«غلامحسین محسنی اژه‌ای»، رئیس قوه قضائیه، در نشست با جمعی از نخبگان و فعالان حوزه هوش مصنوعی، با تأکید بر ضرورت تحول فناورانه در دستگاه قضایی، از وضعیت فعلی ایران در این عرصه به‌عنوان «عقب‌ماندگی جدی نسبت به کشورهای پیشرو» یاد کرد و خواستار تسریع در توسعه کاربردهای هوش مصنوعی در حکمرانی قضایی و فراتر از آن شد.
وی در این نشست، که با حضور چهره‌های دانشگاهی و فعالان استارت‌آپی این حوزه برگزار شد، اظهار داشت:
«در حوزه استفاده از هوش مصنوعی، زمان از دست‌رفته به ضرر ما عمل می‌کند. باید تعجیل کنیم و اجازه ندهیم مسائل اداری یا تصمیم‌گیری‌های کند، توسعه این فناوری را متوقف کند. دقیقه‌ای درنگ در این مسیر، یعنی عقب‌ماندن چند گام از جهان.»
ضرورت سواد دیجیتال مدیران و نقش رسانه‌ها
اژه‌ای توسعه فرهنگ هوش مصنوعی را به آگاهی عمومی و آموزش مدیران کشور گره زد و گفت:
«رسانه‌ها، به‌ویژه رسانه ملی، باید در زمینه اهمیت و کاربرد هوش مصنوعی در زندگی بشر، اطلاع‌رسانی گسترده‌تری داشته باشند. حتی مدیران پیش از احراز سمت و مسئولیت، لازم است آموزش‌های پایه‌ای در زمینه کاربرد هوش مصنوعی را فرا گیرند.»
کمبود بودجه و ضعف در درک مدیریتی از اهمیت فناوری‌های نو
رئیس قوه قضائیه با اشاره به سهم اندک این حوزه از اعتبارات دستگاه قضایی، تأکید کرد که دلیل این محدودیت بودجه، عدم درک کافی مدیران از اهمیت هوش مصنوعی در تسریع و کیفیت فرایندهای قضایی است. او گفت:
«در قوه قضائیه تاکنون تنها درصد کوچکی از منابع مالی صرف توسعه استفاده از هوش مصنوعی شده است. هنوز در سطح مدیریتی به درک روشن از ضرورت به‌کارگیری فناوری‌های نو در عدالت قضایی نرسیده‌ایم.»
اژه‌ای ضمن قدردانی از تلاش نخبگان، از آنان خواست تا با همکاری نزدیک‌تر، در مسیر ارتقای کارایی نظام قضایی کمک کنند و افزود:
«یکی از چالش‌های اصلی ما اطاله دادرسی است. با کمک شما و ابزارهای هوش مصنوعی می‌توان زمان رسیدگی به پرونده‌ها را کاهش داد و دقت تصمیم‌گیری قضات را افزایش داد.»
دعوت به همکاری با بخش خصوصی و نخبگان فناوری
او با تأکید بر لزوم ایجاد فضای رقابتی برای بخش خصوصی در حوزه فناوری‌های نو افزود:
«بخش خصوصی باید در حوزه هوش مصنوعی امکان عرض‌اندام بیشتری داشته باشد. بارها گفته‌ام که کشور باید تکلیف خود را با این بخش روشن کند. اگر همچنان با سازوکار فعلی پیش رویم، توسعه و عدالت و رشد اقتصادی محقق نخواهد شد.»
به گفته محسنی‌اژه‌ای، قوه قضائیه قصد دارد با همکاری مستقیم جامعه فناور و نخبگان علمی، گام‌هایی عملی در مسیر دیجیتالی‌شدن فرآیندهای قضایی بردارد تا علاوه بر کاهش حجم پرونده‌های معوق، کیفیت و سرعت اجرای عدالت در کشور ارتقا یابد.
جمع‌بندی تحلیلی
سخنان رئیس قوه قضائیه را می‌توان نقطه شروعی برای حرکت نظام عدالت ایران به‌سوی تحول مبتنی بر فناوری هوش مصنوعی دانست. اژه‌ای ضمن اذعان به عقب‌ماندگی موجود، بر نقش آموزش، رسانه، و مشارکت خصوصی در جبران این فاصله تأکید کرد.
به گفته تحلیلگران، اگر این رویکرد به برنامه عملی تبدیل شود، دستگاه قضایی کشور می‌تواند در آینده نزدیک از فرآیندهای هوشمند رسیدگی به پرونده‌ها، تحلیل داده‌های قضایی و جلوگیری از اطاله دادرسی‌ها بهره‌مند شود؛ تحولی که به معنای ورود عدالت به عصر دیجیتال است.
source