رطوبت، خطر گرما برای زنان باردار را تشدید می‌کند

1

گرما و رطوبت معمولاً با احساس ناراحتی همراه هستند، اما پژوهش‌های جدید نشان می‌دهند که خطر آن‌ها بسیار فراتر از یک حس ناخوشایند است. شواهد تازه آشکار می‌کند که هوای گرم و مرطوب می‌تواند حتی پیش از تولد، به سلامت کودکان آسیب بزند. این یافته‌ها زنگ خطری جدی برای مناطق وسیعی از جهان است که میلیون‌ها نفر در آن‌ها زندگی می‌کنند.

دانشمندان اکنون هشدار می‌دهند که نادیده گرفتن رطوبت، می‌تواند خطرات واقعی سلامت ناشی از شرایط اقلیمی شدید را پنهان کند؛ به‌ویژه در مناطقی که جمعیت بالایی دارند و تغییرات اقلیمی با شدت بیشتری احساس می‌شود.

در همین راستا، پژوهشگرانی از دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا بررسی کرده‌اند که گرما و رطوبت شدید چه تأثیری بر جنین در جنوب آسیا دارد.

رطوبت چگونه گرما را خطرناک‌تر می‌کند

بدن انسان برای خنک شدن از سازوکار تعریق استفاده می‌کند. عرق زمانی می‌تواند گرما را از سطح پوست خارج کند که هوا خشک باشد و امکان تبخیر فراهم شود.

در شرایطی که هوا مرطوب است، عرق به‌سختی تبخیر می‌شود و گرما درون بدن به دام می‌افتد. نتیجه این فرایند، افزایش استرس گرمایی و فشار بیشتر بر سیستم‌های حیاتی بدن است.

این تحقیق نشان می‌دهد تمرکز صرف بر دمای هوا بخش مهمی از خطر را نادیده می‌گیرد. رطوبت می‌تواند گرمای نسبتاً متوسط را به یک تهدید جدی برای سلامت تبدیل کند؛ به‌ویژه برای زنان باردار که به‌طور طبیعی گرمای بیشتری تولید می‌کنند.

نویسنده اصلی این مطالعه، «کتی مک‌ماهون»، دانشجوی دکتری گروه جغرافیا در دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا است که زیر نظر پروفسور «کتی بیلس» فعالیت می‌کند.

«قرار گرفتن جنین در معرض شرایط گرم و مرطوب در دوران بارداری برای سلامت کودک خطرناک است و این خطر به‌مراتب بیشتر از قرار گرفتن در معرض گرمای خشک به‌تنهایی است.»

روشی دقیق‌تر برای سنجش استرس گرمایی

دانشمندان برای اندازه‌گیری فشار گرمایی از شاخصی به نام دمای حباب‌تر جهانی یا WBGT استفاده می‌کنند. این شاخص علاوه بر دمای هوا، رطوبت، تابش خورشید و جریان هوا را نیز در نظر می‌گیرد.

WBGT تصویر دقیق‌تری از تأثیر واقعی گرما بر بدن انسان ارائه می‌دهد و نسبت به اندازه‌گیری دما به‌تنهایی قابل‌اعتمادتر است.

مک‌ماهون و همکارانش با استفاده از WBGT، استرس گرمایی واقعی را در شرایط روزمره ردیابی کردند. آن‌ها داده‌های روزانه آب‌وهوا از مرکز مخاطرات اقلیمی را با اطلاعات سلامت کودکان از «پیمایش‌های جمعیت و سلامت» تطبیق دادند.

این پیمایش‌ها اطلاعات مربوط به رشد و سلامت کودکان زیر پنج سال را در کشورهای مختلف پوشش می‌دهند.

شاخص قد متناسب با سن چه می‌گوید

تمرکز اصلی مطالعه بر شاخص «قد متناسب با سن» بود. این شاخص قد کودک را با میانگین مورد انتظار برای همان سن مقایسه می‌کند و یکی از معیارهای مهم برای ارزیابی سلامت بلندمدت کودکان به شمار می‌رود.

داده‌ها چه چیزی را آشکار کردند

پژوهشگران گرمای شدید به‌تنهایی را با ترکیب گرما و رطوبت شدید مقایسه کردند. تفاوت نتایج چشمگیر بود.

گرمای شدید به‌تنهایی باعث کاهش رشد کودکان می‌شد، اما زمانی که رطوبت نیز به آن اضافه می‌شد، آسیب به‌مراتب شدیدتر بود.

افزایش یک انحراف معیار در گرما و رطوبت طی دوران بارداری با کاهش ۱۳ درصدی قد مورد انتظار نسبت به سن مرتبط بود. در حالی‌ که گرمای خشک فقط یک درصد کاهش ایجاد می‌کرد.

پروفسور بیلس توضیح داد که قرار گرفتن در معرض این شرایط در سه‌ماهه سوم بارداری، زمانی که رطوبت در نظر گرفته می‌شود، اثری حدود چهار برابر بدتر دارد.

