مرکز پایش وضعیت هوشمند نیروگاهی نیروگاه سیکل ترکیبی مشهد با حضور معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری افتتاح شد. پروژه هوشمندسازی این نیروگاه با همکاری دانشگاه صنعتی شریف و شرکت گسترش انرژی پاسارگاد انجام شده است.
حسین افشین، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در مراسم افتتاح این مرکز، یکی از اصلی‌ترین مزیت‌های ایران را انرژی دانست و عنوان کرد چنین مزیتی برخلاف سایر نقاط دنیا، به‌جای تبدیل شدن به ارزش، به ناترازی و بحران تبدیل شده است.
به باور او در حوزه هوش مصنوعی باید با نگاه واقع‌بینانه و پروژه‌های واقعی، نمونه‌هایی ایجاد کنیم که الگو شوند. افشین ادامه داد: «ما الان می‌توانیم همه چاه‌های کشور را هوشمند کنیم. خراسان پیشگام این طرح شده است و اولین نیروگاه کشور مجهز به پایش وضعیت هوشمند در این استان قرار دارد. ما عین این نمونه را می‌توانیم به تمام نیروگاه‌های کشور منتقل کنیم.»
به گفته او هوشمندسازی این نیروگاه می‌تواند با هزینه‌های کم، جلوی وارد شدن خسارات چند میلیون دلاری را بگیرد. افشین اضافه کرد: «این سیستم به ما کمک می‌کند به‌صورت آنلاین داده‌ها را دریافت کنیم. با دریافت این داده‌ها، هر خطایی در سیستم رخ دهد، تشخیص داده شده و می‌توانیم آن را برطرف کنیم. این پایش وضعیت هوشمند با هرتز اندازه‌گیری ۵۰ هزار اتفاق می‌افتد، یعنی در هر ثانیه ۵۰ هزار داده گرفته می‌شود. بعد از دریافت این داده‌ها، سیستم می‌تواند آموزش یادگیری عمیق روی آن بگذارد و عیب‌هایی که تا الان مشخص نمی‌شد، پیدا شود. با این کار بهره‌وری سیستم افزایش پیدا می‌کند.»
معاون علمی ریاست‌جمهوری در ادامه با اشاره به اینکه قرار دادن سنسور در توربین‌های نیروگاه نیاز به ریسک‌پذیری بالایی داشت، درباره دلایل انتخاب نیروگاه شریعتی مشهد گفت: «تعمیر اساسی نیروگاه سیکل ترکیبی مشهد نزدیک بود و باید سنسورها در این مرحله نصب می‌شدند. در این نیروگاه جسارتی وجود داشت که از بالا به نیروهای جوان‌تر رسیده بود و آن‌ها توربین بخار زیمنس را بدون نگرانی باز کرده و روی آن‌ها سنسور نصب کردند.»
افشین امیدوار است ضرورت مجهز کردن نیروگاه‌های کشور به سنسورهای هوشمند درک شود و این اتفاق نمونه‌سازی و تکثیر شده تا همه نیروگاه‌هایی که به تعمیرات اساسی نیاز دارند، از آن الگو بگیرند. او افزود: «ما در معاونت علمی به دنبال این هستیم که نمونه‌های موفق بسازیم و تکثیر کنیم. در حال حاضر به شرکت‌های دانش‌بنیان برای سکوها فراخوان داده‌ایم و تلاش می‌کنیم این شرکت‌ها را در حوزه هوش مصنوعی تقویت کنیم تا روی زیرساختی که ایجاد کرده‌ایم، فعالیت کنند. علاوه بر این برای نئوبانک هوشمند هم مجوز گرفته‌ایم و به‌زودی اولین نمونه آن را معرفی می‌کنیم که پشتوانه هوش مصنوعی در کشور شود.»
به گفته او کشورهای دیگر دنیا در قسمت نفت و گاز، به اندازه یک سال جلوتر از ما بودند اما به باور افشین تکثیر این پروژه‌ها است که اهمیت دارد. او اضافه کرد: «اگر چاه‌های ما هوشمند شوند، بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند. دنیا، دنیای داده‌های بزرگ است و حتماً ثروتی که با جمع‌آوری این داده‌ها در نیروگاه شریعتی ایجاد می‌شود، برای سایر نیروگاه‌ها هم ارزشمند خواهد بود.»
