29 آبان 1404 ساعت 12:33
بر اساس داده‌های منتشر شده از سوی اتحادیه بین‌المللی مخابرات، حدود 2.2 میلیارد نفر از جمعیت ساکن در کشورهایی با درآمد کم و متوسط به اینترنت دسترسی ندارند.
طبق ارزیابی‌های منتشر شده توسط اتحادیه بین‌المللی مخابرات (ITU)، سال ۲۰۲۵ نقطه عطفی در گسترش دسترسی جهانی به اینترنت محسوب می‌شود. در طول این سال بیش از ۲۴۰ میلیون نفر برای نخستین بار به جمع کاربران آنلاین پیوستند که این امر در مجموع تعداد کل استفاده‌کنندگان از شبکه جهانی را به رقم ۶ میلیارد نفر رساند. این دستاورد قابل توجه، به‌وضوح پیشرفت مداوم و چشمگیر در مسیر گسترش زیرساخت‌های ارتباطی و افزایش پوشش دیجیتال در سراسر جهان را نشان می‌دهد.
با این حال نابرابری‌های پایدار در سه حوزه کلیدی کیفیت اتصال، مقرون‌به‌صرفه بودن خدمات اینترنتی و همچنین سطح مهارت‌های دیجیتال در میان جمعیت به مانعی جدی تبدیل شده است. این محدودیت‌ها عملاً میلیاردها نفر را از بهره‌مندی کامل و همه‌جانبه از پتانسیل‌های فناوری‌های دیجیتال محروم می‌سازد و شکاف دیجیتال را عمیق‌تر می‌کند. در همین راستا، این اتحادیه بین‌المللی تخمین زده است که همچنان رقمی معادل ۲.۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان به کلی از دسترسی به اینترنت محروم هستند که اکثریت قاطع این افراد در کشورهای با درآمد کم و متوسط زندگی می‌کنند.
دسترسی نابرابر به اینترنت و شکاف دیجیتال در جهان
در ادامه گزارش‌های منتشر شده که به رشد چشمگیر کاربران اینترنت و رسیدن به رقم ۶ میلیارد نفر در سال ۲۰۲۵ اشاره داشت، اتحادیه بین‌المللی مخابرات با انتشار تحلیل‌های جدید خود، ابعاد عمیق‌تر و نگران‌کننده‌تری از نابرابری‌های دیجیتال را نمایان ساخته است. در شرایطی که فناوری‌های پیشرفته‌ای نظیر هوش مصنوعی به شکلی فزاینده در زندگی مردم نفوذ کرده است، کماکان عدم دسترسی ۲.۲ میلیارد نفر از جمعیت جهان به اینترنت مانند یک زنگ خطر جدی عمل می‌کند.
این شکاف فاحش، لزوم توجه ویژه و سرمایه‌گذاری گسترده بر توسعه زیرساخت‌های دیجیتال پایدار و قوی، ارائه خدمات ارتباطی با قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه و متناسب با توان اقتصادی افراد و همچنین ارتقاء سطح مهارت‌ها و سواد دیجیتال را برجسته می‌سازد. دیرین بوگدان مارتین، دبیرکل اتحادیه بین‌المللی مخابرات در اظهاراتی بر این نکته تأکید کرده است که در جهانی که فناوری‌های دیجیتال از یک ابزار لوکس به اصلی ضروری در زندگی روزمره بدل شده‌اند، تمامی افراد باید بدون استثنا فرصت برابر برای بهره‌مندی از مزایای بی‌شمار آنلاین بودن را داشته باشند.
او خاطرنشان ساخت که تعریف شکاف‌های دیجیتال امروزی دیگر صرفاً به دسترسی داشتن یا نداشتن محدود نمی‌شود، بلکه ابعاد پیچیده‌تری همچون سرعت اتصال، قابلیت اطمینان و پایداری شبکه، مقرون‌به‌صرفه بودن هزینه‌ها و مهم‌تر از همه مهارت‌های لازم برای استفاده مؤثر از فناوری را نیز در بر می‌گیرد.
گزارش اخیر ITU به طور خاص بر تشدید شکاف‌های کیفی ناشی از گسترش نامتوازن فناوری‌های پیشرفته تلفن همراه، به ویژه نسل پنجم (5G) تأکید می‌کند. برای اولین بار این نهاد بین‌المللی تخمین دقیقی از تعداد کل اشتراک‌های نسل پنجم ارائه کرده که نشان می‌دهد هم‌اکنون حدود 3 میلیارد نفر در سراسر جهان از خدمات اینترنت 5G استفاده می‌کنند. این رقم معادل تقریباً یک سوم کل اشتراک‌های اینترنت پرسرعت همراه است.
اما این آمار روی دیگری نیز دارد و با وجود پیش‌بینی‌ها مبنی بر اینکه شبکه‌های نسل پنجم تا ۵۵ درصد از جمعیت جهان را تحت پوشش قرار خواهند داد، دسترسی به این فناوری همچنان به شدت نابرابر و نامتوازن است. به عنوان مثال در کشورهای با درآمد بالا، پوشش 5G به ۸۴ درصد از جمعیت می‌رسد که نشان‌دهنده دسترسی تقریباً فراگیر به این فناوری پیشرفته است. در مقابل در کشورهای با درآمد کم این میزان پوشش به تنها 4 درصد سقوط می‌کند.
