21 مرداد 1404 ساعت 21:50
کشف قبر دختر جوان ایرانی با لوازم آرایش و جواهرات فراوان در خراسان باعث شگفتی باستان شناسان شده است. این قبر به ۳۰۰۰ سال پیش تعلق دارد و اهمیت جایگاه زنان را در ایران نشان می‌دهد.
تپه چلو در شهرستان جاجرم خراسان شمالی توانسته توجه بسیاری از گروه‌های باستان شناسی در ایران و جهان را به خود جلب کند. قبر شماره ۱۲ در این منطقه به یک دختر جوان ایرانی از خراسان شمالی تعلق دارد. قبری که می‌تواند دیدی کاملا متفاوت در رابطه با تمدن‌های منطقه‌ای ایران پیش از هخامنشیان ارائه دهد.
دید متفاوت به گذشته با کشف قبر دختر ایرانی در خراسان
در اکثر قبور باستانی پیدا شده در ایران تعدادی ظرف سفالی به‌همراه مقداری غذا برای سفر جهان دیگر دیده می‌شود. در برخی موارد نیز یک بچه لاکپشت در قبر وجود دارد. چراکه به‌باور ایرانیان باستان لاکپشت هنگام تولد در مسیر نور حرکت می‌کند. در واقع آنها می‌خواستند فرد پس از مرگ راهنمایی برای رسیدن به پروردگار به‌عنوان منبع نور هستی داشته باشد. هرچند قبر کشف شده دختر ایرانی در خراسان با بقیه فرق دارد.
وسایل ارزشمند پیدا شده در قبر دختر ایرانی
در این قبر وسایل ارزشمند گوناگونی دیده می‌شود که می‌توانند جایگاه ویژه فرد دفن‌شده را تایید کنند. یکی از برجسته‌ترین اشیا کشف شده جعبه لوازم آرایش دختر است. این جعبه مستطیلی از سنگ سیاه مملو از کلریت ساخته شده و روی آن طرح‌هایی از مار و عقرب دیده می‌شود.
درون جعبه سرمه برای کشیدن خط چشم و سایر وسایل آرایشی قرار داشته است. طرح‌های مار و عقرب را نیز می‌توان نشانه باور مردم این منطقه به آیین‌های پیشا-زرتشتی دانست. در آن زمان مردم تصور می‌کردند مار می‌تواند از فرد در برابر خطرهای مختلف و مخصوصا ارواح بد حمایت کند. همچنین عقرب نیز به‌عنوان جانور دفع‌کننده نیروهای تاریکی شناخته می‌شود.
پیشتر نیز جعبه‌ای بسیار شبیه به این جعبه در منطقه بلخ کشف شده بود. قبر دختر ایرانی تنها قبر کشف شده در منطقه تپه چلو خراسان نیست. کارشناسان باستان شناسی تاکنون موفق به کشف ۴۸ قبر مختلف شده‌اند. هرچند در هیچکدام از آنها طلا و لوازم آرایش یا وسایل ارزشمند دیگر دیده نمی‌شود.
شکل‌گیری تمدن زن‌سالار در خراسان
برخی از کارشناسان همین را نشانه شکل گرفتن یک جامعه زن‌سالار در این منطقه می‌دانند. جامعه‌ای که احتمالا زنان رهبری و مقامات بالای آن را در دست داشته‌اند. در قبر دختر جوان خراسان دو گوشواره طلایی، یک انگشتر طلا، چند سنجاق از جنس عاج و برنز (از جمله یکی به شکل دست انسان)، یک آينه برنزی، چند ظرف سفالی و یک مهر برنزی با نقش پای انسان دیده می‌شود.
علاوه بر اینها، چند مهر از جنس لاجورد نیز در قبر پیدا شدند. همه اینها نشان می‌دهند که این زن نقشی فعال و جایگاه اجتماعی مهمی داشته است. توجه داشته باشید ما این موارد را در آرامگاه یکی از فرعون‌ها در اهرام مصر پیدا نکرده‌ایم. حتی پیدا شدن آنها در چنین مکانی نیز می‌توانست در اخبار علمی جلب توجه کند. ما آنها را در قبر دختری جوان از یک منطقه کوچک ایران داریم.
آزمایش‌های مختلف نشان می‌دهند که دختر اهل خراسان هنگام قرار گرفتن در قبر تنها ۱۸ سال داشته است. چنین سنی برای رسیدن به جایگاه اجتماعی بالا کمی زود محسوب می‌شود. به همین خاطر کارشناسان او را به‌عنوان یکی از اعضای خانواده‌های اشرافی این منطقه می‌دانند. هرچند که در قبر مردان هیچ نشانه اشرافی وجود ندارد.
برخی از افراد این تمدن را با تمدن زن‌سالار کشف شده در ترکیه مقایسه می‌کنند. ظاهرا پیش از شکل‌گیری تمدن‌های برجسته باستانی و امپراتوری‌های بزرگ در بخش‌هایی از خاورمیانه الگویی متفاوت وجود داشته است. همچنین شواهد نشان می‌دهد که مردم این منطقه با تمدن‌های ساکن در دره سند روابط تجاری داشته‌اند. تپه چلو در هزاره چهارم پیش از میلاد بنیان نهاده شد؛ اما قبر دختر به ۳۰۰۰ سال پیش مربوط می‌شود.
باورهایی خاص مردم این منطقه نسبت به جهان آخرت
جالب اینجاست که بازماندگان دختر را به‌صورت خمیده و با پاهای جمع‌شده در قبر قرار داده‌اند. او روی پهلوی سمت راست قرار گرفته و صورتش نیز جنوب شرق را ددنبال می‌کند.
نمی‌توان گفت که این سبک تدفین اتفاقی بوده است. بسیاری معتقد هستند حالت خمیده دختر در قبر می‌توانسته برای آمادگی سفر آخرت باشد. برخی هم آن را به حالت انسان در رحم مادر یا ابتدای تولد و بازگشت به خالق هستی مربوط می‌دانند.
قرار دادن صورت به سمت جنوب شرق نیز می‌توانسته دلایل مختلفی داشته باشد. شاید این سمت با طلوع خورشید و آغاز یک زندگی دیگر برای فرد ارتباط داشته است. شاید هم می‌خواستند با تابش مستقیم خورشید مسیر روح در جهان پس از مرگ روشن باشد. حتی احتمال دارد مردم ۳۰۰۰ سال پیش خراسان خورشید را به‌عنوان مقصد نهایی پس از مرگ می‌پرستیدند.
در هر صورت قبر دختر ایرانی در شمال خراسان اهمیت پرداختن به تاریخ ایران و جنبه‌های غنی مناطق مختلف را آشکار می‌کند.
source