همه چیز درباره سوره حمد و مشخصات آن
در ادامه با سوره حمد و مشخصات آن آشنا می‌شوید. با دانشچی همراه باشید.
سوره حمد
سوره حمد، که با نام‌های دیگری همچون فاتحه الکتاب، ام الکتاب و سبع المثانی نیز شناخته می‌شود، اولین سوره قرآن کریم است و جایگاه ویژه‌ای در میان مسلمانان دارد. این سوره در نمازهای روزانه و بسیاری از اعمال عبادی دیگر خوانده می‌شود و به عنوان اساس و خلاصه‌ای از قرآن کریم شناخته می‌شود.
سوره حمد در کجا نازل شده؟
سوره حمد در مکه نازل شده است. این سوره جزو سوره‌های مکی است که قبل از هجرت پیامبر اکرم (ص) به مدینه نازل شده‌اند.
زمان نزول سوره حمد
زمان دقیق نزول سوره حمد مشخص نیست، اما بر اساس روایات، این سوره یکی از اولین سوره‌هایی است که به طور کامل بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است. برخی روایات حاکی از آن است که سوره حمد در ابتدای بعثت و برخی دیگر در سال‌های اولیه بعثت نازل شده است.
سوره حمد با معنی
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۱﴾
به نام خداوند بخشنده مهربان (۱)
الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِینَ ﴿۲﴾
خدا را سپاس که صاحب‌اختیار جهانیان است. (۲)
الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ ﴿۳﴾
بخشنده مهربان است. (۳)
مَالِکِ یَوْمِ الدِّینِ ﴿۴﴾
صاحب روز جزاست (۴)
إِیَّاکَ نَعْبُدُ وَإِیَّاکَ نَسْتَعِینُ ﴿۵﴾
(پروردگارا) تنها تو را مى پرستیم و تنها از تو یارى مى‌طلبیم. (۵)
اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ ﴿۶﴾
ما را به راه راست هدایت بفرما؛ (۶)
صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَلَا الضَّالِّینَ ﴿۷﴾
راه کسانی که ایشان را مشمول نعمت ویژه خود قرار دادی؛ نه آن هایی که گرفتار خشم تو شدند و نه آنانی که گمراه شدند. (۷)
مشخصات سوره حمد
- تعداد آیات: ۷ آیه
- تعداد کلمات: ۲۹ کلمه
- تعداد حروف: ۱۳۹ حرف
- جزء: جزء اول قرآن کریم
- محل نزول: مکه
- نام‌های دیگر: فاتحه الکتاب، ام الکتاب، سبع المثانی، شفا، کافی، وافی، اساس، کنز، دعا، حمد و ثناء
سوره حمد در نماز
سوره مبارکه حمد در هر رکعت از نمازهای واجب و مستحب خوانده می‌شود و جزء ارکان نماز است. قرائت سوره حمد در نماز واجب است و اگر کسی آن را عمداً ترک کند، نمازش باطل می‌شود. همچنین، در نمازهای جماعت، امام جماعت سوره حمد را بلند می‌خواند و مامومین به آن گوش می‌دهند.
اهمیت سوره حمد
سوره مبارکه حمد به عنوان “ام الکتاب” یا “مادر کتاب” شناخته می‌شود، زیرا دربردارنده اصول و مبانی اعتقادی اسلام است. این سوره شامل حمد و ستایش خداوند، توحید، معاد، درخواست هدایت به راه راست و دوری از گمراهی است. همچنین، سوره حمد به عنوان یک دعا و نیایش به درگاه خداوند محسوب می‌شود و خواندن آن در نماز و سایر اوقات، باعث ارتباط معنوی بیشتر با خداوند می‌شود.
در روایات و تفاسیر شیعه، به عجایب و ویژگی‌های منحصربه‌فرد این سوره اشاره شده است که برخی از آن‌ها عبارتند از:
تقسیم سوره بین خدا و بنده:
در روایات آمده است که سوره مبارکه حمد به دو بخش تقسیم شده است: نیمی از آن مربوط به حمد و ثنای خداوند و نیمی دیگر مربوط به درخواست‌ها و نیازهای بنده است. این نشان‌دهنده رابطه متقابل و تعامل بین خالق و مخلوق است.
جامعیت و کامل بودن:
سوره مبارکه حمد در عین کوتاهی، شامل تمام معارف و آموزه‌های اساسی قرآن است. در روایات آمده است که اگر کسی سوره حمد را به درستی بفهمد و در آن تدبر کند، گویی تمام قرآن را فهمیده است.
شفابخشی و برآورده شدن حاجات:
در روایات متعدد، به خواص شفابخشی و برآورده شدن حاجات از طریق تلاوت سوره مبارکه حمد اشاره شده است. همچنین، خواندن این سوره در نماز و سایر اوقات، به عنوان یک دعا و وسیله ارتباط با خداوند محسوب می‌شود.
برابری با بخش عظیمی از قرآن:
در برخی روایات آمده است که سوره حمد معادل یک سوم یا حتی دو سوم قرآن است. این نشان‌دهنده اهمیت و ارزش والای این سوره در مقایسه با سایر سوره‌های قرآن است.
نزول مکرر:
بر اساس برخی روایات، سوره حمد دو بار بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است: یک بار در مکه و یک بار در مدینه. این نشان‌دهنده اهمیت و تأکید ویژه خداوند بر این سوره است.
ذکر نام اعظم خداوند:
در روایات آمده است که نام اعظم خداوند، که از اسرار الهی است، در سوره حمد ذکر شده است. این نشان‌دهنده عظمت و قدرت این سوره است.
سنگین‌تر بودن از تمام قرآن در ترازو:
در حدیثی از پیامبر اکرم (ص) آمده است که اگر سوره حمد را در یک کفه ترازو و تمام قرآن را در کفه دیگر قرار دهند، سوره حمد سنگین‌تر خواهد بود. این نشان‌دهنده ارزش و اهمیت فوق‌العاده این سوره است.
عجایب و ویژگی‌های سوره حمد در منابع شیعی بسیار گسترده است و در اینجا تنها به برخی از آن‌ها اشاره شد. مطالعه بیشتر در مورد این سوره و تدبر در معانی آن، می‌تواند به درک عمیق‌تری از جایگاه و اهمیت آن در اسلام و به ویژه در مذهب شیعه منجر شود.
تحقیق درباره سوره زلزال
اختصاصی-دانشچی
source