بهترین فیلم ها در مورد متاورس ؛ آثاری که آینده وب را پیش‌بینی کردند

بسیاری از ما به داستان‌های علمی تخیلی در مورد دنیای واقعیت مجازی علاقه داریم و بهترین فیلم ها در مورد متاورس می‌توانند انتخاب خوبی برای سرگرمی ما باشند.

به گزارش تکراتو و به نقل از sonicboom، متاورس مرحله بعدی از تکامل اینترنت است. مفهومی که سال‌ها در کتاب‌های علمی تخیلی و اقتباس‌های سینمایی آن‌ها حضور داشته و اغلب به شکل یک دنیای تیره و تار آینده‌نگاری شده است. نگاهی دقیق‌تر به این آثار سینمایی می‌تواند نشان دهد که آیا این نگرانی‌ها واقعاً پایه‌ای دارند یا نه.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های علمی تخیلی 2025

بهترین فیلم ها در مورد متاورس

در سال‌های اخیر متاورس به موضوعی داغ در جهان فناوری تبدیل شده است. البته این مفهوم نه کاملاً جدید است و نه خیلی عجیب و غریب.

بلکه بیشتر به دلیل تمرکز و تبلیغات شرکت‌های بزرگ فناوری مانند فیسبوک و تغییر نام آن به متا دوباره به مرکز توجه آمده. مارک زاکربرگ با تغییر نام شرکتش به متا اعلام کرد که به‌طور جدی در حال توسعه متاورس اختصاصی خودشان هستند.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های هوش مصنوعی جهان

متاورس چیست؟

متاورس در واقع یک فضای مجازی و یک دنیای دیجیتالی است که افراد می‌توانند با استفاده از فناوری واقعیت مجازی وارد آن شوند. پایه‌گذاری این دنیا بر بستر فناوری بلاکچین انجام می‌شود. بلاکچین این امکان را فراهم می‌کند که فضای دیجیتالی به‌صورت غیرمتمرکز عمل کند و مالکیت دیجیتال معنا پیدا کند.

در اینترنت نسل اول، کاربران تنها به جست‌وجوی اطلاعات می‌پرداختند. در نسل دوم، یعنی وب ۲، کاربران علاوه بر مصرف محتوا، خودشان تولیدکننده محتوا شدند و آن را به اشتراک گذاشتند.

اما وب ۳.۰ پا را فراتر می‌گذارد. در این نسل از اینترنت، کاربران نه فقط تماشاگر، بلکه بخشی از فضای مجازی می‌شوند و در آن زندگی می‌کنند. تمام خدمات گذشته مانند خرید، آموزش، اطلاعات، سرگرمی و ارتباطات اجتماعی در یک بستر واحد با هم ترکیب می‌شوند.

در واقع متاورس چیز تازه‌ای نیست. به‌خصوص در دنیای بازی‌های رایانه‌ای، این نوع فضاها سال‌هاست که مورد استفاده قرار گرفته‌اند. کاربران ساعت‌ها در دنیای‌های مجازی وقت می‌گذرانند، کالاهای دیجیتالی می‌خرند و می‌فروشند.

شرکت اپیک گیمز، سازنده بازی معروف فورتنایت، اعلام کرده که متاورس خودش را راه‌اندازی خواهد کرد. دنیای هنر هم با ورود توکن‌های غیرقابل تعویض یا همان ان اف تی به این مسیر پا گذاشته.

از سوی دیگر، اپلیکیشن‌هایی که با استفاده از واقعیت افزوده امکان خرید واقعی را فراهم می‌کنند، اولین قدم‌ها به‌سوی وب ۳ هستند. بر اساس پیش‌بینی بلومبرگ، ارزش بازار متاورس تا سال ۲۰۲۴ ممکن است به ۸۰۰ میلیارد دلار برسد.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های انگیزشی

متاورس از کجا آمده؟

اصطلاح متاورس نخستین بار در رمان علمی تخیلی اسنوی کراش نوشته نیل استیفنسون در سال ۱۹۹۱ مطرح شد. این نویسنده اکنون به‌عنوان یکی از چهره‌های پیشرو در زمینه فناوری در آمریکا شناخته می‌شود و حتی در کنفرانس‌های فناوری سخنرانی می‌کند.

جالب است بدانید مارک زاکربرگ این کتاب را به‌عنوان مرجع اصلی به کارمندان شرکتش معرفی کرده است. با این حال در اروپا این کتاب چندان شناخته شده نیست و نگاه منتقدانه‌تری به مفهوم متاورس وجود دارد.

