افزایش وزن پس از تعطیلات معمولاً موقتی است، مگر آنکه باقیمانده غذاها وارد ماجرا شوند.این پدیده که می‌توان آن را شوک ترازو دانست، چندان هم غیرمنتظره نیست. بسیاری از ما که شجاعت داریم روز پس از مناسبت‌هایی مانند روز عید و جشن‌ها روی ترازو بایستیم، گاهی با افزایشی تا حدود ۳ تا ۴ کیلوگرم مواجه می‌شویم.
شما ممکن است پیش از نشستن سر میز شام، با پیش‌غذاها و نوشیدنی‌ها حسابی سیر شده باشید، اما دوباره یک پرس اضافه پوره سیب‌زمینی بخورید و بعد هم سراغ پای کدوحلوایی همراه با خامه بروید. اما با وجود همه اینها، آیا واقعاً ممکن است طی یک شب چنین وزنی اضافه کرده باشید؟ به احتمال زیاد خیر. دکتر جیمی ای. کوپر، رئیس دپارتمان کینزیولوژی دانشگاه جورجیا، توضیح می‌دهد که مسئله اصلی معمولاً یک وعده خاص نیست، بلکه خوردن بیش از حد طی چند روز متوالی است که منجر به افزایش واقعی وزن می‌شود.
او توضیح می‌دهد که خطر افزایش وزن در تعطیلات و جشن‌ها به‌طور معمول به یک وعده غذا ارتباط ندارد، بلکه حاصل مجموعه‌ای از وعده‌هایی است که با عادات معمول افراد تفاوت دارد. اگر فردی در شام عید زیاده‌روی کند، اما بلافاصله در روزهای بعد به الگوی معمول تغذیه و فعالیت بدنی خود برگردد، احتمال آسیب جدی کم است. پس واقعاً چه چیزی پشت افزایش ناگهانی عدد ترازو پس از روز عید است؟
علم افزایش وزن روز بعد
کوپر توضیح می‌دهد که نگه داشتن آب در بدن یکی از عوامل اصلی افزایش عدد ترازو در روز پس از جشن‌هاست. مقدار زیاد سدیم در یک سفره معمولی روز عید باعث می‌شود بدن آب بیشتری ذخیره کند. علاوه بر این، کربوهیدرات‌های فراوان در چنین وعده‌هایی به شکل گلیکوژن ذخیره می‌شوند و هر گرم گلیکوژن همراه با آب ذخیره می‌گردد؛ بنابراین چند کیلوگرم موقتی به وزن اضافه می‌شود.
عامل دیگر حجم بالای غذای مصرف‌شده است که باقیمانده آن باید توسط دستگاه گوارش پردازش شود و همین حجم، به‌طور موقت وزن را افزایش می‌دهد. کوپر امکان افزایش واقعی چربی بدن پس از یک وعده بسیار سنگین را رد نمی‌کند، اما می‌گوید که تحقیقات زیادی درباره اثرات لحظه‌ای یک وعده‌ی بزرگ وجود ندارد. او توضیح می‌دهد که به همین دلیل معمولاً الگوی کلی تغذیه بررسی می‌شود نه یک وعده خاص. اگر عدد ترازو تا روز اول هفته همچنان بالا باشد، این می‌تواند نشانه‌ای از افزایش واقعی جرم چربی باشد.
افزایش واقعی وزن چگونه رخ می‌دهد؟
کوپر محاسبه افزایش واقعی چربی را نیز روشن می‌کند. یک پوند (۴۵۰ گرم) چربی بدن حاوی حدود ۳۵۰۰ کالری ذخیره‌شده است. بنابراین باید حدود ۳۵۰۰ کالری بیشتر از آنچه می‌سوزانید بخورید تا یک پوند چربی واقعی اضافه کنید. به همین دلیل معمولاً یک وعده سنگین تعطیلات کافی نیست تا فوراً یک پوند چربی ایجاد کند. اما چند روز جشن پشت‌سرهم می‌تواند چنین اثری داشته باشد. کوپر توضیح می‌دهد: «اگر این وضعیت را طی یک تعطیلات چهارروزه در نظر بگیریم، این یعنی حدود ۹۰۰ کالری اضافی در هر روز. وقتی دسرها و نوشیدنی‌ها را هم وارد محاسبه کنید، رسیدن به این مقدار چندان دشوار نیست.
شواهد پژوهشی
پژوهش‌ها نیز تأیید می‌کنند که زیاده‌روی مداوم طی چند روز می‌تواند افزایش وزن ایجاد کند. یک مطالعه درباره دانشجویان نشان داد که وزن آنان طی تعطیلات روز عید حدود یک پوند (۴۵۰ گرم) افزایش یافته است؛ نه به دلیل یک شام واحد، بلکه به دلیل چند روز خوردن غذاهای پرکالری. کوپر می‌گوید: «بسیاری از افراد معمولاً در یک آخر هفته معمولی دو برش پای نمی‌خورند، اما اگر سه پای باقی مانده باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که این کار را انجام دهند.»
در پژوهشی دیگر که توسط کوپر و همکاران انجام شد، مشخص شد که شرکت‌کنندگان حدود ۵۷ درصد از وزن اضافه‌شده در تعطیلات را تا بهار بعد حفظ کرده‌اند؛ به این معنا که این اضافه‌وزن می‌تواند ماه‌ها در بدن باقی بماند.
حفظ شادی در کنار مدیریت خوردن
کوپر توصیه می‌کند که هنگام کنترل تغذیه در تعطیلات باید تعادل داشت، نه احساس گناه. او توضیح می‌دهد که این دوره‌ی زمانی شاد است و افراد معمولاً با خانواده و دوستان وقت می‌گذرانند و غذاهای خوشمزه فراوانی نیز وجود دارد. بنابراین افراد نمی‌خواهند در این لحظات مدام به کنترل کالری فکر کنند.
به جای محرومیت سخت‌گیرانه، بهتر است از افتادن در یک الگوی یک‌ماهه زیاده‌روی جلوگیری شود. انتخاب‌های کوچک و آگاهانه مانند ترجیح پای کدوحلوایی کم‌کالری‌تر به پای پکان پرکالری‌تر، یا جایگزینی نوشیدنی‌های مضر با آب، می‌تواند مفید باشد.
کوپر می‌گوید افراد می‌توانند با تصمیم‌های آگاهانه اثرات تغذیه سنگین تعطیلات را کاهش دهند. روش‌هایی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آنها از زیاده‌روی جلوگیری کرد بدون آنکه احساس کنید از لذت تعطیلات جا مانده‌اید.
source