آیا پرندگان خزنده هستند؟

طبقه‌بندی لینه‌ای بسیاری از روابط موجودات را به دقت توصیف می‌کند و به ایجاد شاخه‌های گسترده درخت حیات کمک کرده است. با‌این‌حال، این سیستم طبقه‌بندی ژن‌ها را نادیده می‌گیرد که می‌توانند اطلاعات زیادی در اختیار ما قرار دهند.

از دهه ۱۹۴۰، توانایی مطالعه مواد ژنتیکی موجب ایجاد نوع جدیدی از طبقه‌بندی به نام فیلوژنی شد. در روش فیلوژنتیک، ارگانیسم‌ها براساس میزان تشابه DNA گروه‌بندی یا از هم جدا می‌شوند. این روش همچنین به دانشمندان این امکان را می‌دهد تا DNA ارگانیسم‌ها را با هم مقایسه کرده و تاریخچه تکاملی آن‌ها را دنبال و اجداد مشترک را پیدا کنند.

تحت سیستم فیلوژنی، ارگانیسم‌ها به تبارشاخه‌ها یا کلادهایی تقسیم می‌شوند که شاخه‌های متمایز روی درخت فیلوژنی هستند که شامل کل نوادگان یک جد مشترک اخیر می‌شوند (به عبارت دیگر، هر کلا‌د شامل موجوداتی است که از یک جد مشترک به‌وجود آمده‌اند). برای مثال، پرندگان امروزی در کلاد نومرغان (Neornithes) گروه‌بندی می‌شوند، زیرا همه آن‌ها از یک جد از همین نوع پدیدار شدند که حدود ۸۰ میلیون سال پیش از انقراض دایناسورهای غیرپرنده ظاهر شد.

کلا‌دها به‌صورت سلسله‌مراتبی و تو در تو هستند، یعنی اگر بخواهیم به شاخه‌های درخت زندگی نگاه کنیم و به عقب‌تر برگردیم، متوجه می‌شیم نومرغان بخشی از گروه بزرگ‌تری به نام ددپایان (تروپودا) هستند که شامل دایناسورهای دوپا و عمدتا گوشت‌خوار می‌شود که خود از کلاد دایناسورها منشا گرفته‌اند.

حتی در عصر دایناسورها، ویژگی‌های مشخص خزندگان فلس‌دار و پرندگان خیلی از هم متمایز نبود. تحقیقات نشان می‌دهند برخی از دایناسورها خونگرم بوده‌اند و برخی از دایناسورهای غیرپرنده نیز پر داشتند. در‌عین‌حال، بعدها متوجه شدیم پرندگانی که دقیقاً شبیه به پرندگان امروزی بودند، ۶۶ میلیون سال پیش هم‌زمان با دایناسورها روی زمین پرسه می‌زدند. یکی از آنها مرغ شگفت‌انگیز (استریورنیس) بود. این فسیل در سال ۲۰۲۰ توسط تیمی شامل ویدریگ توصیف شد و ظاهری همچون پرندگان امروزی داشت.

به درخت زندگی برگردیم: پرندگان از تروپودها و دایناسورها منشا گرفته‌اند، بنابراین دایناسور به حساب می‌آیند. درهمین‌حال دایناسورها همراه با تمساح‌سانان و تبارهای دیگری همچون خزندگان بالدار یا پتروسورها در کلاد دیگری به نام شاه‌خزندگان (آرکوسورها) قرار می‌گیرند. این کلاد به نوبه خود با گروهی به نام پولک‌خزندگان جد مشترک دارد که کل مارمولک‌ها، مارها و توآتارا (سوسمار پل‌دماغی) از آن منشا گرفتند. جد مشترک آنها موجودی به نام خزنده‌چهره بود که حدود ۳۱۵ میلیون سال پیش ظاهر شد و کلادی به نام خزنده چهرگان را آغاز کرد.

خزنده‌چهرگان یکی از دو تباری بود که از آب‌پرده‌داران (جانوران مهره‌داری که تخم‌های پوسته‌دار می‌گذارند یا تخم‌های بارورشده حمل می‌کنند) منشعب شد. تبار دیگر گروهی بود که رده پستانداران را پدید آورد.

در همین حال، خزنده‌چهرگان با رده خزندگان مترادف شده است، زیرا درون شبکه‌های کلاد آن همه خزندگان منقرض شده و زنده حضور دارند. استرواندر توضیح داد تمام این موجودات  یعنی مارها، لاک‌پشت‌ها، کروکودیل‌ها، پرندگان و دایناسورها، همه به یک جد مشترک برمی‌گردند. بنابراین، براساس سیستم گروه‌بندی فیلوژنتیکی، به‌سادگی می‌توان گفت ازآنجا که پرندگان در آن کلاد قرار دارند، آن‌ها نیز طبق تعریف خزنده هستند.

به همین دلیل است که فیلوژنی ارزشمند است، زیرا می‌تواند نشان دهد موجوداتی که ظاهراً بسیار متفاوت هستند، در واقع ازنظر ژنتیکی خیلی به هم نزدیک هستند و در یک گروه قرار دارند.