هوشمندترین شهرهای جهان؛ قله‌نشینان عصر فناوری

از پیشرفت‌های هوش مصنوعی گرفته تا ماشین‌های خودران و استفاده عموم از انرژی سبز، همگی نشان می‌دهند که جهان با سرعتی بی‌سابقه در حال پیشرفت است. در سراسر جهان، روزانه اختراعات جدیدی به ثبت می‌رسند، اما برخی مناطق جلوتر از بقیه هستند. شاخص جهانی نوآوری سال ۲۰۲۵ که توسط سازمان جهانی مالکیت فکری منتشر شده، کشورها و کلان‌شهرهای پیشرو در نوآوری و پیشرفت‌های فناورانه را رتبه‌بندی کرده است.

۱۰۰ قطب بزرگ فناوری در شاخص مذکور، از سانفرانسیسکو تا شنژن که براساس عواملی مانند سرمایه‌گذاری، پذیرش فناوری و تاثیر اجتماعی-اقتصادی ارزیابی شده‌اند، بیش از ۷۰ درصد از ثبت اختراعات و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر جهانی را به خود اختصاص می‌دهند. اکنون بیایید در ادامه با ۷ مورد از هوشمندترین شهرهای جهان آشنا شویم.

۷- کپنهاگ

کپنهاگ هفتمین شهر هوشمند دنیا به شمار می‌رود. هدف پایتخت دانمارک برای تبدیل شدن به اولین شهر بدون کربن جهان تا سال ۲۰۲۵ که در سال ۲۰۰۹ تعیین شد، همچنان جزو اهداف اصلی چشم‌انداز و استراتژی شهری آن است. رویکرد این شهر بر سه اولویت تمرکز دارد که عبارت‌اند از: عدم انتشار کربن، ترویج زندگی شهری پایدار و رشد اقتصادی. کپنهاگ که به خاطر فرهنگ دوچرخه سواری‌اش مشهور است، روزانه ۶۲ درصد از ساکنانش با دوچرخه رفت و آمد می‌کنند و ۴۰۰ کیلومتر مسیر اختصاصی دوچرخه‌سواری دارد. انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در زیرساخت‌های هوشمند و طرح اتصال کپنهاگ، ۶۰۰ میلیون یورو مزایای اجتماعی-اقتصادی برای آن به همراه داشته باشد و جایگاه‌اش را به عنوان شهری پیشرو در ارائه نوآوری‌های هوشمند و بی‌ضرر برای محیط زیست تثبیت کند.

۶- لندن

لندن طرح‌های پیشگامانه‌ای مانند مالیات ترافیک، پرداخت‌های بدون تماس و منطقه پخش‌کننده کمترین میزان آلاینده را معرفی کرده است که ارکان اصلی مدل شهری پایدار آن هستند. تحول دیجیتال لندن با همکاری شرکت Transport for London (TfL) و BAI Communications محقق شده است که بیش از ۲۰۰۰ کیلومتر کابل در سراسر شبکه متروی آن نصب کرده‌اند. این کار امکان پوشش بی‌وقفه اینترنت 4G و 5G را در تمام ایستگاه‌ها و تونل‌ها تا پایان سال ۲۰۲۵ فراهم خواهد کرد. افزون‌بر این، پلتفرم‌های داده باز لندن به استارتاپ‌ها و توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند تا با استفاده از داده‌های عمومی، محصولات و خدمات واقعی ارائه دهند. طرح‌های مبتکرانه این شهر شامل سیستم‌های پارکینگ هوشمند، آزمایشات شارژ خودروهای برقی و نظارت بر محیط زیست برای بهبود پایداری و کاهش ترافیک است.

