14 خرداد 1404 ساعت 14:30
سرویس امنیتی اوکراین با عملیات تار عنکبوت توانست تبدیل به کابوس بمب‌افکن‌های گران قیمت روسیه شود، اما چطور؟
نقشه جنگ‌های مدرن در مقایسه با گذشته تغییر کرده و تاکتیک‌های نظامی و دفاعی به کلی دگرگون شده‌اند. امروزه برتری هوایی با پهپادهای رزمی است و جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های استراتژیک، حرف اول را می‌زنند. نبرد روسیه و اوکراین به وضوح نشان داد که اهمیت دفاع به اندازه حمله است و نمی‌توان یکی را بر دیگری ارجح دانست.
عملیات تار عنکبوت اوکراین
حمله پهپادی اوکراین به پایگاه‌های هوایی روسیه که باعث آسیب یا نابودی چندین بمب‌افکن دوربرد شد، نقطه‌عطف بزرگی در روش‌های جنگی مدرن به حساب می‌آید. در عملیات فوق، اوکراین از فناوری‌های به‌روز و مدرنی مثل پهپادهای ارزان قیمت و هوش مصنوعی استفاده کرد و توانست با شناسایی نقاط ضعف پدافند روسیه، حمله تمام عیاری را ترتیب دهد.
اجراکننده این عملیات که با نام تار عنکبوت رمزگذاری شده، سرویس امنیتی اوکراین بوده است. در این حمله پهپادی، از هواپیماهای بدون سرنشینی استفاده شد که توانستند زیرساخت‌های هوایی استراتژیک و مهم روسیه را در اعماق خاک این کشور مورد هدف قرار دهند. براساس اعلام مقامات اوکراینی، چندین هواپیمای مهم از جمله بمب‌افکن‌های اتمی Tu-95 و Tu-22M3 و نیز هواپیماهای هشداردهنده A-50 در چهار پایگاه مورد حمله قرار گرفته و نابود شده‌اند.
پهپادهای FPV در عملیات تار عنکبوت نقش مهمی ایفا کردند. این پهپادهای کوچک به اپراتور اجازه می‌دهد تا از دید پهپاد، پرواز را کنترل کند که بسیار شبیه به بازی‌های رایانه‌ای است. استفاده از این فناوری در حمله پهپادی اوکراین، دقت و تسلط بالایی به خلبان از راه دور می‌دهد و کنترل لحظه به لحظه مسیر را ممکن می‌سازد.
توانمندی فوق العاده پهپادهای اوکراینی
از مهم‌ترین مزایای پهپادهای فوق می‌توان به پرواز در ارتفاع پایین برای فرار از دید رادارها اشاره کرد. این پرنده‌های بدون سرنشین دقت زیادی در برخورد به هدف دارند و هزینه ساخت آن‌ها معمولا کمتر از هزار دلار تمام می‌شود و همین ویژگی ارزان بودن، آن‌ها را تبدیل به گزینه‌ای موثر و کاربردی برای حضور در جنگ‌های نامتقارن می‌کند.
هواپیماهای بدون سرنشین اوکراین، به دلیل اندازه کوچک و سیگنال‌های ضعیفی که دارند، بسیار سخت شناسایی می‌شوند. این پرنده‌ها در داخل کامیون‌هایی که ظاهر غیرنظامی داشتند پنهان شدند و به همین دلیل به راحتی در مکان‌های امنی مثل پارکینگ‌ها یا مناطق روستایی پنهان ماندند. وقتی که عملیات آغاز شد، پوشش کامیون‌ها به صورت خودکار کنار رفت و پهپادها به پرواز درآمدند. یکی از دلایل مهمی که حمله پهپادی اوکراین موفقیت آمیز بود، مخفیانه بودن آن است.
روش های متداول هدایت پهپادها
در مورد نحوه هدایت پهپادها، سه روش رایج در این عملیات قابل تصور است. اول، هدایت دستی FPV که برای موفق شدن باید به هدف نزدیک شود و در برابر اخلال رادیویی آسیب پذیر است. دوم، مسیرهای پرواز از پیش تعیین شده با GPS که امکان پرواز خودکار را فراهم می‌کند، اما ممکن است در صورت رهگیری سیگنال قابل شناسایی باشد. سوم، استفاده از هوش مصنوعی و ابزارهای پیشرفته دیگر که به پهپاد اجازه می‌دهد هدف را بدون نیاز به دریافت سیگنال شناسایی و نابود کند.
پوشاندن بدنه هواپیماها با لاستیک در پایگاه‌های هوایی روسیه، نشان می‌دهد که مسکو به تهدید پهپادهای مجهز به سیستم تشخیص تصویری آگاه شده و در تلاش است از حملات مشابه دیگر در امان بماند. از منظر مهندسی دفاعی، یکی از ضعف‌های اساسی پایگاه‌های روسیه، نبود پناهگاه‌های بتنی مناسب بود. با توجه به تصاویری که منتشر شده، جنگنده‌های روسی بدون هیچ گونه حفاظتی در فضای باز قرار داشتند و همین باعث شده تا در برابر هر گونه حمله پهپادی آسیب پذیر شوند.
سال‌هاست که تحلیلگران نظامی راجع به پایگاه‌های حفاظت نشده روسیه هشدار می‌دهند، اما همچنان تغییر چشمگیری در به‌روزرسانی زیرساخت‌های روسیه دیده نمی‌شود. حمله پهپادی اوکراین بار دیگر این نقطه ضعف مهم را برجسته کرد.
در نهایت، عملیات تار عنکبوت ثابت کرد که فناوری و خلاقیت می‌تواند بر تسلیحات سنگین و گران‌قیمت برتری پیدا کند. عملیات اخیر، نمونه‌ای کامل از جنگ مدرن و نامتقارن است. حمله پهپادی اوکراین نشان داد که حتی کشورهایی با منابع محدود، با بهره گیری هوشمندانه از فناوری و طراحی، می‌توانند به زیرساخت‌های مهم دشمن آسیب جدی وارد کنند.
source