آستانه‌های گرما و WBGT به‌گونه‌ای انتخاب شدند که از نظر فراوانی وقوع در جنوب آسیا مشابه باشند. این روش امکان مقایسه منصفانه میان گرمای خشک و گرمای مرطوب را فراهم کرد.

چرا بارداری خطر را افزایش می‌دهد

بارداری حساسیت بدن به استرس گرمایی را افزایش می‌دهد. افزایش وزن بدن، تولید گرما را بیشتر می‌کند و تغییرات هورمونی توانایی تنظیم دمای بدن را کاهش می‌دهد.

در چنین شرایطی، رطوبت بالا فرآیند خنک‌سازی را دشوارتر می‌کند.

مطالعه نشان داد بیشترین خطر در ابتدای بارداری و همچنین در پایان آن وجود دارد. در مراحل اولیه، جنین به‌شدت حساس است و در مراحل پایانی، فشار بیشتری به بدن مادر وارد می‌شود.

«در ابتدای بارداری، جنین بسیار آسیب‌پذیر است و در پایان بارداری، مادر آسیب‌پذیرتر می‌شود.»

استرس گرمایی در اواخر بارداری می‌تواند زایمان زودرس را تحریک کند. تولد نارس اغلب با مشکلات سلامت بلندمدت همراه است که تا دوران کودکی ادامه پیدا می‌کند.

«کریس فانک»، هم‌نویسنده مطالعه و مدیر مرکز مخاطرات اقلیمی دانشگاه کالیفرنیا، اشاره می‌کند که بارداری اولیه معمولاً کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.

«حدس من این است که تقریباً هیچ‌کس پیش از این مطالعه، از خطرات سه‌ماهه اول آگاه نبوده است؛ حتی خود من.»

سناریوهای آینده اقلیمی

بسیاری از پرجمعیت‌ترین مناطق جهان در نزدیکی سواحل و رودخانه‌ها قرار دارند؛ مناطقی که معمولاً رطوبت بالایی را تجربه می‌کنند.

به گفته فانک، این نواحی «گهواره‌های تمدن» محسوب می‌شوند و امروز میلیاردها نفر را در خود جای داده‌اند.

جنوب آسیا به‌تنهایی بیش از ۱.۷ میلیارد نفر جمعیت دارد. در سناریوهای آینده تغییرات اقلیمی، میلیون‌ها کودک در این منطقه ممکن است به دلیل قرار گرفتن پیش از تولد در معرض گرما و رطوبت شدید، با اختلال رشد مواجه شوند.

حتی اگر گرمایش جهانی زیر ۲ درجه سانتی‌گراد باقی بماند، رویدادهای مرگبار گرمایی می‌توانند هر سال رخ دهند.

«اما باید توجه داشت که رویدادهای شدید آب‌وهوایی، افراد بسیار بیشتری را آسیب‌پذیر می‌کنند تا آنکه جان آن‌ها را بگیرند.»

راهکارهای ساده اما مؤثر

پژوهشگران تأکید می‌کنند که اقدامات کوچک می‌توانند منافع بزرگی ایجاد کنند.

• آموزش عمومی درباره خطرات گرما و رطوبت
• هشدارهای دقیق‌تر موج گرما
• بهبود سیستم‌های پیش‌بینی شرایط اقلیمی

مرکز مخاطرات اقلیمی روی سامانه‌های هشدار زودهنگام مبتنی بر WBGT کار می‌کند. یکی از پروژه‌ها به بهبود پیش‌بینی گرما برای اردوگاه پناهندگان کاکوما در کنیا کمک می‌کند تا مدیران اردوگاه پیش از رسیدن گرمای خطرناک، اقدام کنند.

گروه پژوهشی پروفسور بیلس همچنین بررسی می‌کند که گرما چگونه با سایر خطرات مانند آلودگی هوا تعامل دارد.

مک‌ماهون قصد دارد در آینده روی گروه‌های آسیب‌پذیرتری مانند کارگران کشاورزی در کالیفرنیا تمرکز کند و با کلینیک‌های سلامت در دره سالیناس همکاری داشته باشد تا بیماری‌های مرتبط با گرما را دقیق‌تر اندازه‌گیری کند.

جمع‌بندی

پیام این مطالعه روشن است؛ گرما زمانی که با رطوبت همراه می‌شود، به‌مراتب خطرناک‌تر است. درک این تهدید می‌تواند به حفاظت از نسل‌های آینده و طراحی سیاست‌های هوشمندانه‌تر اقلیمی کمک کند.

این پژوهش در نشریه علمی Science Advances منتشر شده است.

اگر به تأثیر تغییرات اقلیمی بر سلامت انسان علاقه‌مند هستید، این مقاله را با دیگران به اشتراک بگذارید یا دیدگاه خود را در بخش نظرات بنویسید.