۵- ابوظبی

ابوظبی در شاخص امسال شهرهای هوشمند، از رتبه دهم به پنجم صعود کرده است که گام بزرگ دیگری برای خاورمیانه محسوب می‌شود. پایتخت امارات متحده عربی در حال پیشبرد پروژه‌های شهر هوشمند برای تقویت زیرساخت‌ها، ارتقای پایداری و بهبود خدمات عمومی است. پروژه شهر هوشمند زید (Zayed) که در سال ۲۰۲۴ معرفی شد، یک برنامه پنج ساله مبتنی‌بر فناوری هوش مصنوعی و اینترنت است. این پروژه که با برنامه‌های آزمایشی در منطقه کورنیش آغاز می‌شود، سیستم‌های هوشمند ترافیک، روشنایی و پارکینگ را پیش از به‌کارگیری گسترده در سطح شهر، آزمایش می‌کند.

پلتفرم TAMM ابوظبی صدها سرویس دولتی را در یک مرکز دیجیتال واحد ادغام می‌کند و مصرف کاغذ را بیش از ۹۰ درصد کاهش می‌دهد. این شهر همچنین شهروندان خود را به استفاده از وسایل نقلیه برقی و هیبریدی تشویق می‌کند. ابوظبی در حال ساخت شبکه‌های شارژ هوشمند به عنوان بخشی از استراتژی انرژی پایدار خود است که به تحقق هدف امارات متحده عربی برای دست یافتن به انتشار صفر درصد آلاینده تا سال ۲۰۵۰ کمک می‌کند.

۴- دبی

دبی در شاخص شهرهای هوشمند سال ۲۰۲۵ بزرگ‌ترین جهش را داشت و از رتبه دوازدهم به جایگاه چهارم رسید. هدف آن تبدیل شدن به شادترین و هوشمندترین شهر روی زمین است که توسط فناوری پیشرفته و هوش مصنوعی کنترل می‌شود. استراتژی هوشمند دبی بر شش رکن استوار است که عبارت‌اند از: اقتصاد، زندگی، حکومت، محیط زیست، مردم و حمل‌ونقل. سیستم‌های ترافیکی مبتنی‌بر هوش مصنوعی این شهر از هزاران سنسور و دوربین برای کاهش ازدحام تا ۲۰ درصد استفاده می‌کنند.

در همین حال، سازمان راهداری و حمل‌ونقل دبی چراغ‌های راهنمایی را به‌صورت آنی مدیریت می‌کند تا سفر روان‌تری برای شهروندان فراهم شود. این شهر همچنین بر پایداری و نوآوری تمرکز دارد. پروژه‌هایی مانند شبکه هوشمند برق DEWA و Dubai Silicon Oasis بهره‌وری انرژی آن را افزایش می‌دهند و به محقق شدن هدف امارات متحده عربی برای دستیابی به ۷۵ درصد انرژی پاک تا سال ۲۰۵۰ کمک می‌کنند.

۳- ژنو

ژنو جایگاه خود را در شاخص شهرهای هوشمند بهبود بخشید و سرانجام امتیاز AAA را کسب کرد. این امر موجب تقویت جایگاه سوئیس در رهبری نوآوری شهرهای هوشمند شده است. ژنو به کمک پروژه Smart Canton از فناوری پیشرفته برای ایجاد زیرساخت‌های بهینه استفاده می‌کند. بی‌ضرر بودن برای محیط زیست، محور اصلی پروژه‌های توسعه‌ای این شهر است. طرح TetraEner با ترکیب نوسازی و ساخت‌وسازهای جدید، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر را به حداکثر می‌رساند.

در عین حال، پروژه Genève Lac Nations ساختمان‌ها را به شبکه‌ای هیدرولیکی متصل می‌کند که گرمایش، سرمایش و آب مورد نیاز برای فضای سبز را فراهم می‌نماید. ژنو همچنین از فناوری LoRaWAN برای نظارت بر عوامل محیطی و بهینه‌سازی سیستم‌های انرژی و حمل‌ونقل استفاده می‌کند. این شهر از نظر مشارکت عمومی، دسترسی به آموزش و فضاهای سبز رتبه بالایی دارد و به عنوان الگویی پایدار برای شهروندان شناخته می‌شود.

