌توانیم به چنین عمقی از سیاره زمین برسیم و آن را حفاری کنیم، اما اگر بتوانیم راهی برای رسیدن به آن پیدا کنیم، این مخزن عظیم و کافی می‌تواند برای فضانوردانی که قرار است به مریخ سفر کنند، بسیار مهم باشد. محققان همچنین خاطرنشان کرده‌اند که اقیانوس مدفون در زیر زمین این سیاره می‌تواند دارای حیات فرازمینی باشد!

2. تجمع عنکبوت‌های غول پیکر در شهر اینکا

یکی از پدیده‌های شگفت انگیزی که در فصل بهار روی سیاره سرخ دیده می‌شود، حضور سایه‌هایی است که پیش از این معروف به عنکبوت‌های مریخی شده بودند. حالا می‌دانیم که بر روی سطح مریخ در طول فصل بهار، خورشید باعث تبدیل شدن یخ به گاز دی اکسید کربن می‌شود و گازها به سمت بالا حرکت می‌کنند و به همراه خود، گرد و غبار را از پایین به سمت بالا می‌کشند و در نتیجه اشکال عجیب و غریبی روی زمین می‌نشیند که شکل عنکبوت هستند.

دانشمندان نزدیک به یک دهه است که این سایه‌های عنکبوتی شکل را کشف کرده‌اند، اما نمی‌دانستند که راز نهفته آن‌ها چیست تا اینکه در ماه آوریل؛ عکس‌هایی از مدارگرد مارس اکسپرس آژانس فضایی اروپا و مدارگرد ردیابی گاز اگزومارس منتشر شد که نشان می‌دادند عنکبوت‌ها در منطقه‌ای نزدیک به قطب جنوبی مریخ که معروف به شهر اینکا شده، تجمع کرده‌اند.

در ماه سپتامبر بود که محققان برای اولین بار موفق به ایجاد شکل این عنکبوت‌ها بر روی زمین شدند و این شبیه سازی به آن‌ها کمک کرد تا درباره راز آن‌ها بیشتر بفهمند.

3. سگ مریخی و حباب‌های مرموز

در سپتامبر سال 2024 و به لطف انتشار اولین نقشه گرانشی از سطح مریخ، ده‌ها حباب متراکم مرموز واقع در زیر بستر دریای باستانی که اطراف قطب شمال وجود دارد، یافت شدند. نقشه جدید با استفاده از داده‌های کاوشگر اینسایت و مدارگرد مریخ اکسپرس ایجاد شده که 20 ساختار زیرزمینی با تراکمی بین 300 تا 400 کیلوگرم بر متر مکعب را بالاتر از سنگ بستر اطراف نشان می‌دهد.

در حال حاضر مشخص نیست که این حباب‌ها با اشکال مرموز، چگونه شکل گرفته و از چه چیزی ساخته شده‌اند. همین تحقیقات وجود یک توده گدازه‌ای غول پیکر و جامد را تأیید کردند که در عمق 1750 کیلومتری، زیر بلندترین قله منظومه شمسی که کوه المپوس باشد، قرار گرفته است.

4. غول پیکرترین آتشفشان مریخ که پنهان شده

تا همین اواخر، دانشمندان تصور می‌کردند که قبلا موفق به کشف بزرگ‌ترین سازه‌های مریخ شده‌ایم، اما در ماه مارس، محققان از یک کشف غافلگیرکننده که یک آتشفشان عظیم و غیرفعال با وسعتی بیش از 450 کیلومتر است، پرده برداشتند.

این آتشفشان غول پیکر که هنوز نامی برای آن انتخاب نشده، تا امروز مورد توجه قرار نگرفته بوده، زیرا به شدت تحت تأثیر فرسایش زمین مریخ قرار گرفته و مقدار کمی از آن بالای سطح سیاره سرخ باقی مانده است. با این حال، محققانی که این منطقه را مورد مطالعه قرار داده‌اند، متوجه شدند که آنجا توسط بقایای دامنه‌های باستانی احاطه شده که زمانی بر فراز چشم اندازهای اطراف قرار داشتند.

