سگ‌‌ها مانند انسان از پلک‌زدن برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند

احتمالا تا به حال متوجه این موضوع نشده‌اید که وقتی با کسی صحبت می‌کنید و او پلک می‌زند شما نیز ناخودآگاه پلک می‌زنید. این مبادله‌ی غیرکلامی ظریف ظاهراً به برقراری ارتباط انسان و دیگر نخستی‌ها کمک می‌کند.

اینکه سگ‌ها بتوانند مانند انسان به روشی مثل پلک‌زدن که ظریف و تقریباً غیرقابل‌تشخیص است، رفتار یکدیگر را تقلید کنند، پرسش‌های شگفت‌انگیزی درباره‌ی نحوه‌ی ارتباط آن‌ها مطرح می‌کند. شاید آن‌ها بیش از آنچه تصور می‌کردیم، با یکدیگر هماهنگ باشند.

علاوه‌بر‌این، سگ‌ها معمولاً در پاسخ به خمیازه‌کشیدن یا حرکات بازیگوشانه سایر سگ‌ها، رفتار مشابهی دارند که نشان می‌دهد برای برقراری ارتباط و ایجاد پیوند از تقلید حالات صورت استفاده می‌کنند. چیارا کانوری، زیست‌شناس تکاملی از دانشگاه پارما که در تحقیقات یادشده مشارکت داشت، با دیدن پلک‌زدن‌های مکرر سگ‌ها به این فکر افتاد که شاید این رفتار بخشی از تقلید حالات صورت سگ‌ها باشد.

کانوری و همکارانش برای بررسی واکنش سگ‌ها، انواع ویدئوهای ۱۲ ثانیه‌ای از سگ‌های مختلف، از جمله تریر، کوکر اسپانیل و بردر کولی تهیه کردند. در این ویدئوها، سگ‌ها به دوربین نگاه می‌کردند و تمرکزشان روی یک اسباب‌بازی یا خوراکی درست پشت دوربین بود. برخی از این ویدئوها سگ‌ها را در حال پلک‌زدن نشان می‌دادند، در‌حالی‌که در برخی دیگر این اتفاق رخ نمی‌داد. دسته‌ی سومی از ویدئوها نیز شامل سگ‌هایی بود که بینی خود را لیس می‌زدند، حرکتی که معمولاً نشانه‌ی اشتیاق یا ناراحتی در سگ‌ها محسوب می‌شود.

محققان کلیپ‌های ویدئویی از سگ‌ها را ویرایش و به‌صورت ویدئوهای ۷۱ ثانیه‌ای به هم متصل کردند. در ویدئوهایی که شامل پلک‌زدن و لیسیدن بینی بودند، این حرکات هر ۴ ثانیه یک‌بار تکرار می‌شد. سپس، این ویدئوها به‌صورت تصادفی و روی صفحه‌ای بزرگ برای ۵۴ سگ خانگی بالغ از نژادهای مختلف که قبلاً با سگ‌های داخل ویدئوها تعامل نداشتد، نمایش داده شد. محققان برای بررسی واکنش‌های عاطفی سگ‌ها، ضربان قلب آن‌ها را پایش کردند و همچنین از آن‌ها فیلم گرفتند تا میزان پلک‌زدن و سایر حرکاتشان را ثبت کنند.

کانوری می‌گوید تعدادی از سگ‌ها هنگام تماشای  ویدئو‌ها حوصله‌شان سر رفته و به خواب رفتند، اما باقی آن‌ها هنگام تماشای ویدئوی سگ‌هایی که پلک می‌زدند در مقایسه با ویدئوهای دیگر به‌طور متوسط ۱۶ درصد بیشتر پلک زدند.

کانوری می‌گوید هنوز مشخص نیست آیا پلک‌زدن سگ‌های شرکت‌کننده در تحقیق با پلک‌زدن تصاویر روی صفحه هماهنگ بوده یا نه و در صورت هماهنگی، با چه سرعتی واکنش نشان داده‌اند. اما افزایش تعداد پلک‌زدن‌ها نشان می‌دهد که احتمالاً سگ‌ها در حال تقلید این رفتار هستند.

کانوری و دیگر پژوهشگران تأکید می‌کنند که سگ‌ها آگاهانه و عمدی در پاسخ به پلک‌زدن سگ‌های دیگر پلک نمی‌زنند. دانیل میلز، رفتارشناس دامپزشکی از دانشگاه لینکلن که در مطالعه مشارکت نداشت، توضیح می‌دهد: «احتمالاً سگ‌ها، مانند انسان‌ها، از این واکنش‌ها آگاه نیستند.» او می‌گوید: «بخش عظیمی از ارتباطات به‌صورت ناخودآگاه رخ می‌دهد، بنابراین سگ‌ها به این شکل فکر نمی‌کنند که «اگر پلک بزنم، با این فرد ارتباط برقرار خواهم کرد.»

حتی اگر پلک‌زدن غیرارادی باشد، یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که سگ‌ها در طول تکامل یاد گرفته‌اند که از پلک‌زدن برای برقراری ارتباط استفاده کنند. سگ‌ها هنگام تماشای ویدیوها هیچ نشانه‌ای از استرس در چهره یا ضربان قلب خود نشان ندادند. آن‌ها ممکن است از پلک‌زدن به‌عنوان نوعی زبان بدن استفاده کنند تا به دیگران نشان دهند که در آرامش هستند و طرف مقابل هم می‌تواند احساس امنیت کند.

میلز می‌گوید، مطالعه جدید تأکید می‌کند که کشف ارتباطات حیوانی چقدر پیچیده و دشوار است. او توضیح می‌دهد که مردم معمولاً به رفتارهای خاصی از سگ‌ها معناهای مشخصی نسبت می‌دهند، مثلا وقتی سگشان دمش را طور خاصی تکان می‌دهد می‌گویند که نشان‌دهنده‌ی استرس یا احساس مشخصی است. اما به گفته او، تحقیق اخیر نشان می‌دهد که نباید چنین برداشت‌های کلی و قطعی داشت. به جای اینکه سریع نتیجه‌گیری کنیم، بهتر است با دقت بیشتری رفتار سگ‌هایمان را بررسی کنیم تا درک بهتری از احساسات و شیوه ارتباطی آن‌ها داشته باشیم.

مطالعه در نشریه‌ی Royal Society Open Science منتشر شده است.