تلسکوپ جیمز وب قوی‌ترین شواهد از حیات موجودات فضایی تاکنون را ثبت کرد

تلسکوپ فضایی جیمز وب در یک سیاره دوردست فراخورشیدی با نام K2-18b نشانه‌هایی از مولکول‌هایی را شناسایی کرده که در زمین تنها توسط موجودات زنده تولید می‌شوند. با این حال، محققان هشدار داده‌اند که باید نتایج با احتیاط تفسیر شوند.

ستاره‌شناسان ادعا کرده‌اند که تاکنون قوی‌ترین شواهد برای وجود زندگی در سیاره‌ای دیگر را کشف کرده‌اند. اما برخی دیگر از ستاره‌شناسان تا زمانی که این یافته‌ها توسط گروه‌های دیگر تایید شود و توضیحات غیر زیستی و جایگزین رد گردد، خواستار احتیاط بیشتر در اعلام قطعی این موضوع شده‌اند.

نشانه‌های حیات در سیاره فراخورشیدی K2-18b

نیکو مادهو سودان از دانشگاه کمبریج در کنفرانسی مطبوعاتی گفت: «این اولین نشانه‌هایی است که ما از یک دنیای بیگانه که احتمالاً مسکونی است، مشاهده می‌کنیم.»

سیاره فراخورشیدی K2-18b در سال 2015 کشف شد و به سرعت مشخص شد که مکانی امیدوارکننده برای جستجوی نشانه‌های زندگی است. این سیاره که حدود هشت برابر جرم بیشتری نسبت به زمین دارد و در مدار ستاره‌ای که 124 سال نوری از ما فاصله دارد، می‌چرخد، در ناحیه قابل سکونت ستاره‌اش قرار دارد، جایی که آب مایع می‌تواند وجود داشته باشد.

مشاهدات بعدی در سال 2019 شواهدی از بخار آب پیدا کردند که این پیشنهاد را مطرح کرد که شاید این سیاره تحت جو غنی از هیدروژن و دریاهایی پوشیده شده باشد، هرچند که همه ستاره‌شناسان با این نظر موافق نبودند.

در سال 2023 مادهو سودان و همکارانش از ابزارهای تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) برای مشاهده جو سیاره K2-18b در نور نزدیک به مادون قرمز استفاده کردند و دوباره شواهدی از بخار آب، دی‌اکسید کربن و متان پیدا کردند. اما آنها همچنین نشانه‌ای وسوسه‌انگیز از دی‌متیل سولفید (DMS) پیدا کردند، مولکولی که در زمین تنها توسط موجودات زنده، به ویژه فیتوپلانکتون‌های دریایی، تولید می‌شود.

با این حال، شواهد برای DMS بسیار ضعیف بودند و بسیاری از ستاره‌شناسان معتقد بودند که باید شواهد قوی‌تری برای اطمینان از حضور این مولکول به دست آید.

حالا، مادهو سودان و همکارانش از ابزار دیگری در JWST، دوربین مادون قرمز میانه، برای مشاهده K2-18b استفاده کرده‌اند. آنها سیگنال قوی‌تری از DMS پیدا کردند، همچنین مولکول مرتبط دیگری به نام دی‌متیل دی‌سولفید (DMDS) که تنها در زمین توسط موجودات زنده تولید می‌شود.

چرا نشانه‌های جدید از حیات بیگانگان اهمیت دارد؟

مادهو سودان گفت: «آنچه که ما پیدا کرده‌ایم، خط مستقل دیگری از شواهد در یک دامنه طول موج متفاوت با یک ابزار مختلف است که نشان‌دهنده فعالیت زیستی ممکن در این سیاره است.»

این تیم ادعا می‌کند که شناسایی DMS و DMDS در سطح سه‌سیگما از نظر آماری اهمیت دارد، که معادل یک شانس سه در هزار است که یک الگوی داده مشابه تصادفی باشد. در فیزیک، آستانه استاندارد برای پذیرش یک کشف واقعی پنج‌سیگما است، که معادل یک شانس یک در 3.5 میلیون است که داده‌ها تصادفی باشند.

نیکلاس وُگان از مرکز تحقیقاتی ناسا در کالیفرنیا می‌گوید شواهد قوی‌تر از نتایج سال 2023 هستند، اما هنوز نیاز به تایید توسط گروه‌های دیگر دارند. وقتی داده‌ها هفته آینده منتشر شوند، سایر محققان می‌توانند شروع به تأیید یافته‌ها کنند، اما به دلیل پیچیدگی‌های تفسیر داده‌های JWST (تلسکوپ جیمز وب) ممکن است هفته‌ها یا ماه‌ها طول بکشد.

برخی دیگر از دانشمندان نسبت به این یافته‌ها تردید دارند. رایان مک‌دونالد از دانشگاه میشیگان می‌گوید: «این مشاهدات جدید JWST شواهد قانع‌کننده‌ای برای وجود DMS یا DMDS در جو K2-18b ارائه نمی‌دهند. ما در حال مواجهه با موقعیت “پسر دروغ‌گو” برای K2-18b هستیم، جایی که چندین کشف سه‌سیگما قبلی زمانی که تحت دقت بیشتری قرار گرفتند، کاملاً ناپدید شدند. هر ادعای زندگی فراتر از زمین باید به‌دقت توسط دیگر دانشمندان بررسی شود و متاسفانه بسیاری از ادعاهای هیجان‌انگیز قبلی برای K2-18b نتواسته‌اند این بررسی‌های مستقل را تحمل کنند.»

مادهو سودان و تیمش برآورد می‌کنند که بین 16 تا 24 ساعت مشاهده اضافی با تلسکوپ جیمز وب می‌تواند به آنها کمک کند تا به سطح پنج‌سیگما برسند، اما پیچیدگی مشاهده جو سیاره به این معنی است که آنها نمی‌توانند تضمین کنند که به این سطح دست یابند.

مادهو سودان و همکارانش محاسبه می‌کنند که غلظت‌های ممکن DMS و DMDS در K2-18b به نظر می‌رسد بیش از ۱۰ قسمت در میلیون باشد که هزاران برابر بیشتر از غلظت‌های موجود در جو زمین است. این می‌تواند نشان‌دهنده فعالیت زیستی بسیار بیشتری نسبت به زمین باشد، اگر سیگنال درست باشد، اما تایید اینکه این مواد شیمیایی منبع زیستی دارند نیاز به کار بیشتری دارد.

مادهو سودان گفت: «ما باید بسیار احتیاط کنیم. در این مرحله، نمی‌توانیم ادعا کنیم که حتی اگر DMS و DMDS را شناسایی کنیم، این به دلیل زندگی است. بگذارید این را خیلی واضح بگویم. اما اگر مطالعات منتشر شده تا به امروز را در نظر بگیرید، هیچ مکانیسمی وجود ندارد که بتواند آنچه را که می‌بینیم بدون زندگی توضیح دهد.»

وی با اشاره به اینکه این یافته مهم است، فارغ از اینکه آیا از زندگی ناشی شده است یا نه؟ افزوده است: «این یک لحظه انقلابی است، به طور بنیادی برای من به عنوان یک ستاره‌شناس، اما همچنین برای گونه‌مان. اینکه ما توانسته‌ایم از زندگی تک‌سلولی که میلیاردها سال پیش وجود داشت، به یک تمدن پیشرفته فناوری برسیم که قادر است جو یک سیاره دیگر را مشاهده کند و شواهدی از فعالیت زیستی ممکن پیدا کند.»