مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان با هدف رفع چالش‌های مالی شرکتهای دانش‌بنیان و تقویت زیست‌بوم فناوری راه‌اندازی شد. این مرکز قصد دارد با ابزارهایی مانند اوراق توسعه فناوری و ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود، مسیر توسعه این شرکت‌ها را هموار می‌کند.
به گفته حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، تعدادی از شرکتهای فعال در حوزه فنی و ایجاد محصولات دانش‌بنیان با درگیری‌ها و پیچیدگی‌های تأمین مالی و سرمایه‌گذاری آشنا نیستند. مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری تسهیل‌گری می‌کند تا در مسیر توسعه این شرکت‌ها مشکل خاصی ایجاد نشود.
نزدیک به ۶۰ تا ۶۵ درصد شرکتهای زیست‌بوم به دلایل مختلف از هیچ‌گونه تسهیلاتی استفاده نکرده‌اند. بخش محدودی از تسهیلاتی که شرکتهای دانش‌بنیان از سیستم‌های بانکی کشور گرفته‌اند برای محصولات دانش‌بنیان بوده است. تسهیلات به اسم دانش‌بنیان گرفته شده اما در محصولات دانش‌بنیان هزینه نشده و باعث رشد آن‌ها نشده است.
– حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری
دارایی‌های نامشهود، دارایی اصلی زیست‌بوم دانش‌بنیان
رفیعی اعلام کرد آماری که بانک در مورد میزان تسهیلات شرکتهای دانش‌بنیان ارائه می‌کند، با آمار محصولات دانش‌بنیان متفاوت است. او درباره دارایی‌های نامشهود به‌عنوان یکی از چالش‌های مالی شرکتهای دانش‌بنیان گفت: «دارایی اصلی زیست‌بوم دانش‌بنیان دارایی نامشهود است؛ دارایی‌هایی از جمله مالکیت فکری، نرم‌افزار، نشان تجاری و برند یک شرکت. سیستم مالی کشور پیش از این خیلی به این دارایی‌ها اهمیتی نمی‌داد و شرکتهای دانش‌بنیان هم نمی‌توانستند از این تأمین مالی استفاده کنند چون هیچ‌جا ثبت نمی‌شد.»
به گفته او، چنین نیازهایی باعث شد معاونت علمی تلاش کند تا با ایجاد مقررات و آئین‌نامه‌های جدید برای قوانین موجود، تسهیلاتی به‌وجود بیاورد. در یکی از مقرراتی که در این راستا ایجاد شده، ملاک ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود، ارزش‌گذاری معاونت علمی و مجور آن است.
ما از مسیر معاونت علمی به ارزش‌گذاری دارایی‌های نامشهود رسمیت دادیم. البته این کار صرفا از مسیر معاونت انجام نمی‌شود و ۱۱ عضو از جمله بانک مرکزی، بورس و… در کمیسیون تسهیل اقتصاد حضور دارند.
– حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری
او افزود: «ما سعی کردیم آئین‌نامه‌های دیگری را ایجاد کنیم تا روی دارایی نامشهود بیشتر تأکید شود. در برنامه اقدام دولت که در راستای افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید است، چند بند را ایجاد کردیم که به زیست‌بوم کمک می‌کند.»
به گفته رفیعی با وجود سهم بالای شرکتهای دانش‌بنیان، سهم محصولات دانش‌بنیان در GDP کشور زیر یک درصد است. او توضیح داد:
سهم دارایی نامشهود در اقتصاد ما خیلی پایین است چون اصلا رسمی نبوده است
«شرکتهای دانش‌بنیان با هزینه‌ای بسیار کمتر از محصولات وارداتی، کالایی را تولید می‌کنند. دلیل سهم پایین آن‌ها در GDP همین است. محصولی خلق می‌شود که ارزان است و نقش آن هم جلو بردن اقتصاد کشور، کمک به رشد سایر قسمت‌ها و برطرف کردن نیازهای موجود است. سهم محصولات دانش‌بنیان شاخص مهمی است اما آن‌قدر که روی آن تاکید می‌کنیم، اهمیت ندارد.»
به باور او، زمانی که در زیست‌بوم دانش‌بنیان ادعای پیشتازی داریم، باید در روش‌های تأمین مالی هم پیشتاز باشیم: «پیش از این، به منابع دولت و بانکی اتکا می‌کردیم اما از این به بعد، با تغییراتی آن را برای زیست‌بوم، بومی خواهیم کرد.»
اوراق توسعه فناوری، روش تأمین‌مالی نوآورانه معاونت
رفیعی گفت: «ما در روش‌های تأمین مالی سعی کردیم از ابزارهای جدیدی استفاده کنیم. یکی از آن‌ها اوراق توسعه فناوری است؛ این اوراق گواهی سپرده خاصی است که پیش از این هم در اقتصاد کشور مشابه آن بوده اما در زیست‌بوم فناوری چنین چیزی نداشتیم.»