این تفاوت نگرش را می‌توان در گفت‌وگوی انجام‌شده با کریستف کولنیگ از بانک رایفایزن مشاهده کرد که نسبت به متاورس موضعی محتاطانه دارد.

با توجه به ریشه‌های علمی تخیلی این مفهوم، طبیعی است که متاورس در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌ها هم حضور داشته باشد. حتی اگر در این آثار نامی از متاورس آورده نشده، اما ویژگی‌ها و ساختار آن با آنچه امروز به‌عنوان آینده اینترنت معرفی می‌شود، شباهت زیادی دارد.

نکته جالب اینجاست که تقریباً تمام تصاویری که از متاورس در فرهنگ عامه نمایش داده شده، شکلی از یک دنیای ویران‌شده و تیره دارند. در این دنیاها معمولاً شرکت‌های بزرگ حاکم هستند، انسان‌ها توانایی زیستن در دنیای واقعی را از دست داده‌اند و اختلاف طبقاتی شدیدی بین فقیر و غنی وجود دارد.

بیشتر بخوانید: بهترین سریال های علمی تخیلی 2025

فیلم‌هایی که متاورس را پیش‌بینی کردند

فیلم آواتار (Avatar – 2009)

آواتار به عنوان یکی از برترین فیلم های متاورس به کارگردانی «جیمز کامرون»، تکنولوژی‌ای به تصویر کشیده می‌شود که به انسان‌ها اجازه می‌دهد ذهن خود را به بدن‌هایی زیستی ولی غیرانسانی منتقل کنند.

این بدن‌ها، آواتارهایی از موجوداتی بومی سیاره پاندورا هستند که توسط انسان‌ها برای تعامل با آن‌ها ساخته شده‌اند. یک تفنگدار سابق که از کمر فلج است، از طریق این تکنولوژی می‌تواند بدن یک آواتار را کنترل کند و وارد دنیایی شود که هم زیباست و هم مرموز.

نکته مهم در فیلم آواتار، حضور ایده‌ای است که ذهن انسان می‌تواند به فضای دیجیتال یا موجودیتی دیگر منتقل شود. این انتقال آگاهی که ابتدا فقط کنترل از راه دور بود، در ادامه به جابه‌جایی کامل ذهن و روح تبدیل می‌شود.

این دقیقاً همان مفهومی است که در متاورس نیز دیده می‌شود؛ جایی که افراد ممکن است هویت واقعی خود را رها کرده و به طور کامل در دنیایی مجازی زندگی کنند. آواتار با ترکیب علم، تخیل و فناوری، یکی از پیش‌بینی‌های دقیق و آینده‌نگرانه درباره هم‌زیستی انسان و دنیای دیجیتال است.

بیشتر بخوانید: بهترین انیمیشن های سال 2025

فیلم روزهای عجیب (Strange Days – 1995)

فیلم روزهای عجیب به کارگردانی «کاترین بیگلو»، ما را به لس‌آنجلس آخرالزمانی در آستانه سال ۲۰۰۰ می‌برد؛ جایی که فناوری جدیدی به نام «کلیپ» توسعه یافته است.

این کلیپ‌ها، حافظه‌ها و تجربیات واقعی انسان‌ها هستند که از طریق دیسک‌های کوچک و کلاه‌هایی مخصوص قابل مشاهده و تجربه دوباره‌اند. کاربران می‌توانند وارد حافظه دیگران شوند و تمام احساسات، هیجانات و حتی دردهای آن تجربه را حس کنند.

این فیلم، به طرز حیرت‌انگیزی به مفهومی نزدیک می‌شود که امروز در بحث متاورس و واقعیت مجازی به آن می‌پردازیم؛ تجربه زیستن در بدن یا ذهن دیگران، و حذف مرزهای میان واقعیت و مجاز.

همچنین به خطراتی که از این تجربه‌ها ناشی می‌شوند، مانند اعتیاد، سوءاستفاده و فروپاشی هویت اشاره می‌کند. روزهای عجیب، تصویری تلخ اما دقیق از آینده‌ای است که در آن تکنولوژی به اعماق ذهن و احساسات نفوذ می‌کند که باعث می‌شود یکی از فیلم های جذاب واقعیت مجازی را شاهد باشیم.

