22 خرداد 1404 ساعت 22:29
«اسب بخار سر چرخ» یکی از مهم‌ترین فاکتورهایی‌ست که هنگام بررسی توان واقعی خودرو باید در نظر بگیرید؛ چرا که تفاوت آن با اسب بخار موتور، می‌تواند شما را به اشتباه بیندازد.
از زمان اختراع موتورهای بخار، اسب بخار به عنوان معیاری برای سنجش توان خروجی موتور به‌کار رفته است. با این حال، هر عددی که برای قدرت خودرو می‌شنوید، الزاماً به معنای همان چیزی نیست که به چرخ‌ها منتقل می‌شود. در این مقاله به بررسی تفاوت بین اسب بخار موتور (BHP) و اسب بخار سر چرخ (WHP) می‌پردازیم و خواهیم دید که چرا دانستن این تفاوت برای خریداران، رانندگان حرفه‌ای و علاقه‌مندان خودرو اهمیت دارد.
اسب بخار چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
واحد اسب بخار در حقیقت از ترکیب گشتاور (برحسب پوند-فوت یا نیوتن-متر) و دور موتور در دقیقه (RPM) به‌دست می‌آید. چون ابزارهای اندازه‌گیری روی قطعاتی مثل میل‌لنگ یا چرخ‌ها نصب می‌شوند که در حال چرخش هستند، توان نیز بر اساس نیروی چرخشی یا «تورک» اندازه‌گیری می‌شود.
مقدار گشتاور در واحد زمان، تبدیل به توان شده و به وات سنجیده می‌شود. هر اسب بخار تقریباً معادل ۷۴۶ وات است. با این حال، مسأله مهم‌تر این است که توان چگونه و در کجا اندازه‌گیری شود؛ چرا که در مسیر انتقال نیرو از موتور به چرخ‌ها، همیشه مقداری از انرژی تلف می‌شود.
اسب بخار موتور (BHP) دقیق است؟
اسب بخار موتور یا همان BHP به توان خروجی خالصی گفته می‌شود که دقیقاً از انتهای موتور به‌دست می‌آید؛ یعنی بدون هیچ‌گونه اتلاف یا بار اضافی. در این حالت، تجهیزات جانبی مانند کولر یا دینام از مدار خارج می‌شوند تا صرفاً عملکرد خالص موتور اندازه‌گیری شود.
برای این کار، موتور را روی یک دستگاه آزمایشگاهی به نام داینامومتر موتور (Engine Dynamometer) نصب می‌کنند. این ابزار با استفاده از اصطکاک، سیال یا میدان مغناطیسی، گشتاور تولیدی در دورهای مختلف را اندازه‌گیری می‌کند. سپس طبق فرمول اسب بخار = گشتاور × RPM ÷ ۵۲۵۲ مقدار نهایی محاسبه می‌شود.
البته این روش زمانی قابل اجراست که موتور خارج از خودرو باشد. در نتیجه برای شرایط واقعی یا رانندگی روزمره، این عدد بیشتر جنبه آزمایشگاهی دارد.
اسب بخار سر چرخ (WHP)؛ واقعی‌تر از آزمایشگاه
در مواردی که امکان خارج کردن موتور از خودرو وجود ندارد، اسب بخار سر چرخ (WHP) معیار عملی‌تری محسوب می‌شود. در این روش، از دستگاهی به نام داینامومتر شاسی (Chassis Dynamometer) استفاده می‌شود که با قرار گرفتن خودرو روی غلطک، سرعت چرخ‌ها و دور موتور را هم‌زمان اندازه می‌گیرد.
اگرچه این روش نسبت به داینامومتر موتور دقت کمتری دارد، اما مزیت آن در کاربرد واقعی و ساده‌تر بودن مراحل تست است. کافی‌ست خودرو را روی دستگاه برانید، تست انجام دهید و خارج شوید؛ بدون نیاز به باز کردن موتور یا شرایط خاص آزمایشگاهی.
آیا WHP بهتر از BHP است؟
این‌که توان در کجا اندازه‌گیری شود، بستگی به هدف شما دارد. اگر دنبال عددی هستید که قدرت واقعی در چرخ‌ها و سطح جاده را نشان دهد، WHP معیار دقیق‌تری است. اما اگر در حال ارتقا دادن موتور یا تست مهندسی هستید، BHP می‌تواند داده‌های پایه مهمی به شما بدهد.
حتی برخی شرکت‌ها از نسخه‌های قابل‌حمل داینامومتر شاسی استفاده می‌کنند که روی کامیون نصب شده و می‌توان آن را در پیست یا تعمیرگاه به‌کار گرفت. برای مثال، در یکی از قسمت‌های برنامه «Top Gear» از این ابزار در تست سوپرخودروهای ارزان‌قیمت ایتالیایی استفاده شد.
source