پروژه جنجالی «درِ ملک سلمان» در مکه؛ معماری نو یا تجمل‌گرایی؟

1

رسانه Middle East Eye گزارش داده است که پروژه جدید «درِ ملک سلمان» در مکه، بار دیگر موج گسترده ساخت‌وسازها در اطراف مسجدالحرام را به موضوعی داغ در شبکه‌های اجتماعی تبدیل کرده است. این پروژه که 900 هزار مترمربع فضای جدید برای انجام مناسک مذهبی وعده می‌دهد، بسیاری از کاربران را نسبت به تبدیل ‌شدن حرم شریف به یک مرکز لوکس گردشگری نگران کرده است.

اهداف رسمی پروژه؛ بازسازی، توسعه، اشتغال

این پروژه توسط محمد بن سلمان ولیعهد عربستان اعلام شده و هدف آن افزایش ظرفیت مسجدالحرام و توسعه زیرساخت‌ها در قلب مکه است. بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی عربستان، قرار است 19 هزار مترمربع از بافت تاریخی و فرهنگی اطراف مسجد بازسازی شود. همچنین این طرح تا سال 2036 برای بیش از 300 هزار نفر فرصت شغلی ایجاد خواهد کرد و بخشی از برنامه گسترده چشم‌انداز 2030 محسوب می‌شود.

در ویدئوی معرفی پروژه، برج‌های طلایی، حیاط‌های وسیع و مجتمع‌های اقامتی لوکس به نمایش گذاشته شده‌اند. مسئولان می‌گویند این زیرساخت‌ها برای مدیریت جمعیت میلیونی زائران در ایام حج و عمره ضروری است.

«کُرال معنوینی لوکسله‌شتیرمک»؛ انتقادها درباره تجمل‌گرایی در مکه

اما همین شکوه و عظمت برای بسیاری از مسلمانان سراسر جهان نگران‌کننده است. گروهی از کاربران شبکه‌های اجتماعی معتقدند مکه در حال تبدیل ‌شدن به یک «مقصد توریستی لوکس» است؛ جایی که روحانیت و سادگیِ فضای معنوی، زیر سایه زرق‌وبرق ساختمان‌های مدرن کم‌رنگ می‌شود.

«به جای لوکس کردن تجربه معنوی، باید فضایی ساده و در دسترس برای همه فراهم کرد.»

کاربر دیگری نوشت:

«این برج‌ها عبادت را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. مردم به جای توجه به کعبه، متوجه دوربین‌ها و ساختمان‌ها می‌شوند.»

در بسیاری از واکنش‌ها، گفته شده که مکه «به مقصدی مخصوص ثروتمندان» تبدیل شده است. برخی نیز این وضعیت را با «لاس‌وگاس» مقایسه کرده‌اند. گروهی دیگر پا را فراتر گذاشته و شباهت‌هایی با «دیزنی‌لند» مطرح کرده‌اند.

حامیان پروژه چه می‌گویند؟

در سوی مقابل، کسانی هستند که معتقدند این تغییرات ضروری بوده است. از نگاه آنان، مکه سال‌ها از نظر خدمات شهری، نظافت و مدیریت شهری با مشکلاتی مواجه بوده و به‌روزرسانی آن اجتناب‌ناپذیر است.

«سال 2024 وقتی به مکه رفتم، از میزان فرسودگی شهر تعجب کردم. تمیزی و نظم لازم بود، اما مطمئن نیستم این برج‌های بزرگ راه‌حل اصلی باشد.»

کاربر دیگری نوشت:

«اگر عربستان توسعه ندهد، می‌گویند بی‌توجه بوده، اگر توسعه بدهد، به نمایش و تجمل‌گرایی متهم می‌شود. این یک دوراهی است.»

مکه میان روحانیت و چشم‌انداز 2030

منتقدان می‌گویند تعداد رو به افزایش برج‌ها و هتل‌های لوکس در سال‌های اخیر، هویت معماری مکه را تغییر داده است. کعبه که روزگاری در میان خانه‌های سنگی و سازه‌های ساده قرار داشت، اکنون در محاصره آسمان‌خراش‌هایی است که برندهای جهانی در آن‌ها حضور دارند.

به گزارش Middle East Eye، این تغییر صرفاً ظاهری نیست؛ بلکه نشانه تحولات اجتماعی و اقتصادی در شهری است که قرن‌ها فقط مرکز معنویت بود، اما امروز به یکی از محورهای توسعه اقتصادی عربستان تبدیل شده است.

مقام‌های سعودی می‌گویند پروژه «درِ ملک سلمان» تجربه حج و عمره را آسان‌تر و بهتر خواهد کرد. اما گروهی از کارشناسان و زائران بر این باورند که مکه بیش از حد به سمت مصرف‌گرایی و گردشگری تجاری حرکت کرده است و این روند ممکن است روح معنوی شهر را کمرنگ کند.

جمع‌بندی؛ تعادل میان توسعه و معنویت

پروژه «درِ ملک سلمان» دوباره این پرسش اساسی را مطرح کرده است: چگونه می‌توان مکه را برای میلیون‌ها زائر جهان قابل‌دسترس‌تر کرد، بدون آنکه اصالت و معنویت آن قربانی توسعه و تجمل شود؟

این بحث همچنان ادامه دارد؛ بحثی میان ضرورت توسعه و حفظ قداست.

نظر شما چیست؟ دیدگاه خود را درباره توسعه مکه در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید یا این مقاله را برای دیگران ارسال کنید.