بیشتر بخوانید: بهترین انیمیشن های انگیزشی که زندگی شما را تغییر می‌دهند

فیلم طبقه سیزدهم (The Thirteenth Floor – 1999)

در فیلم طبقه سیزدهم، بر اساس رمان «Simulacron-3» نوشته «دانیل گالو»، داستان از جایی آغاز می‌شود که یک شرکت فناوری، دنیای مجازی بسیار واقع‌گرایانه‌ای خلق کرده که مردم در آن زندگی می‌کنند، بدون اینکه بدانند این دنیا واقعی نیست.

ماجرا زمانی پیچیده‌تر می‌شود که یکی از خالقان این پروژه به قتل می‌رسد و شخصیت اصلی فیلم در تلاش برای یافتن حقیقت، به این دنیا وارد می‌شود.

فیلم، لایه‌هایی از واقعیت را به نمایش می‌گذارد که در آن‌ها دنیای مجازی، آن‌چنان طبیعی و دقیق طراحی شده که از دنیای واقعی قابل تشخیص نیست. حتی شخصیت‌ها درون این دنیای شبیه‌سازی‌شده خودآگاه هستند و نمی‌دانند که فقط بخشی از یک برنامه رایانه‌ای‌اند.

طبقه سیزدهم نه‌تنها مفهوم متاورس را به‌درستی پیش‌بینی می‌کند، بلکه پرسشی اساسی درباره ماهیت واقعیت مطرح می‌کند؛ اگر تجربه‌های ما واقعی به نظر برسند، آیا مهم است که در دنیایی واقعی یا مجازی باشیم؟

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم های سایبرپانک

فیلم یادآوری کامل (Total Recall – 1990)

فیلم یادآوری کامل به کارگردانی «پل ورهوفن» و با بازی «آرنولد شوارتزنگر»، داستان کارگری معمولی به نام داگلاس کواید را روایت می‌کند که در آرزوی سفر به مریخ است.

او به شرکتی مراجعه می‌کند که می‌تواند با کاشت خاطرات مصنوعی، تجربه سفر به مریخ را در ذهنش ایجاد کند. اما طی این فرآیند، حقیقتی شگفت‌انگیز فاش می‌شود: شاید زندگی فعلی او خودش یک خاطره ساختگی باشد.

اگرچه این فیلم دقیقاً به مفهوم متاورس نمی‌پردازد، اما یکی از ارکان اصلی آن را پیش‌بینی می‌کند: امکان خلق واقعیتی جایگزین از طریق دستکاری حافظه و ذهن.

اینکه انسان بتواند تجربیاتی را حس کند که در واقعیت رخ نداده‌اند، اما از نظر ذهنی کاملاً واقعی باشند، با ایده‌های امروزی درباره متاورس، واقعیت مجازی و دستکاری روانی از طریق داده‌های دیجیتال کاملاً هم‌راستا است. این فیلم مرز میان حافظه، واقعیت و هویت را از بین می‌برد.

بیشتر بخوانید: بهترین انیمه ها درباره هوش مصنوعی

فیلم مرد چمن‌زن (The Lawnmower Man – 1992)

فیلم مرد چمن‌زن، با الهام از داستانی کوتاه از «استیون کینگ»، توسط «برت لئونارد» کارگردانی شده و یکی از نخستین فیلم های برتر متاورس بود که به شکلی جدی به رابطه میان واقعیت مجازی و تکامل ذهن انسان می‌پرداخت.

دکتر آنجلو، با بازی «پیرس برازنان»، سعی می‌کند با استفاده از تکنولوژی واقعیت مجازی و داروهای محرک ذهن، توانایی‌های ذهنی یک مرد ساده‌دل را افزایش دهد. نتیجه اما پیش‌بینی‌نشده است: این مرد به موجودی فرابشری با توانایی‌های تله‌پاتیک تبدیل شده و در نهایت، ذهن خود را به‌طور کامل به اینترنت منتقل می‌کند.

این فیلم از پیشگامان ایده «دیجیتال شدن انسان» است؛ ایده‌ای که امروزه در متاورس و نظریه‌های انتقال آگاهی به فضای مجازی مطرح است.

مرد چمن‌زن نشان می‌دهد که چگونه فناوری می‌تواند آگاهی انسان را به سطحی کاملاً دیجیتال و مستقل از بدن فیزیکی منتقل کند؛ مفهومی که اگرچه در دهه ۹۰ تخیلی بود، اما امروز به شکلی جدی در محافل فناوری مطرح است.

