روماتیسم مفصلی و راهکارهای نوین تشخیص و درمان در مرکز روماتیسم ایران

1

روماتیسم مفصلی، بیماری خاموشی که هزاران نفر را درگیر کرده، نه تنها مفاصل را نشانه میگیرد، بلکه زندگی روزمره را به چالشی سخت تبدیل میکند. آیا میدانستید تشخیص زودهنگام این بیماری خودایمنی میتواند از تخریب غیرقابل بازگشت مفاصل جلوگیری کند؟ مرکز روماتیسم ایران، با بهره گیری از فناوری های نوین و تیمی متشکل از برجسته ترین روماتولوژیست های کشور، پنجره ای به سوی درمان های هدفمند و شخصی سازی شده گشوده است. اینجا، هر قدم از تشخیص تا درمان، با دقت علمی و همراهی بی وقفه با بیماران طراحی میشود تا امید به زندگی عادی، حتی با وجود روماتیسم، به واقعیت بپیوندد.

روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (Rheumatoid Arthritis) یک بیماری خودایمنی و التهابی مزمن است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت‌های سالم بدن، به ‌ویژه مفاصل، حمله می‌کند. این بیماری عمدتاً مفاصل کوچک دست‌ها و پاها را درگیر می‌کند و باعث تورم، درد، سفتی و در نهایت تخریب مفصل می‌شود. علائم بیماری معمولاً به‌تدریج ظاهر می‌شوند و ممکن است در ابتدا خفیف باشند، اما با گذشت زمان می‌توانند شدت پیدا کرده و عملکرد طبیعی مفاصل را مختل کنند.

از تشخیص تا درمان روماتیسم در مرکز روماتیسم ایران

علائم روماتیسم مفصلی

علائم روماتیسم مفصلی (RA) می‌توانند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما معمولاً به‌صورت تدریجی ظاهر می‌شوند و با گذشت زمان شدت می‌گیرند. این بیماری علاوه بر مفاصل، می‌تواند دیگر اعضای بدن را نیز درگیر کند. در ادامه، مهم‌ترین علائم آن را به‌طور کامل توضیح می‌دهم:

۱. علائم مفصلی (شایع‌ترین ویژگی‌ها):

• درد مفاصل: در مراحل اولیه، درد معمولاً در مفاصل کوچک مانند انگشتان دست، مچ دست، پاها و انگشتان پا بروز می‌کند.
• تورم مفاصل: مفاصل ممکن است متورم، گرم و حساس به لمس شوند.
• سفتی مفاصل (خشکی): به‌ویژه در صبح‌ها یا پس از دوره‌ های بی‌تحرکی؛ این خشکی ممکن است بیش از ۳۰ دقیقه طول بکشد.
• کاهش دامنه حرکتی: فرد ممکن است در خم‌کردن، باز کردن یا حرکت دادن مفاصل دچار محدودیت شود.
• درگیری قرینه: معمولاً مفاصل یکسان در دو سمت بدن (مثلاً هر دو مچ یا زانو) درگیر می‌شوند.

۲. علائم عمومی (غیرمفصلی):

• خستگی مفرط: یکی از نخستین علائم بیماری است که ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها قبل از درگیری مفاصل ظاهر شود.
• تب خفیف
• کاهش اشتها و کاهش وزن: معمولاً در اثر التهاب مزمن و خستگی ایجاد می‌شود.
• ضعف عمومی: ناشی از التهاب سیستمیک و تأثیر بر سایر اندام‌ها.

۳. علائم خارج‌ مفصلی (درگیری سایر اندام‌ها):

• گره‌های زیرپوستی (Rheumatoid nodules): توده‌های سفت و بدون درد در زیر پوست، معمولاً در نواحی فشار مانند آرنج.
• درگیری چشم‌ها: مانند خشکی چشم (سندرم شوگرن)، التهاب صلبیه یا قرنیه.
• درگیری ریه: ممکن است باعث تنگی نفس، التهاب پرده جنب یا ندول‌های ریوی شود.
• درگیری قلب: التهاب پرده قلب یا افزایش خطر بیماری‌های عروقی.
• درگیری پوست، کلیه و سیستم عصبی: در موارد پیشرفته یا درمان‌ن شده.

۴. نوسان علائم:

علائم بیماری معمولاً در قالب دوره‌ های فعال (فاز شعله ‌ور شدن) و غیرفعال (فاز بهبودی نسبی) ظاهر می‌شوند. در دوره‌های شعله ‌ور شدن، شدت درد و التهاب بیشتر است.

تشخیص روماتیسم

تشخیص روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) نیازمند ارزیابی دقیق بالینی، آزمایشگاهی و تصویربرداری است، زیرا علائم آن می‌تواند با دیگر بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز یا لوپوس اشتباه گرفته شود. در ادامه، مراحل تشخیص این بیماری به‌طور کامل توضیح داده می‌شود:

۱. بررسی سابقه پزشکی و معاینه بالینی

پزشک ابتدا علائم بیمار را بررسی می‌کند، از جمله:

• مدت و شدت درد مفاصل
• محل درگیری مفاصل (معمولاً به‌صورت قرینه)
• میزان سفتی صبحگاهی و مدت آن
• وجود خستگی، تب خفیف یا کاهش وزن
• سابقه خانوادگی بیماری‌های خودایمنی

سپس معاینه فیزیکی انجام می‌شود تا نشانه‌هایی مانند تورم، گرمی، حساسیت و کاهش دامنه حرکتی مفاصل بررسی شود.