علاوه بر این، دانشمندان موفق به کشف بقایایی از یک ورقه یخی شده‌اند که در نزدیکی آتشفشان مذکور دفن شده و می‌تواند در آینده تبدیل به مکانی مهم و اصلی برای تحقیقات اخترزیست شناسی شود.

5. لبخند نمکی

و باز هم در سپتامبر 2024 بود که محققان هنگام بررسی چشم انداز بیگانگان به یک صورت خندان شگفت‌انگیز برخورد کردند که کانون توجه تحقیقات قرار گرفت. شکل لبخند که حاصل رسوبات نمک کلرید باستانی با یک جفت چشم از جنس شهاب سنگ بوده، توسط مدارگرد ردیابی گاز اگزومارس گرفته شده است.

نمک کلرید در تصویر به رنگ صورتی به نظر می‌رسد، زیرا توسط دوربین‌های مادون قرمز ثبت شده است. در حالت عادی و با چشم غیرمسلح، لبخند نمکی مریخ قابل مشاهده نیست.

6. قله‌های فریز شده پر از آب

با چشم غیرمسلح، آتشفشان‌های مریخ مثل سایر مناطق این سیاره، خشک و بی‌حاصل به نظر می‌رسند، اما در ماه ژوئن، محققان کشف کردند که قله‌های مرتفعی بر فراز این کوه‌های خفته و غیرفعال قرار دارند که سرشار از آب و به شکل یخ هستند.

تصاویر ثبت شده توسط مدارگرد ردیابی گازی اگزومارس نشان می‌دهد که دانشمندان معتقدند ممکن است حداقل 150 هزار تن یخ حاوی آب – معادل 60 استخر شنای المپیک – در چهار قله بزرگ مریخ وجود داشته باشد. محققان پیش از این تصور می‌کردند که چنین چیزی غیرممکن است، زیرا نور خورشید در استوا، جایی که همه آتشفشان‌ها در آن قرار دارند، به اندازه‌ای قوی است که هر یخی را مستقیما به گاز تبدیل کند. با این حال، مطالعات جدید نشان می‌دهد که علیرغم تصعید روزانه یخ‌ها، هر شب دوباره شکل می‌گیرند.

کشف 150 هزار تن آب در آتشفشان غول پیکر مریخ، می‌تواند ردپایی امیدوارکننده برای شناسایی حیات در این سیاره مرده باشد. به نظر شما آیا این مقدار آب می‌تواند انگیزه‌ای برای سفر به سیاره سرخ باشد؟

7. صخره‌های عجیب و غریب

سطح سیاره سرخ پر از سنگ‌ها و صخره‌های سست و ناپایدار است و در سال 2024، مریخ نوردهای ناسا انبوهی از سنگ‌های عجیب و غریب را پیدا کردند. در ماه ژانویه، مریخ نورد کنجکاوی موفق به کشف سنگی به شکل نوک پیکان در دامنه کوه شارپ شد که با نشان پیشتازان فضا مقایسه گردید.

در ماه ژوئن، مریخ نورد استقامت، توانست یک نوع سنگ دیگر در دهانه برخوردی Jezero کشف کند. محققان می‌گویند که این سنگ رنگ پریده که «نقطه اتوکو» نامیده می‌شود از جنس پیروکسن و فلدسپات است. همچنین در ماده سپتامبر، استقامت یک «سنگ گورخر» راه راه سیاه و سفید عجیب پیدا کرد که شبیه هیچ چیز دیگری در سیاره سرخ نیست. منشأ دقیق این صخره که «قلعه فریاد» نامیده می‌شود، ناشناخته بوده اما محققان گمان می‌کنند که از طریق فرآیندهای آتشفشانی ساخته شده است.

8. زمین مرموز و گرد و غبار تاریک

در ماه آوریل، مدارگرد مریخ آژانس فضایی اروپا، تصاویری از ویژگی‌های سطحی اطراف قطب جنوب سیاره سرخ را ثبت کرد که به گفته محققان، در مقایسه با محیط یخی اطرافشان به طرز شگفت انگیزی تاریک بود.

دانشمندان به این مناطق، لقب «زمین مرموز» دادند و بر این باورند که این مناطق توسط تکه‌های یخ کربن دی اکسی ایجاد می‌شوند که به طور مکرر در طول سال، منجمد و تبدیل به گاز می‌شوند. به اعتقاد آن‌ها، این یک چرخه فصلی بوده که در آن یخ در پاییز مریخی ظاهر و در بهار ناپدید می‌شود.

تیم محققان مسئول این کاوش، مکان‌های خاصی را شناسایی کردند که معتقدند گرد و غبار تیره از سطح یخ بیرون می‌آید که شباهت زیادی به عنکبوت‌های مریخی و اشکال چندضلعی دیگر دارد.

9. لکه‌های سبز

به لطف داستان‌های علمی – تخیلی، تصویر ذهنی بیشتر مردم از مریخ با مردان سبز رنگ گره خورده است، اما در حالی که این بیگانگان کلیشه‌ای تاکنون ناشناخته باقی مانده‌اند، مریخ نورد استقامت در سال گذشته موفق به کشف لکه‌های سبز رنگ کوچکی روی سطح مریخ شد.

این نقاط کوچک که اندازه آن‌ها حدود 0.2 سانتی متر است، توسط مریخ نورد مذکور و در ماه آگوست عکس برداری شد. (درست در زمانی که محققان در حال بررسی منطقه‌ای به نام سرپانتین رپیدز بودند) چنین لکه‌های سبز رنگی را روی زمین هم می‌توان پیدا کرد که ماحصل اکسید آهن است. به اعتقاد دانشمندان، احتمالا همان اتفاقی که روی زمین می‌افتد، در مریخ هم تکرار می‌شود.

روی زمین، میکروب‌ها به فرآیند اکسید شدن سنگ‌ها کمک می‌کنند و با همین استناد می‌توان به این نتیجه رسید که روی سیاره سرخ هم اتفاق مشابهی در حال وقوع است. با این حال، لکه‌ها می‌توانند از طریق عوامل غیرزیستی هم ایجاد شوند.

10. یخ‌های دفن شده

علاوه بر اقیانوس زیرزمینی تازه کشف شده و یخ‌های فراوانی که بر فراز آتشفشان‌های این سیاره کشف شده، محققان به تکه‌های بزرگی از یخ برخورد کرده‌اند که در زیر خط استوای سیاره مریخ مدفون شده بودند.

تکه‌های غوطه ور یخ که 3.7 کیلومتر زیر سطح سیاره قرار دارند، به کمک رادارها تصویربرداری شده‌اند. آن‌ها در زیر یک سازند زمین شناسی به نام «سازند مدوزای فوسا» پنهان شده و توسط لایه‌های ضخیم خاکستر و غبار، پوشانده شده‌اند. مشخص نیست که یخ‌ها به چه طریقی دفن شده‌اند، اما این اولین باری نیست که آب یخ زده در زیر خط استوای مریخ پیدا می‌شود و قبلا بارها شاهد چنین کشفی بوده‌ایم.

در گجت نیوز بخوانید: نسل جدید هلیکوپترهای مریخی ناسا با الهام از شاهکار نبوغ در راه است اسناد محرمانه پروژه استارگیت سازمان سیا فاش شد؛ از کشف تمدن بیگانه در مریخ تا خواندن ذهن آیا در سیاره های دیگر هم برف می‌بارد؟ ماموریت ایلان ماسک باعث نابودی مریخ می‌شود