۲- اسلو

پایتخت نروژ که اسلو نام دارد، از سال ۲۰۱۹ تاکنون جایگاه دوم شاخص شهرهای هوشمند را به خود اختصاص داده و به دلیل رهبری‌اش در توسعه شهری سبز و کامل، امتیاز AAA را کسب کرد. این شهر که در سال ۲۰۱۹ به عنوان پایتخت سبز اروپا انتخاب شد، همچنان به دنبال اهداف زیست‌محیطی جسورانه است. اسلو به عنوان رهبر جهانی حوزه حمل‌ونقل برقی شناخته می‌شود، به‌طوری که در سال ۲۰۲۴، چهل درصد از خودروهای شخصی و نود درصد از ماشین‌های فروخته‌شده در این شهر، برقی بوده‌اند.

طرح ابتکاری FutureBuilt در اسلو، یک برنامه ده ساله شامل ۵۰ پروژه است استفاده از معماری با انتشار کربن کم و کیفیت بالا را در نزدیکی مراکز حمل‌ونقل ترویج می‌دهد. بیشتر انرژی تجدیدپذیر اسلو از طریق نیروگاه‌های برق‌آبی تامین می‌شود که حدود ۶۰ درصد از کل مصرف آن را پوشش می‌دهد. سیستم عوارض خودکار این شهر که به عنوان حلقه عوارض شناخته می‌شود، شهروندان را به استفاده از خودروهای بدون انتشار آلاینده تشویق می‌کند و بودجه پروژه‌های حمل‌ونقل سازگار با محیط زیست را تامین می‌نماید.

۱- زوریخ

موفقیت شهر هوشمند زوریخ به دلیل رویکرد منظم و برنامه‌ریزی‌شده آن در مدیریت است. این شهر از پلتفرم‌های داده هوشمند برای نظارت و بهبود شرایط ترافیک، مدیریت پسماند و خدمات عمومی استفاده می‌کند. طرح‌هایی مانند Open Zurich به شفافیت داده‌ها برای عموم مردم کمک کرده و همکاری میان دولت‌ها، استارتاپ‌ها و برنامه‌ریزان شهری را تقویت می‌کند.

حمل‌ونقل و انرژی نیز بخشی‌های اصلی برنامه زوریخ هستند. اپلیکیشن ZVV، اتوبوس‌ها، قطارها و اسکوترهای برقی را به یک سیستم یکپارچه متصل می‌کند که سفر را آسان و کارآمد می‌سازد. گرمای زائد کارخانه‌ها نیز برای گرمایش و سرمایش دوباره مورد استفاده قرار می‌گیرد و ابزارهای دیجیتال مانند واقعیت افزوده و همزادهای دیجیتال (Digital Twins) به برنامه‌ریزی پروژه‌های ساخت‌وساز ایمن‌تر و کم ضررتر برای محیط زیست کمک می‌کنند.

جمع‌بندی

شاخص شهرهای هوشمند سال ۲۰۲۵ نشان می‌دهد که چگونه نوآوری، داده‌ها و پایداری، در حال بازتعریف زندگی شهری در سراسر دنیا هستند. از بهره‌وری بی‌نظیر زوریخ گرفته تا رشد سریع دبی، هر شهر رویکردهای خاصی را برای بهبود استانداردهای زندگی از طریق زیرساخت‌های هوشمند، انرژی پاک و خدمات مبتنی‌بر هوش مصنوعی به نمایش می‌گذارد. با پیشرفت فناوری، هوشمندترین شهرهای جهان به عنوان الگوهایی برای آینده شناخته می‌شوند و نشان می‌دهند که زندگی هوشمند تنها به اتوماسیون محدود نمی‌شود، بلکه به معنای ایجاد جوامعی پاک‌تر، ایمن‌تر و یکپارچه‌تر است.