18 خرداد 1404 ساعت 10:11
دانشمندان با بررسی بیش از ۳۰ هزار گونه، یک الگوی جهانی شگفت‌انگیز را کشف کرده‌اند که نحوه توزیع تمام حیات روی زمین را کنترل می‌کند و درک ما را برای همیشه تغییر می‌دهد.
پژوهشی جهانی یک الگوی فراگیر و پنهان را آشکار کرده است که نحوه سازماندهی حیات روی زمین را توضیح می‌دهد و می‌تواند درک ما از تنوع زیستی و روش‌های حفاظت از آن را کاملا متحول سازد. شاید در نگاه اول به‌نظر برسد که گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی به‌صورت تصادفی در سیاره ما پراکنده شده‌اند اما این مطالعه جدید نشان می‌دهد یک قانون ثابت در این زمینه حکمفرماست.
این قانون صرف‌نظر از نوع گونه یا موقعیت جغرافیایی صدق می‌کند. مطالعه مذکور که در ژورنال معتبر Nature Ecology & Evolution منتشر شده حاصل همکاری دانشمندان «دانشگاه اومئو» سوئد، دانشگاه ری خوان کارلوس اسپانیا و چندین موسسه بریتانیایی است. آن‌ها با بررسی داده‌های بیش از ۳۰ هزار گونه مختلف موجود روی کره زمین از جمله دوزیستان، پرندگان، پستانداران و درختان به این نتیجه شگفت‌انگیز رسیده‌اند.
یک الگوی جهانی برای حیات روی زمین
هر منطقه زیست‌جغرافیایی مانند جنگل‌های بارانی یا صخره‌های مرجانی توسط موانعی طبیعی مثل اقیانوس‌ها، کوه‌ها یا شرایط آب‌وهوایی سخت از مناطق دیگر جدا می‌شود. این موانع، حرکت گونه‌ها را محدود می‌کنند و باعث تکامل اشکال مختلف حیات در هر منطقه می‌شوند. با این حال دانشمندان دریافتند درون هر یک از این مناطق، یک الگوی ثابت و مشخص وجود دارد.
در هر منطقه زیستی، یک هسته مرکزی وجود دارد که بیشتر گونه‌ها در آن زندگی می‌کنند. این هسته مانند یک قطب تنوع زیستی عمل می‌کند. با دور شدن از این مرکز، تعداد گونه‌هایی که قادر به بقا هستند به‌تدریج کاهش می‌یابد. این نواحی بیرونی به‌عنوان مناطق گذار عمل می‌کنند؛ جایی که فقط گونه‌های سازگار با شرایط متغیر می‌توانند دوام بیاورند.
چه عواملی این الگوی جهانی را شکل می‌دهند؟
تیم تحقیقاتی برای توضیح این پدیده به مکانیسم «فیلتر محیطی» یا “Environmental filtering” اشاره می‌کند که مدت‌ها در علم اکولوژی مطرح بوده، اما به‌ندرت در مقیاس جهانی تایید شده است. این ایده بیان می‌کند که فقط گونه‌های سازگار با شرایط محلی مانند دما، میزان بارندگی یا نوع خاک می‌توانند در یک منطقه خاص رشد کنند و زنده بمانند.
به گفته محققان دو نوع فیلتر محیطی این الگوها را شکل می‌دهند. یک فیلتر در کانون‌های منطقه‌ای عمل می‌کند؛ جایی که شرایط برای بقای تعداد زیادی از گونه‌های منحصربه‌فرد ایده‌آل است. فیلتر دوم در لبه‌های مناطق جغرافیایی فعال است؛ جایی که شرایط متغیرتر است و تنها گونه‌های خاصی از مناطق همسایه می‌توانند در آنجا زنده بمانند.
چرا این کشف برای آینده سیاره اهمیت دارد؟
درک این الگوی هسته به گذار فقط یک دستاورد علمی نیست بلکه پیامدهای مهمی برای دنیای واقعی دارد. دانستن اینکه تنوع زیستی در کجا متمرکز شده است می‌تواند به هدایت تلاش‌های حفاظتی کمک کند. اگر مناطق هسته‌ای به‌عنوان موتور محرک حیات روی زمین در یک منطقه عمل می‌کنند پس محافظت از آن‌ها حیاتی خواهد بود.
این الگو همچنین به پیش‌بینی نحوه تغییر اکوسیستم‌ها تحت تاثیر تغییرات اقلیمی، تخریب زیستگاه‌ها یا آلودگی کمک می‌کند. با تغییر شرایط محیطی، تعادل بین مناطق هسته‌ای و مناطق گذار نیز ممکن است تغییر کند. این کشف نشان می‌دهد که نیروهای کلی و قابل پیش‌بینی، نحوه استقرار گونه‌ها در سراسر خشکی و دریا را هدایت می‌کنند و این یک گام بزرگ در جهت حفظ تنوع زیستی سیاره ماست.
source