او در پاسخ به سؤالی درباره ایجاد سکوی هوش مصنوعی وزرا گفت: «به نظر من اگر همه دست به دست هم بدهیم و احساس نکنیم جای کسی تنگ شده است، به‌صورت نمایی رشد خوبی در هوش مصنوعی پیدا می‌کنیم. ما قصد نداریم ادعای دروغ کنیم که یک ابزار را خودمان تولید کرده‌ایم و با اینکه یک پوسته ایجاد کرده‌ایم، بگوییم خودمان آن را ساخته‌ایم. با این موضوع حتماً مقابله خواهیم کرد.»
به گفته او معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان با ۱۳ دانشگاه قرارداد هوش مصنوعی امضا کرده و برای آن‌ها پروژه‌های هوش مصنوعی وزارت‌خانه‌ها تعریف شده است. هدف معاونت علمی از این کار، تعریف پروژه واقعی برای دانشگاهها به‌جای اهدای گرنت است و قصد دارد نیروی انسانی تقویت شود.
افشین اضافه کرد: «این پروژه‌ها هم‌پوشانی دارند و ما از این موضوع آگاه هستیم اما قصد داریم نیروی انسانی را تقویت کنیم و در این فاصله دانشگاه‌های پیشرو مشخص شوند. در واقع ما یک مسابقه بین دانشگاه‌های کشور برای دستیار هوش مصنوعی وزارت‌خانه‌ها ایجاد کرده‌ایم.»
به گفته او برخی از دانشگاهها مانند دانشگاه تربیت مدرس و خواجه نصیر، دستیار دو وزارت‌خانه را به عهده دارند و برای حمایت از این پروژه ۳۰ میلیارد تومان به آن‌ها پرداخت شده است. به دانشگاه‌هایی که مسئولیت توسعه یک دستیار را بر عهده داشتند هم بین ۱۰ تا ۱۵ میلیارد تومان پرداخت شده است. علاوه بر این دانشگاه صنعتی شریف به‌عنوان دانشگاهی که مسئولیت سکو را به عهده دارد، حدود ۳۰ میلیارد تومان دریافت کرده است.
سید امیرحسین بحرینی، مدیر فنی و نظارت نیروگاه شریعتی مشهد درباره این پروژه گفت: «واحدهای فریم ۹ نیروگاه موضوع این پایش وضعیت قرار گرفته‌اند. از نظر مبلغ سرمایه‌گذاری برای این سه مرحله پره ثابت و متحرکی که اینجا نصب شده، یعنی شش ست پره و نازلی، هر ست بالای ۵۰۰ هزار یورو قیمت دارد و نگهداشت این سیستم با چنین هزینه‌هایی برای ما دارای اهمیت است.»
به گفته بحرینی سوخت اصلی این نیروگاه گاز است و در مواردی که محدودیت گاز وجود دارد، از گازوئیل استفاده می‌شود. او ادامه داد: «یکی از دغدغه‌های مهم در این نیروگاه بهره‌برداری و نگهداشت است. ما توانستیم یک چشم بینا اضافه کنیم که به‌صورت آنلاین و مستمر پایش را انجام دهد. به‌صورت سنتی تعمیرات جاری در نیروگاه وجود دارد و ما پایش مبتنی بر شرایط را اضافه کرده‌ایم که به‌صورت پیشگیرانه از حوادث جلوگیری کنیم.»
بحرینی اعلام کرد در کمتر از ۲ سال به اهداف اولیه این پروژه دست پیدا کرده‌اند و سیستم پیاده‌سازی شده است. او افزود: «داده‌ها در رک‌های داده‌برداری جمع‌آوری شده و به سرور اتاق فرمان می‌رود که نرم‌افزار سامانه در آنجا قرار دارد. ما سنسورها را از داخل و خارج کشور تأمین کرده‌ایم. در گام بعدی رک‌های داده‌پردازی توسط شرکت «دیتال» طراحی و ساخته شده و تست‌های مورد نظر نیروگاه در یک شرکت ذی‌صلاح انجام شده تا تأییدیه دریافت کند.»
