بله، ماه واقعا می‌تواند بر خواب شما تأثیر بگذارد

شما طبق معمول به موقع به تخت‌خواب رفته‌اید، قهوه بعدازظهر را کنار گذاشته‌اید و اتاقتان را خنک، تاریک و آرام کرده‌اید؛ دقیقا همان‌طور که کارشناسان توصیه می‌کنند. با این حال هنوز در تخت غلت می‌زنید و خوابتان نمی‌برد. بعد نوری نقره‌ای را می‌بینید که از لای پرده‌ها وارد اتاق شده است. ماه کامل است. آیا ممکن است همین باعث بی‌خوابی‌تان شده باشد؟

چالش مطالعه تأثیر ماه بر خواب

بررسی رابطه ماه و خواب انسان چندان ساده نیست. از یک سو، بسیاری از افراد باورهای قوی درباره تأثیر ماه کامل بر حال و هوای خود دارند.

استفن کارستن‌سن، متخصص اختلالات تنفسی مرتبط با خواب، می‌گوید: «خیلی‌ها دیدن ماه کامل را رمانتیک می‌دانند، به‌ویژه در مناسبت‌هایی مانند ماه درو یا ماه آبی. شاید تأثیرات آن بیشتر از احساسات ناشی شود تا فیزیولوژی بدن.»

وقتی کسی باور دارد در شب ماه کامل خوابش نمی‌برد، همین انتظار می‌تواند او را بیدار نگه دارد. با این حال، شواهد علمی نشان می‌دهند که ماه احتمالا تأثیر واقعی بر خواب دارد.

یافته‌های علمی

در یک پژوهش سال ۲۰۱۳ در سوئیس، داده‌های آزمایشی بررسی شد که شرکت‌کنندگان در آن از مطالعه ارتباط میان خواب و چرخه ماه اطلاعی نداشتند. نتایج نشان داد در زمان ماه کامل، فعالیت مغزی در مرحله خواب عمیق حدود ۳۰ درصد کاهش یافته، زمان به خواب رفتن به‌طور میانگین پنج دقیقه بیشتر شده و شرکت‌کنندگان حدود ۲۰ دقیقه کمتر خوابیده‌اند. آن‌ها همچنین از کیفیت پایین‌تر خواب و کاهش سطح ملاتونین خبر دادند—هورمونی که بدن به‌طور طبیعی در شب ترشح می‌کند تا شما را برای خواب آرام آماده کند.

الکس دیمیتریو، روان‌پزشک و متخصص طب خواب و بنیان‌گذار مرکز Menlo Park Psychiatry and Sleep Medicine، می‌گوید: «می‌دانیم که نور، چه مصنوعی و چه طبیعی، می‌تواند ترشح ملاتونین را سرکوب کند، پس منطقی است که نور ماه هم اثری طبیعی در بیدار نگه‌داشتن بدن داشته باشد.»

در پژوهشی دیگر روی ۴۷ فرد سالم، نتایج مشابهی به دست آمد: شرکت‌کنندگان در شب‌های نزدیک به ماه کامل حدود ۲۵ دقیقه کمتر خوابیدند. جالب آن‌که مردان بیشتر از زنان تحت تأثیر قرار گرفتند و در مجموع حدود ۵۰ دقیقه کمتر خوابیدند. همچنین مشخص شد رسیدن به مرحله خواب REM (مرحله رؤیا دیدن) حدود ۳۰ دقیقه بیشتر طول می‌کشد.

اما پژوهشی بعدی در مجارستان، نتیجه متفاوتی داشت و نشان داد زنان در شب‌های ماه کامل بیشتر از مردان دچار اختلال خواب می‌شوند.

با این حال، همه این مطالعات یک محدودیت اساسی دارند: انجام آن‌ها در محیط آزمایشگاهی، جایی که فضای ناآشنا خود می‌تواند کیفیت خواب را تغییر دهد.

پژوهش در دنیای واقعی

برای حل این مشکل، گروهی از دانشمندان دانشگاه واشنگتن مطالعه خود را به دنیای واقعی بردند. آن‌ها خواب افراد را در سه منطقه مختلف آرژانتین بررسی کردند: یکی در حاشیه شهر، دیگری در روستایی با دسترسی محدود به برق و سومی در منطقه‌ای دورافتاده بدون برق. همچنین داده‌های ۴۶۴ دانشجوی دانشگاه سیاتل نیز بررسی شد. همه شرکت‌کنندگان برای دو ماه مچ‌بندی به دست داشتند که خوابشان را ثبت می‌کرد.

در تمام گروه‌ها، فارغ از دسترسی به نور مصنوعی، افراد در شب‌های منتهی به ماه کامل دیرتر به خواب رفتند و کمتر خوابیدند. پژوهشگران معتقدند این الگو می‌تواند بازتابی از یک سازگاری کهن باشد: زمانی که ماه روشن‌تر می‌تابید، اجداد ما احتمالا برای شکار، گفت‌وگو یا کار زیر نور طبیعی مدت بیشتری بیدار می‌ماندند.

این تغییرات در خواب در جوامعی که دسترسی کمی به برق داشتند آشکارتر بود، جایی که نور ماه همچنان منبع اصلی روشنایی شب محسوب می‌شد. در مقابل، در جوامع شهری، به گفته کارستن‌سن، تأثیر نور مصنوعی بر خواب بسیار بیشتر از نور ماه است.

دیمیتریو نیز با او هم‌نظر است: «توانایی ماه در کاهش زمان خواب تا حدود یک ساعت، واقعا قابل توجه است. اگر ماه کامل می‌تواند چنین تأثیری بگذارد، تصور کنید نور صفحه‌نمایشی روشن، درست مقابل چشمان شما، چه اثر بزرگ‌تری می‌تواند داشته باشد.»