به گفته او معاونت علمی امسال ظرفیت ۲۰ همتی ایجاد کرده تا از اوراق توسعه فناوری استفاده شود. رفیعی افزود: «این روش تأمین مالی جمعی است و در قالب کرال فاندینگ بازار سرمایه نیست؛در بستر بانک و با نرخ علی‌الحساب ۲۵ درصد است.»
او آشنایی جامعه با سرمایه‌گذاری در زیست‌بوم فناوری را از جمله اهداف این اوراق دانست و اضافه کرد: «در جنگ اخیر و دوران کرونا ما به‌خوبی اهمیت فناوری را درک کردیم. خوب است ما برای مردمی که قصد دارند سرمایه خود را در بانک بگذارند، سرمایه‌گذاری سودآوری در فناوری ایجاد کنیم. سرمایه‌گذار منافعش را بالا می‌برد و با بازار فناوری آشنا می‌شود تا شاید در آینده سرمایه‌گذاری بیشتری در آن انجام داد.»
اوراق توسعه فناوری به دنبال فناوری‌های بزرگ است نه نوپا
طبق اعلام رفیعی، اوراق توسعه فناوری برای شرکتهای بزرگ فناوری است و از شرکت‌ها و محصولات نوپا از مسیر دیگری حمایت خواهد شد. او درباره ابزارهای دیگر در کنار اوراق توسعه و دارایی‌های نامشهود، گفت:
تلاش ما این است که بستر بیمه دارایی‌های نامشهود را ایجاد کنیم و در کنار آن صندوق‌های تضمین را پیگیری می‌کنیم. طول می‌کشد به دارایی‌های نامشهود در سیستم اقتصادی اعتماد شود. ابزارهای دیگری مانند نشان‌سپاری (فرانچایز) برای شرکتهای دانش‌بنیان و آن‌هایی که ظرفیت این موضوع را دارند نیز ایجاد می‌شود.
– حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری
به گفته او همکاری مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی با بانک رفاه در راستای اوراق توسعه فناوری به‌صورت رسمی آغاز شده و بانک ملی هم به‌زودی وارد همکاری خواهد شد.
امضای توافق‌نامه با صندوق توسعه ملی
رفیعی درباره توافق با صندوق توسعه ملی نیز گفت: «در توافق با صندوق توسعه ملی، ۱٫۲۵ هزار میلیارد تومان از پول رایج کشور را با نرخ ۲۳ درصد در اختیار شرکت‌هایی قرار می‌دهیم که قصد توسعه کسب‌وکار خود را دارند. ۱۰۰ میلیون دلار هم ظرفیت ارزی ایجاد شده که فقط برای شرکتهای صادرکننده است. اگر بتوانیم این مبلغ را به‌خوبی تخصیص دهیم، منابع دیگری هم در این قسمت جذب خواهیم کرد.»
بالای ۸۰ درصد دارایی‌های تجارت الکترونیکی نامشهود است و اگر نتوانیم آن‌ها را به دارایی تبدیل کنیم، نمی‌توانند کسب‌وکار خود را توسعه بدهند.
– حامد رفیعی، رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری
او افزود: «تخصیص منابع دولت محدود است. زمانی که شرایط خاصی در کشور ایجاد می‌شود، باید این منابع به رفع نیازهای حیاتی کشور در آن برهه خاص اختصاص پیدا کنند و ما نمی‌توانیم با تکیه به آن‌ها اقتصاد دانش‌بنیان پویایی در کشور ایجاد کنیم.»
رئیس مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی ریاست‌جمهوری گفت: «در اوراق توسعه فناوری سقف نداریم اما کف داریم؛ برای کف صندوق توسعه ملی ۱۵ میلیارد تومان در نظر گرفته شده و در بخش اوراق توسعه فناوری کف سرمایه در گردش، ۱۰۰ میلیارد تومان است. طرح‌های توسعه‌ای و سرمایه‌گذاری که برای ما اولویت هستند چون می‌خواهیم سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها انجام شود.»
تفاوت مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست‌جمهوری
رفیعی درباره تفاوت وظایف مرکز تأمین مالی و توسعه سرمایه‌گذاری معاونت علمی و صندوق نوآوری و شکوفایی گفت: «مرکز فقط برای تامین ابزارها و پیش‌بینی مسیرها است. حتما بال اجرایی صندوق نوآوری و شکوفایی است و ما فقط به آن‌ها کمک می‌کنیم. اوراق توسعه فناوری حتما با مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی اجرا می‌شود و مرکز طبق قانون نمی‌تواند خدمات مالی ارائه دهد.»
به گفته او مرکز تأمین مالی مانند یک مرکز تحقیقاتی عمل کرده و ابزارهای ایجاد می‌کند که مشکلات سرمایه‌گذاری دانش‌بنیان با سرعت بیشتری برطرف شود. فعالیت این مرکز در هماهنگی با صندوق نوآوری و شکوفایی خواهد بود و قرار نیست موازی‌کاری شود. این مرکز اجازه ندارد منبعی در اختیار شرکت‌ها قرار دهد؛ فقط ابزارسازی و تحلیل درست ایجاد می‌کند تا به مشکلات زیست‌بوم پرداخته شود.
source