فیلم بدل‌ها (Surrogates – 2009)

در فیلم بدل‌ها، به کارگردانی «جاناتان موستو» و با بازی «بروس ویلیس»، آینده‌ای ترسیم می‌شود که در آن انسان‌ها از خانه خارج نمی‌شوند. آن‌ها به جای خود، ربات‌های بسیار زیبا و جوان را از راه دور کنترل می‌کنند که در جامعه حضور دارند.

این بدل‌ها به جای انسان‌ها در تعاملات اجتماعی شرکت می‌کنند، به سر کار می‌روند و حتی روابط عاطفی برقرار می‌کنند. در عین حال، انسان واقعی در خانه و در امنیت کامل باقی می‌ماند.

ایده اصلی فیلم، تبلوری از شکل افراطی متاورس است: جایی که انسان‌ها با بدن واقعی خود دیگر درگیر دنیای بیرونی نیستند و هویتشان را از طریق ابزارهای دیجیتال تعریف می‌کنند.

همچنین مسئله خطرات امنیتی، از جمله کنترل بدل‌ها یا آسیب رساندن به آن‌ها به شکلی که بر انسان اصلی تأثیر بگذارد، به‌شکل جدی مطرح می‌شود. این فیلم نشان می‌دهد که اگر چه متاورس می‌تواند امنیت و آسایش ایجاد کند، اما هم‌زمان خطر انزوا، فروپاشی هویت و آسیب‌پذیری را نیز در پی دارد.

فیلم مرد آزاد (Free Guy – 2021)

فیلم مرد آزاد با بازی «رایان رینولدز» داستان یک شخصیت غیرقابل کنترل در بازی ویدیویی است که متوجه می‌شود خودآگاه است. او که در یک بازی آنلاین مشابه GTA زندگی می‌کند، کم‌کم در می‌یابد که دنیا، اطرافیان و حتی نقش خودش در این بازی همگی ساختگی هستند.

اما برخلاف بسیاری از فیلم‌های دیگر که متاورس را به‌عنوان یک تهدید نشان می‌دهند، Free Guy روایتی طنز، انسان‌دوستانه و امیدبخش دارد.

نکته جالب این فیلم، پرداختن به ایده هوش مصنوعی خودآگاه در یک دنیای مجازی است. این شخصیت از دل کدهای برنامه‌نویسی متولد شده، اما همانند یک انسان واقعی احساسات دارد، تصمیم می‌گیرد و حتی عاشق می‌شود.

مرد آزاد تصویری از آینده‌ای را ارائه می‌دهد که در آن شخصیت‌های ساخته‌شده توسط انسان می‌توانند هویت و اراده‌ای مستقل پیدا کنند؛ مسئله‌ای که در دنیای متاورس و توسعه هوش مصنوعی کاملاً قابل پیش‌بینی است.

فیلم ماتریکس (The Matrix – 1999)

فیلم ماتریکس به کارگردانی خواهران واچوفسکی یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین آثار علمی‌تخیلی تاریخ سینما است. داستان حول شخصیتی به نام نئو می‌چرخد که متوجه می‌شود دنیایی که در آن زندگی می‌کند، در واقع یک شبیه‌سازی دیجیتالی است که توسط ماشین‌ها ساخته شده تا ذهن انسان‌ها را در خواب نگه دارد، در حالی که بدن‌های آن‌ها برای تولید انرژی استفاده می‌شوند.

نئو پس از آگاه شدن از حقیقت، به گروهی از شورشیان می‌پیوندد تا با سیستم مصنوعی موسوم به ماتریکس مقابله کند.

ماتریکس نه تنها به مفهوم متاورس اشاره دارد، بلکه یکی از اولین فیلم‌هایی است که ایده‌ زندگی در یک شبیه‌سازی کامل و مصنوعی را به شکلی دقیق و فلسفی بررسی می‌کند.

همچنین این فیلم با طرح این پرسش که آیا آنچه ما تجربه می‌کنیم واقعیت است یا فقط شبیه‌سازی، به شکل جدی ذهن مخاطب را به چالش می‌کشد. امروزه بسیاری از مباحث مربوط به متاورس، از جمله حضور در دنیایی کاملاً مجازی و کنترل‌شده، در قالب‌هایی مشابه ماتریکس مطرح می‌شود.