مدیر فنی و نظارت نیروگاه شریعتی اضافه کرد: «در صورتی که جمع‌آوری داده صورت بگیرد و به بیگ دیتا برسیم، هوش مصنوعی می‌تواند پیشگویانه ما را به خطاهایی که رخ می‌دهد، هدایت کند. مزیت اصلی پروژه این است که خاموشی و قطعی اجباری ما را کم می‌کند چون قبل از اینکه خطایی رخ دهد از آن آگاه می‌شویم. برآورد ما این است که ۱۰ درصد خاموشی اجباری کاهش پیدا می‌کند.»
به گفته او ۱۰ درصد معادل ۲ هزار مگاوات در سال است و با خاموشی اجباری آن، انگار دو میلیون خانوار، یک ساعت برق نداشته باشند. او درباره دومین مزیت این پروژه اضافه کرد: «ما با این سامانه خرابی‌های مشابه را تجربه نمی‌کنیم و به‌صورت هوشمند دغدغه خرابی سیستم برطرف می‌شود. علاوه بر این متوسط زمان لازم برای رفع خرابی‌ها کمتر می‌شود چون آگاهانه پیش می‌رویم. اگر ناآگاهانه پیش برویم ممکن است دستگاه‌های لازم برای تعمیر در اختیار ما نباشد.»
سیدحسین عبدالخالق‌زاده، مدیرعامل نیروگاه شریعتی مشهد در ادامه گفت: «نیروگاه شریعتی مشهد دارای ۶ واحد گازی ۲۵ مگاواتی است که در سال ۱۳۶۲ نصب شده‌اند و جزو قدیمی‌ترین نیروگاه‌های خراسان و کشور محسوب می‌شود. دو واحد ۱۲۳ مگاواتی گاز در سال ۱۳۷۲ به این نیروگاه اضافه شدند و واحد بخار آن هم در سال ۱۳۸۲ اضافه شد. ما یک بلوک سیکل ترکیبی ۳۵۰ مگاواتی داریم و با ۱۵۰ مگاوات واحدهای گازی، نیروگاه برق شریعتی مجموعاً یک نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی است.»
مدیرعامل نیروگاه شریعتی اضافه کرد: «اگر در دنیا از بعضی فناوری‌ها عقب هستیم، قرار نیست آن‌ها صبر کنند تا برسیم و باید هر کاری از ما ساخته است انجام دهیم تا خودمان به آن‌ها برسیم. در خیلی از موارد اگر جلوتر نباشیم، عقب‌تر نیستیم. چند سال پیش پیشنهاد شد این پروژه به دلیل آمادگی بیشتر نیروگاه شریعتی مشهد در آن اجرا شود و ما در حداقل زمان آن را نهایی کردیم.»
به گفته او واحدهای نیروگاهی معمولاً تعمیرات اساسی دارند که باید هر ۱۴۰ هزار ساعت انجام شود و قرار بود تعمیرات اساسی نیروگاه شریعتی در حدود ۲۰۰ هزار ساعت انجام شود. عبدالخالق‌زاده افزود: «این نیروگاه دارای واحدهایی است که ۳۰ سال از نصب آن‌ها می‌گذرد و ۲۲۰ هزار ساعت کار کرده‌اند. زمانی که ما قصد داشتیم تعمیرات اساسی نیروگاه را به تعویق بیندازیم، دغدغه‌های زیادی برای ما ایجاد شد. در نهایت به این نتیجه رسیدیم که پروژه هوشمندسازی می‌تواند به‌صورت آنلاین پارامترهایی که برای آسیب ندیدن توربین مورد نظر ما است، ارائه دهد و اگر اطلاعات به موقع برسد، می‌توانیم با خیال راحت‌تر این کار را انجام دهیم.»
او ادامه داد: «با همکاری دانشگاه صنعتی شریف و ستاد شرکت انرژی پاسارگاد، این پروژه به ثمر نشست. در نمایشگاه نفت و گاز سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای امضا شد و ما دو سال درگیر این واحدها بودیم. هنوز نیاز به آموزش عمیق وجود دارد و باید کار انجام شود. امیدواریم به مرحله‌ای برسیم که داده‌هایی که از سیستم دریافت می‌شود، تحلیل شده و در مواردی که ما انتظار داشتیم با صرفه‌جویی، از وقوع حادثه جلوگیری شود.»
source