1
حدود ۶ میلیون سال پیش، یک رویداد خارق‌العاده رخ داد که ساختار دریای مدیترانه و آب آن را دگرگون کرد. این پدیده که به بحران شوری مسینین (Messinian Salinity Crisis) معروف است، دریای مدیترانه را به یک حوضچه بزرگ نمک تبدیل کرد.
اما چگونه میلیون‌ها کیلومتر مکعب نمک در مدت‌زمانی کوتاه در بستر مدیترانه انباشته شد؟ تاکنون این موضوع یک معما باقی مانده بود.
اکنون دانشمندان به پیشرفت بزرگی دست یافته‌اند. با تحلیل ایزوتوپ‌های کلر موجود در نمک بستر مدیترانه، آن‌ها دو مرحله متمایز این رویداد تبخیری شدید را کشف کرده‌اند.
مراحل خشک شدن و انباشت نمک
- مرحله اول خشک شدن حدود ۳۵ هزار سال طول کشید. در این دوره، انباشت نمک تنها در بخش شرقی مدیترانه رخ داد. دلیل این امر محدود شدن جریان آب مدیترانه به اقیانوس اطلس بود که باعث تشکیل یک حوضچه پر از آب شور در شرق شد.
- مرحله دوم اما داستانی کاملاً متفاوت داشت. طی کمتر از ۱۰ هزار سال، انباشت نمک در سراسر مدیترانه اتفاق افتاد.
- یک رویداد تبخیری سریع باعث کاهش شدید سطح آب شد:
- ۱.۷ تا ۲.۱ کیلومتر در بخش شرقی
- و حدود ۰.۸۵ کیلومتر در بخش غربی.
- این کاهش موجب شد که حوضه مدیترانه تا ۷۰ درصد از حجم آب خود را از دست بدهد.
- یک رویداد تبخیری سریع باعث کاهش شدید سطح آب شد:
این تغییر عظیم بدون پیامد نبود و اثرات آن فراتر از محیط دریایی گسترش یافت.
عوامل مرتبط با از دست دادن آب مدیترانه
- فوران‌های آتشفشانی محلی ممکن است به دلیل کاهش فشار بر پوسته زمین تحریک شده باشند. این فوران‌ها را می‌توان به عنوان واکنش زمین به کاهش سریع وزن آب در نظر گرفت.
- این رویداد تبخیری بزرگ همچنین ممکن است الگوهای آب و هوایی جهانی را تحت تأثیر قرار داده باشد. کاهش شدید سطح دریا باعث ایجاد اختلالاتی شد که به سیستم‌های آب و هوایی مناطق دوردست نیز گسترش یافت.
تأثیر بر حیات دریایی مدیترانه
بحران شوری مسینین چالش‌های بزرگی را برای موجودات دریایی حوضه مدیترانه به وجود آورد:
- شرایط فوق‌العاده شور برای اکثر موجودات دریایی غیرقابل تحمل بود و منجر به انقراض گسترده گونه‌هایی شد که قادر به تطبیق نبودند.
- با این حال، شواهد نشان می‌دهد که برخی موجودات شوردوست (extremophiles) که توانایی بقا در محیط‌های بسیار شور را داشتند، در این دوره دوام آوردند.
- سوابق فسیلی نشان می‌دهد که احتمالاً حوضچه‌های جداگانه‌ای با آب کم‌شورتر وجود داشته که به عنوان پناهگاه موقت برای برخی گونه‌ها عمل کرده است. این پناهگاه‌ها نشان‌دهنده مقاومت موجودات زنده در شرایط استرس شدید زیست‌محیطی هستند.
بازگشت آب به مدیترانه
فروپاشی تنگه جبل‌الطارق به عنوان مسیری برای ورود مجدد آب اقیانوس اطلس به مدیترانه عمل کرد. این ورود ناگهانی آب به پایان خشک‌سالی طولانی‌مدت انجامید و سطح آب مدیترانه را دوباره پر کرد.
نتیجه این رویداد، تبدیل مدیترانه از یک حوضه تقریباً خشک و فوق‌العاده شور به یک دریای باز و پررونق بود که در نهایت شرایط عادی دریایی و اکوسیستم‌ها به آن بازگشت.
چالش‌های آب و هوایی مدرن
مطالعه بحران شوری مسینین درس‌های ارزشمندی برای درک تغییرات زیست‌محیطی کنونی و آینده به همراه دارد:
- این رویداد نشان می‌دهد که چگونه تحولات سریع زمین‌شناسی و هیدرولوژیکی می‌تواند اثرات زنجیره‌ای بر اقلیم، اکوسیستم‌ها و حتی فعالیت‌های تکتونیکی داشته باشد.
- نگرانی‌های معاصر درباره افزایش دما، تغییر الگوهای بارش و کمبود آب برخی از اختلالات آب و هوایی مشابه با بحران مسینین را بازتاب می‌دهد.
دانشمندان با مطالعه این رویداد تاریخی بر اهمیت همکاری جهانی و مدیریت پایدار منابع برای کاهش اثرات چالش‌های زیست‌محیطی آینده تأکید می‌کنند.
اهمیت این مطالعه
این پژوهش درک ما را از رویدادهای زمین‌شناسی تاریخی افزایش داده و به دانشمندان کمک می‌کند پیش‌بینی‌های دقیق‌تری درباره پدیده‌های زمین‌شناسی آینده داشته باشند.
- بررسی الگوها و علل رویدادهای گذشته امکان آمادگی و واکنش بهتر به رویدادهای مشابهی که ممکن است در آینده رخ دهند را فراهم می‌کند.
یادگیری از تاریخ زمین‌شناسی
این مطالعه بر اهمیت یادگیری از فعالیت‌های زمین‌شناسی گذشته برای تصمیم‌گیری‌های آگاهانه‌ای که جوامع و محیط زیست را در برابر بلایای طبیعی محافظت می‌کند، تأکید دارد.
سؤال مهمی که این پژوهش مطرح می‌کند این است: آیا ما از درس‌های گذشته برای حفاظت از آینده خود استفاده خواهیم کرد؟
فراخوانی به اقدام
یافته‌های این مطالعه به عنوان یک فراخوان برای اقدام عمل می‌کند و از جامعه می‌خواهد که درس‌های تاریخی را در برنامه‌ریزی و آمادگی آینده ادغام کند.
این پژوهش توسط جی. آلویسی، دانشمند مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه (CNRS)، یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های دولتی تحقیقاتی فرانسه، انجام شده و در ژورنال Nature Communications منتشر شده است.
source