فیلم ترون (Tron – 1982)

فیلم ترون به کارگردانی «استیون لیزبرگر» از نخستین آثاری بود که به‌شکل جدی به دنیای دیجیتال و ورود انسان به آن پرداخت. داستان فیلم درباره برنامه‌نویسی به نام کوین فلین است که توسط یک سیستم رایانه‌ای ربوده شده و وارد دنیای دیجیتال درون کامپیوتر می‌شود.

در این دنیا، برنامه‌ها به‌صورت موجوداتی انسانی ظاهر می‌شوند و یک حکومت خودکامه دیجیتال با نام MCP بر آن‌ها سلطه دارد. فلین باید با کمک برخی برنامه‌های دیگر علیه این سیستم شورش کند.

ترون پیشگامانه بود، چراکه پیش از ظهور اینترنت عمومی، این ایده را مطرح کرد که انسان می‌تواند وارد فضای دیجیتال شود و در آن تعامل واقعی داشته باشد.

مفاهیمی مانند دیجیتالی شدن هویت، مبارزه در فضای اطلاعاتی و شکل‌گیری قوانین خاص برای جهان‌های مجازی، پایه‌هایی هستند که امروزه در دنیای متاورس نیز دیده می‌شوند. نسخه دنباله‌دار این فیلم یعنی «Tron: Legacy» در سال ۲۰۱۰ نیز این ایده‌ها را به شکل پیشرفته‌تری دنبال کرد.

فیلم بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One – 2018)

این فیلم اقتباسی از رمان «ارنست کلاین» است و توسط «استیون اسپیلبرگ» کارگردانی شده. داستان در آینده‌ای روایت می‌شود که انسان‌ها به دلیل شرایط وخیم اجتماعی و اقتصادی از دنیای واقعی گریزان شده و بیشتر وقت خود را در دنیای مجازی‌ای به نام Oasis می‌گذرانند.

این فضای مجازی، بزرگ، پیچیده و کاملاً قابل شخصی‌سازی است. کاربران با آواتارهای خود در آن سفر می‌کنند، بازی می‌کنند، خرید می‌کنند و حتی روابط اجتماعی دارند. داستان اصلی درباره رقابتی بزرگ برای به‌دست آوردن مالکیت Oasis است، که توسط خالق آن به‌عنوان جایزه‌ای دیجیتال طراحی شده است.

Ready Player One تصویری کامل از یک متاورس واقعی ارائه می‌دهد: جهانی فراگیر، قابل تعامل، اقتصادی و اجتماعی، که برای بسیاری از مردم، جایگزین زندگی واقعی شده است.

از نظر فنی و فلسفی، فیلم به پرسش‌هایی درباره وابستگی انسان به دنیای مجازی، مالکیت داده‌ها، و آینده تعامل اجتماعی پاسخ می‌دهد. این فیلم یکی از دقیق‌ترین و قابل‌باورترین نمایش‌های متاورس در سینما را ارائه می‌کند.

جمع‌بندی

در دهه‌های گذشته، سینما بارها به آینده‌ای نگریسته که در آن مرز بین واقعیت و دنیای دیجیتال از بین می‌رود. از ترون گرفته تا ماتریکس، از بازیکن شماره یک آماده تا طبقه سیزدهم، فیلم‌ها بارها دنیایی را به تصویر کشیده‌اند که امروز با عنوان متاورس از آن یاد می‌کنیم.

نکته جالب اینجاست که در بسیاری از این آثار، متاورس نه‌تنها یک پیشرفت فنی شگفت‌انگیز، بلکه یک هشدار نیز هست. هشدار نسبت به دنیایی که در آن انسان‌ها هویت واقعی خود را فراموش کرده‌اند و درگیر واقعیت‌های ساختگی شده‌اند.

امروز که شرکت‌های بزرگ فناوری به‌دنبال ساخت متاورس هستند، بازخوانی این فیلم‌ها تنها جنبه سرگرمی ندارد. آن‌ها می‌توانند دیدی عمیق‌تر نسبت به پیامدهای اجتماعی، روانی و فرهنگی این فناوری نوظهور به ما بدهند.

سینما ثابت کرده که می‌تواند آینده را نه‌تنها پیش‌بینی کند، بلکه گاهی از آن جلوتر هم برود. اکنون وظیفه ماست که از این چشم‌اندازها درس بگیریم و برای ساخت جهانی مجازی انسانی‌تر، هوشیارتر گام برداریم.