مقامات آمریکایی و اروپایی در حال مبارزه با دشمن جدیدی در نبرد خود علیه مواد افیونی هستند. نیتازن‌ها دسته‌ای از مواد مخدر مصنوعی محسوب می‌شوند که ۴۰ برابر قدرتمندتر فنتانیل هستند و از زمان تشخیص آن‌ها توسط مجریان قانون در سال ۲۰۱۹، موجب مرگ صدها نفر در سراسر اروپا و ایالات متحده شده‌اند. با این حال، این عدد احتمالا به‌طور قابل توجهی کمتر از تعداد واقعی است.
نیتازن‌ها برای اولین‌بار در دهه ۱۹۵۰ توسط CIBA Aktiengesellschaft، یک شرکت شیمیایی اتریشی، ساخته شدند. این شرکت چند مولکول شیمیایی مرتبط با یکدیگر را با سطوح مختلف از قدرت تسکین درد ایجاد کرد. با این حال، استفاده از آن‌ها به عنوان مسکن درد هرگز مورد توجه قرار نگرفت. افزون‌بر اینکه نیتازن‌ها بسیار اعتیادآور هستند، می‌توانند موجب افسردگی تنفسی شوند، یک بیماری خطرناک که در آن تنفس انسان به حدی کم عمق می‌شود که قادر به تامین اکسیژن خون نیست. این داروها برای چندین دهه ناشناخته باقی ماندند تا اینکه در بازار غیرقانونی عرضه شدند.
دقیقا مشخص نیست که نیتازن‌ها از چه زمانی به‌طور گسترده به عنوان مواد مخدر خیابانی فروخته شدند. شناسایی آن‌ها نیاز به آزمایش‌های خاصی دارد که به‌طور معمول انجام نمی‌شوند اما سازمان‌های مجری قانون حدود شش سال پیش متوجه فروش آن‌ها شدند. محموله‌ای شامل یک نوع از این مولکول‌های سنتز شده یعنی ایزوتونیتازن در سال ۲۰۱۹ در غرب ایالات متحده توقیف شد و در سال‌های بعد، مرگ و میر ناشی از آن در ایالات متحده و اروپا گزارش شد.
تولیدکنندگان و فروشندگان مواد مخدر به دلیل اینکه قدرت و اثرات نیتازن‌ها شبیه داروهای شناخته‌شده‌تری مانند هروئین بود، به سراغ آن‌ها رفتند. این ویژگی آن‌ها را به موادی کاربردی برای فروشندگان تبدیل می‌کند، زیرا می‌توانند از آن‌ها به جای سایر مواد افیونی استفاده کنند تا حجم موادشان را افزایش داده و میزان فروش خود را بیشتر کنند. با این حال، این امر خطرات جدی برای مصرف‌کنندگان به همراه دارد، زیرا اغلب از آنچه که واقعا مصرف می‌کنند اطلاعی ندارند و همین موضوع موجب افزایش خطر اوردوز می‌شود.
یکی دیگر از ویژگی‌های جذاب نیتازن‌ها این بود از نظر مقامات فراموش شده بودند؛ ماده‌ای که توجه کمتری به آن شود و همچنین وضعیت قانونی نامشخصی داشته باشد، راحت‌تر معامله می‌شود. باور بر این است که آزمایشگاه‌های غیرقانونی شروع به تولید نیتازن‌ها با استفاده از فرمول‌های شیمیایی تاریخی موجود در کتاب‌های درسی داروشناسی و همچنین توسعه فرمول‌های جدیدی کرده‌اند.
در ایالات متحده، نیتازن‌ها اکنون در بیشتر نقاط کشور گسترش یافته‌اند و در مکزیک یا داخل خود آمریکا در آزمایشگاه‌های غیرقانونی که مواد اولیه آن‌ها توسط فروشندگان آسیایی تامین می‌شود، تولید می‌شوند. مواد افیونی مصنوعی مشکل‌سازترین نوع مواد مخدر در ایالات متحده محسوب می‌شوند که تقریبا ۷۰ درصد از ۱۰۵ هزار مرگ ناشی از اوردوز در سال ۲۰۲۳ به آن‌ها مربوط می‌شود و در این تعداد، فنتانیل بیشتر از همه مورد استفاده قرار گرفته است. اگرچه نیتازن‌ها هنوز سهم کمی از بازار مواد مخدر دارند، اما به سرعت در حال گسترش هستند.
بازار اروپا همیشه تحت سلطه هروئین بوده است که تقریبا تمام آن توسط افغانستان تامین می‌شود. با این وجود، هنگامی که طالبان در سال ۲۰۲۱ در افغانستان دوباره قدرت را به دست گرفت، کشت تریاک را ممنوع کرد و منبع ماده اولیه مورد استفاده برای تولید هروئین به مقصد اروپا را از بین بردند. با اتمام ذخایر تریاک، این احتمال وجود دارد که بازار اروپا با کمبود هروئین مواجه شود و مواد افیونی مصنوعی بتوانند جای آن را پر کنند.
اثرات نیتازن‌ها مانند سایر مواد افیونی است، یعنی ایجاد حس آرامش و سرخوشی. عوارض جانبی آن‌ها نیز یکسان است، از جمله افسردگی تنفسی که درصورت اوردوز می‌تواند منجر به مرگ شود. آن‌ها بسیار اعتیادآور هستند، اما از آنجایی که خیلی زود مشخص شد برای مصارف پزشکی امیدبخش نیستند، تحقیقات کمی روی انسان‌ها درباره آن‌ها انجام شده است. دقیقا همین مسئله نیتازن‌ها را خطرناک می‌کند. به عنوان یک دسته دارویی، آن‌ها قدرت اثرگذاری بالایی دارند، اما این قدرت از ماده‌ای به ماده دیگر بسیار متفاوت است و ویژگی‌ها فارموکوکینتیکی‌شان، یعنی نحوه جذب و متابولیزه شدن این مواد هنگام مصرف هنوز یک راز است.
این موضوع پیش‌بینی واکنش بدن نسبت به آن‌ها را دشوار می‌کند. با رایج‌تر شدن مصرف نیتازن، این خطر وجود دارد که موارد اوردوز مشابه مرگ و میر ناشی از فنتانیل در سال‌های آینده همچنان افزایش یابد. کارشناسان در ماه‌های اخیر خواستار تلاش‌های بیشتر برای نظارت و مبارزه با شیوع نیتازن‌ها در اروپا شده‌اند، در حالی که این مواد اخیرا موجب مرگ افرادی در استرالیا نیز شده‌اند.
source