بر اساس دادههای رسمی اداره آمار فدرال روسیه (Rosstat)، نمودار جمعیتی این کشور نشان میدهد که تعداد زنان در تمامی گروههای سنی، بهویژه در سنین بالا، بهطور قابلتوجهی بیشتر از مردان است. این شکاف جنسیتی که از دههها پیش در روسیه وجود داشته، اکنون با عوامل تازهای مانند جنگ اوکراین تشدید شده است.
بر اساس آمار رسمی و طبق دادههای منتشر شده، زنان حدود ۵۴ درصد از کل جمعیت روسیه را تشکیل میدهند، در حالی که مردان تنها ۴۶ درصد سهم دارند. این اختلاف در سنین بالای ۶۵ سال شدت بیشتری پیدا میکند و نسبت مرد به زن در این گروه سنی به کمتر از ۰.۵ میرسد. نمودار هرمی جمعیت روسیه نشان میدهد که در بیشتر گروههای سنی، بهویژه در دهههای پایانی عمر، زنان با اختلاف چشمگیری از مردان پیشی گرفتهاند و این روند به شکلی پایدار در ساختار جمعیتی کشور دیده میشود.
علت این روند به چند شاخص اصلی بازمیگردد. نخست، تفاوت امید به زندگی میان دو جنس است؛ بهگونهای که میانگین عمر زنان روسیه ۷۹ سال و مردان ۶۸ سال اعلام شده و این فاصله ۱۱ ساله یکی از بزرگترین شکافهای امید به زندگی در جهان محسوب میشود. این اختلاف نشان میدهد که زنان بهطور سنتی از طول عمر بیشتری برخوردارند، در حالی که مردان به دلایل مختلف زودتر با خطر مرگ مواجه میشوند. علاوه بر این، نرخ بالای مرگومیر مردان ناشی از بیماریهای قلبی، مصرف الکل و حوادث غیرعمدی نیز سهم مهمی در کاهش جمعیت مردان دارد و این عوامل در کنار هم باعث شدهاند که سهم زنان در ترکیب جمعیتی کشور بیشتر باشد.
در کنار این عوامل بلندمدت، جنگ روسیه و اوکراین از فوریه ۲۰۲۲ (بهمن ۱۴۰۰) بهعنوان یک عامل تازه، این شکاف جنسیتی را تشدید کرده است. تلفات انسانی ناشی از حضور گسترده مردان در میدان جنگ، کاهش محسوس جمعیت مردان جوان را در پی داشته و ساختار جمعیتی کشور را تحت تأثیر قرار داده است. کارشناسان جمعیتشناسی تأکید میکنند که این جنگ نهتنها بر آمار مرگومیر اثر گذاشته، بلکه روند نابرابری جنسیتی موجود را بهطور بیسابقهای عمیقتر کرده و پیامدهای بلندمدتی برای اقتصاد، خانواده و نظام اجتماعی روسیه خواهد داشت. در واقع، جنگ اوکراین بهعنوان یک رویداد معاصر، شکاف دیرینه میان جمعیت زنان و مردان را برجستهتر کرده و آینده جمعیتی روسیه را با چالشهای جدی مواجه ساخته است.
source