۲. آزمایش‌های خونی

آزمایش خون یکی از ارکان اصلی تشخیص است و به شناسایی علائم التهابی و آنتی‌بادی‌های خاص کمک می‌کند:

آزمایش‌های التهابی:

• ESR (سرعت رسوب گلبول قرمز): افزایش آن نشان‌دهنده التهاب در بدن است.
• CRP (پروتئین واکنشی C): بالا بودن آن نشانه التهاب فعال است.

آزمایش‌های ایمنی‌شناسی:

• RF (فاکتور روماتوئید): در حدود ۷۰-۸۰٪ بیماران مثبت است، اما ممکن است در برخی افراد سالم نیز وجود داشته باشد.
• Anti-CCP (آنتی‌بادی ضد پپتیدهای حلقوی سیترولینه): دقیق‌تر از RF است و در تشخیص زودهنگام کمک می‌کند.
• ANA (آنتی ‌بادی ضد هسته): معمولاً در بیماری‌های خودایمنی بررسی می‌شود.

۳. تصویربرداری

برای بررسی آسیب مفصلی و پیشرفت بیماری، از روش‌های تصویربرداری استفاده می‌شود:

• رادیوگرافی (X-ray): برای دیدن تخریب استخوان یا کاهش فضای مفصلی.
• MRI و سونوگرافی مفاصل: حساس‌تر هستند و التهاب بافت نرم، مایع مفصلی و آسیب زودرس مفصل را بهتر نشان می‌دهند.

۴. تشخیص افتراقی

پزشک باید سایر بیماری‌ها با علائم مشابه را نیز رد کند، مانند:

• آرتروز (استئوآرتریت)
• نقرس
• لوپوس (SLE)
• سندرم شوگرن
• آرتریت عفونی یا واکنشی

درمان این بیماری به صورت چند جانبه و بلند مدت انجام می‌گیرد و هدف آن کنترل التهاب، کاهش درد، جلوگیری از آسیب مفصلی، و حفظ عملکرد حرکتی است.

۱. درمان دارویی

الف) داروهای اصلاح‌کننده بیماری (DMARDs – Disease-Modifying Anti-Rheumatic Drugs)

این داروها پیشرفت بیماری را کند می‌کنند و از تخریب مفصل جلوگیری می‌کنند:

• متوترکسات (Methotrexate): اولین انتخاب در اکثر بیماران.
• سولفاسالازین (Sulfasalazine)
• لُفلونوماید (Leflunomide)
• هیدروکسی کلروکین (Hydroxychloroquine)

نکته: این داروها اثر آهسته‌ای دارند (چند هفته تا چند ماه).

ب) داروهای بیولوژیک (Biologic DMARDs)

در مواردی که پاسخ به DMARDهای سنتی ناکافی باشد، از داروهای بیولوژیک استفاده می‌شود که به ‌صورت هدفمندتر روی سیستم ایمنی اثر می‌گذارند.

• آنتی-TNFها: مثل آدالیموماب (Adalimumab)، اتانرسپت (Etanercept)، اینفلیکسیماب (Infliximab)
• آنتی-IL6: مثل توسیلیزوماب (Tocilizumab)
• مهارکننده‌های B-cell: مثل ریتوکسیماب (Rituximab)
• مهارکننده‌های JAK: مثل توفاسیتینیب (Tofacitinib)

ج) داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها

برای کنترل علائم استفاده می‌شوند، اما بیماری را متوقف نمی‌کنند:

• NSAIDs (داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی): ایبوپروفن، دیکلوفناک، ناپروکسن
• کورتون‌ها (مانند پردنیزولون): در دوره‌های کوتاه‌مدت برای کنترل سریع التهاب شدید

۲. درمان غیر دارویی

الف) فیزیوتراپی و ورزش

فواید:

• افزایش انعطاف‌پذیری و قدرت عضلات
• کاهش خشکی مفاصل
• بهبود عملکرد حرکتی

ب) کاردرمانی (Occupational Therapy)

• آموزش استفاده صحیح از مفاصل برای کاهش آسیب
• استفاده از وسایل کمکی برای فعالیت‌های روزانه

۳. تغییر سبک زندگی

• تغذیه سالم (رژیم ضدالتهاب شامل ماهی‌های چرب، میوه، سبزیجات، روغن زیتون)
• ورزش منظم و سبک
• کاهش وزن در افراد چاق
• ترک سیگار (سیگار با پیشرفت RA ارتباط مستقیم دارد).
• مدیریت استرس و خواب کافی

۴. جراحی

در صورت پیشرفت بیماری و آسیب شدید به مفاصل، ممکن است نیاز به جراحی های زیر باشد:

• تعویض مفصل (مانند زانو یا لگن)
• ترمیم یا برداشتن بافت‌های آسیب‌دیده

۵. پیگیری منظم با روماتولوژیست

• بررسی منظم فعالیت بیماری با تست‌هایی مانند ESR، CRP و RF
• تنظیم داروها بر اساس پاسخ به درمان و عوارض جانبی

سخن پایانی

روماتیسم مفصلی، هرچند چالشی سخت است، اما پایان راه نیست. مرکز روماتیسم ایران با ترکیبی از دانش روز، تجهیزات پیشرفته و درمان های نوین بیولوژیک، مسیر کنترل این بیماری را هموار کرده است.  امروزه، با تشخیص به موقع و رویکردهای چندرشته ای، این مرکز نه تنها درد را تسکین میدهد، بلکه آینده ای پرتحرک را برای بیماران رقم میزند.

این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی داشته و فوت و فن هیچ مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد