بازی تاج‌وتخت هوش مصنوعی؛ آیا مایکروسافت OpenAI را به زیر می‌کشد؟

روابط میان مایکروسافت و OpenAI، که زمانی نمونه‌ای از همکاری استراتژیک در عرصه‌ی هوش مصنوعی به شمار می‌رفت، ظاهرا حالا با چالش‌هایی جدی مواجه شده است. این دو شرکت که ابتدا با هدف پیشبرد فناوری‌های نوین و توسعه‌ی مدل‌های پیشرفته‌ی هوش مصنوعی همکاری نزدیکی داشتند، اکنون با اختلافاتی روبرو شده‌اند که می‌تواند آینده این شراکت را در هاله‌ای از ابهام قرار دهد.

گزارش‌ها نشان می‌دهد که مایکروسافت به‌دنبال کاهش وابستگی به OpenAI است و در حال توسعه مدل‌های اختصاصی هوش مصنوعی خود و آزمایش مدل‌های شرکت‌های دیگر ازجمله دیپ‌سیک، متا و xAI (متعلق به ایلان ماسک) برای استفاده در محصولات کلیدی مانند کوپایلت است. این رویکرد نه تنها از تلاش مایکروسافت برای تنوع‌بخشی به منابع فناوری خود حکایت دارد، بلکه می‌تواند نشانه‌ای از فاصله گرفتن تدریجی این غول فناوری از شریک قدیمی‌اش باشد.

البته این تصمیم چندان هم غیرمنتظره نیست. سال گذشته گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد مایکروسافت از عملکرد هوش مصنوعی OpenAI در پلتفرم‌های خود راضی نیست و در حال بررسی گزینه‌هایی برای فاصله گرفتن از مدل‌های هوش مصنوعی OpenAI، از جمله GPT-4 است؛ چرا که این مدل هزینه‌ی بالایی دارد و سرعت آن نیز جوابگوی نیازهای مشتریان سازمانی نیست.

پروژه «استارگیت» با هدف ساخت مراکز داده در سراسر ایالات‌متحده طراحی شده است. مایکروسافت همچنان حق تقدم میزبانی پردازش‌های OpenAI را در زیرساخت‌های ابری خود دارد، اما در صورتی که نتواند نیازهای این شرکت را برآورده کند، OpenAI می‌تواند از خدمات سایر شرکت‌ها استفاده کند.

GettyImages

مارک بنیوف، مدیرعامل شرکت توسعه‌ نرم‌افزارهای بازاریابی Salesforce، که پیش‌تر از عملکرد کوپایلت انتقاد کرده و گفته بود ارزش هیاهو ندارد، پیش‌بینی کرده است که به دلیل قیمت بالا و سرعت پایین فناوری OpenAI، مایکروسافت در نسخه‌های بعدی پلتفرم‌های خود از جمله کوپایلت از آن استفاده نخواهد کرد. ردموندی‌ها پس از انتشار به‌روزرسانی جدید کوپایلت، به دلیل کیفیت تجربه‌ی کاربری آن سخت مورد انتقاد قرار گرفتند. حتی برخی از کارکنان خود مایکروسافت این تغییرات را نوعی عقب‌گرد توصیف کردند.

بنیوف همچنین مدعی است که رابطه‌ی مصطفی سلیمان، مدیرعامل تیم Microsoft AI و سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI چندان دوستانه نیست. او به کنفرانس داووس سال گذشته اشاره می‌کند که در آن هر دو نفر در یک پنل حضور داشتند ولی ظاهراً از حضور در کنار یکدیگر احساس ناراحتی می‌کردند. این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از تنش‌های فزاینده میان دو شرکت باشد.

براساس توافق بین دو شرکت، مایکروسافت حق استفاده از دارایی‌های فکری OpenAI را دارد، اما به نظر می‌رسد که OpenAI در مورد نحوه‌ی توسعه و آموزش مدل استدلالی جدید خود به‌ نام «o1» شفافیت لازم را نشان نمی‌دهد. مصطفی سليمان، از OpenAI خواسته بود تا اسناد مربوط به توسعه‌ی این مدل را در اختیارش بگذارند، اما OpenAI درخواستش را با صراحت رد کرد.

براساس گزارش‌های متعدد، شرکت OpenAI در سال گذشته با بحران مالی شدیدی روبرو بود و با پیش‌بینی زیان ۵ میلیارد دلاری در عرض ۱۲ ماه، خطر ورشکستگی آن را تهدید می‌کرد. با این حال، تزریق سرمایه‌ی ۶٫۶ میلیارد دلاری از سوی سرمایه‌گذارانی مانند مایکروسافت، انویدیا، Thrive Capital و سافت‌بانک، این شرکت را از ورطه‌ی نابودی نجات داد و حتی ارزش بازار آن را به بیش از ۱۵۷ میلیارد دلار رساند.

با وجود این، تحلیلگران بازار همچنان نسبت‌به آینده‌ی OpenAI نگران هستند و معتقدند که این شرکت همچنان با ریسک‌های مالی مواجه است. برخی از آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند که مایکروسافت در عرض ۳ سال آینده، OpenAI را به طور کامل تصاحب خواهد کرد.

به نظر می‌رسد که افزایش عجیب قیمت مدل‌های پیشرفته‌ی OpenAI نوعی تلاش برای تأمین هزینه‌های هنگفت توسعه و آموزش این مدل‌ها باشد. این موضوع از آن جهت اهمیت دارد که اخیراً سرمایه‌گذاران OpenAI فشار زیادی به این شرکت وارد کرده‌اند تا آن را از یک سازمان غیرانتفاعی به یک نهاد انتفاعی تبدیل کنند.

Getty Images

بااین‌حال، تلاش‌های OpenAI برای تغییر ساختار حقوقی‌اش، با مخالفت‌های جدی روبرو شده است. در این میان، ایلان ماسک، یکی از بنیان‌گذاران سابق این شرکت، به عنوان منتقد اصلی قد علم کرده و با طرح دو شکایت، OpenAI را به انحراف از مأموریت اولیه و فعالیت‌های تجاری مشکوک متهم کرده است.

با وجود اینکه دادگاه اخیراً درخواست ایلان ماسک برای جلوگیری از تبدیل OpenAI به یک نهاد انتفاعی را رد کرده، برخی بخش‌های دیگر از شکایت او پذیرفته شده و قرار است مورد بررسی قضات قرار گیرد. ماسک اخیراً پیشنهادی برای خرید OpenAI با قیمت ۹۷٫۴ میلیارد دلار ارائه داد، اما سم آلتمن، به سرعت این پیشنهاد را رد و تأکید کرد که OpenAI و مأموریت آن قابل فروش نیستند.

با این اوصاف، رقابت بر سر فناوری‌های پیشرفته، اختلاف‌نظر درباره‌ی شفافیت و نحوه‌ی توسعه مدل‌ها و همچنین فشارهای مالی و تجاری، چشم‌انداز رابطه میان مایکروسافت و OpenAI را پیچیده کرده است. این تحولات نه‌تنها آینده‌ی این دو شرکت را شکل خواهد داد، بلکه بر جهت‌گیری کلی بازار هوش مصنوعی نیز تأثیرگذار خواهد بود. باید دید در این نبرد استراتژیک، کدام‌یک موفق به تثبیت موقعیت خود و تأثیرگذاری بر آینده‌ی فناوری خواهند شد.