آمار 8 برابری مصرف بیشتر داده در کشورهای ثروتمند
بر اساس گزارش اتحادیه بین‌المللی مخابرات، نابرابری‌های دیجیتال تنها به دسترسی اولیه محدود نمی‌شود، بلکه خود را در الگوهای استفاده و میزان مصرف داده نیز به وضوح نشان می‌دهد. این گزارش نشان می‌دهد که یک کاربر معمولی در کشورهای با درآمد بالا، به طور متوسط نزدیک به هشت برابر بیشتر از یک کاربر در کشورهای با درآمد پایین داده تلفن همراه مصرف می‌کند. این تفاوت فاحش، نه تنها نشان‌دهنده دسترسی کمتر به اینترنت پرسرعت در مناطق کم‌درآمد است، بلکه حاکی از آن است که حتی در صورت دسترسی، کیفیت، سرعت و ظرفیت استفاده از اینترنت در این مناطق به مراتب پایین‌تر است.
این بررسی جامع همچنین تأکید می‌کند که مقرون‌به‌صرفه بودن خدمات اینترنتی و سطح مهارت‌های دیجیتال، همچنان دو مانع اساسی و قابل توجه بر سر راه تحقق دسترسی جهانی و عادلانه به اینترنت هستند. در حالی که طی سال‌های اخیر شاهد کاهش نسبی در میانگین قیمت یک سبد اینترنت پرسرعت همراه بوده‌ایم، اما این کاهش قیمت برای همه مناطق یکسان نبوده است. در حدود ۶۰ درصد از کشورهای با درآمد کم و متوسط، دسترسی به اینترنت همچنان به دلیل هزینه‌های بالا، گران و دور از دسترس بخش قابل توجهی از جمعیت باقی مانده است.
جهان دیجیتال در انتظار مهارت‌های پیشرفته
علاوه بر این، گزارش اتحادیه بین‌المللی مخابرات به وضعیت مهارت‌های دیجیتال در سراسر جهان نیز می‌پردازد و نشان می‌دهد که اکثریت قاطع کاربران اینترنت در حال حاضر تنها دارای مهارت‌های اولیه دیجیتال هستند. این در حالی است که قابلیت‌های پیشرفته‌تر و حیاتی‌تر، نظیر ایمنی و امنیت آنلاین، توانایی حل مسئله از طریق ابزارهای دیجیتال و مهارت تولید محتوای دیجیتال با سرعت بسیار کندتری در حال توسعه هستند.
کاسماس لاکیسون زاوازاوا، مدیر دفتر توسعه مخابرات اتحادیه بین‌المللی مخابرات با اشاره به این چالش‌ها تأکید کرد که داده‌های قابل اعتماد و دقیق یک عنصر اساسی و ضروری برای تدوین سیاست‌های دیجیتال مؤثر و کارآمد هستند. او بیان داشت که این داده‌ها به برنامه‌ریزان کمک می‌کنند تا شکاف‌ها را شناسایی کرده و راهکارهای مناسب را برای دستیابی به چشم‌انداز مشترک اتصال جهانی طراحی کنند. وی اشاره کرد که تلاش‌های پایدار و هدفمند در سه حوزه کلیدی توسعه زیرساخت‌ها، ارتقاء مهارت‌ها و بهبود سیستم‌های جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها، برای اطمینان از اینکه هیچ‌کس از قافله پیشرفت دیجیتال عقب نماند، حیاتی و غیرقابل چشم‌پوشی است.
تفاوت دسترسی به اینترنت بر اساس درآمد ملی و جنسیت
این گزارش همچنین به طور عمیق‌تری به ارتباط تنگاتنگ توسعه دیجیتال با عوامل اقتصادی، جنسیتی و موقعیت مکانی می‌پردازد. یافته‌ها حاکی از آن است که استفاده از اینترنت در کشورهای پردرآمد به ۹۴ درصد جمعیت رسیده است، در حالی که این رقم در کشورهای کم‌درآمد به تنها ۲۳ درصد سقوط می‌کند. در بعد جنسیتی، گزارش نشان می‌دهد که مردان به طور کلی بیشتر از زنان به اینترنت متصل هستند؛ به طوری که ۷۷ درصد از مردان در مقایسه با ۷۱ درصد از زنان آنلاین هستند.
این شکاف جنسیتی، در برخی مناطق جهان می‌تواند به مراتب عمیق‌تر باشد. از نظر موقعیت مکانی جمعیت‌های شهری با ۸۵ درصد نرخ اتصال بسیار بالاتری به اینترنت دارند، در حالی که تنها ۵۸ درصد از ساکنان روستایی آنلاین هستند. در نهایت بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط خبرگزاری آناتولی، گزارش ITU نشان می‌دهد که جوانان به طور قابل توجهی بیشتر به اینترنت متصل هستند و ۸۲ درصد از افراد ۱۵ تا ۲۴ ساله از اینترنت استفاده می‌کنند، در حالی که این رقم برای سایر گروه‌های سنی به ۷۲ درصد می‌رسد.
source