بوئینگ با مشکلات ایمنی تکراری و سیستماتیک روبه‌رو است

گزارشی که در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۲۵ توسط هیئت ملی ایمنی حمل‌ونقل ایالات متحده (NTSB) منتشر شد، مشکلات ایمنی در شرکت بوئینگ و ضعف نظارتی اداره هوانوردی فدرال آمریکا (FAA) را درباره حادثه ۵ ژانویه ۲۰۲۴ در پرواز خطوط هوایی آلاسکا با هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ مکس بررسی کرده است. این حادثه که به جدا شدن درب اضطراری در ارتفاع ۱۵۰۰۰ پایی انجامید، وجود نقص‌هایی در فرایند تولید و نظارت‌های قانونی را نمایان ساخت و نگرانی‌هایی درباره ایمنی یکی از پرکاربردترین هواپیماهای جهان ایجاد کرد.

حادثه هواپیمای آلاسکا ایرلاینز

در ۵ ژانویه ۲۰۲۴، پرواز شماره ۲۸۲ خطوط هوایی آلاسکا کمی پس از برخاستن دچار حادثه شد. بخشی از درب خروج اضطراری (MED) در ارتفاع حدود ۴۵۰۰ متری از هواپیما جدا شد که منجر به کاهش فشار کابین شد. وسایل شخصی مسافران به بیرون پرتاب شد، ماسک‌های اکسیژن پایین آمدند و یکی از مهمانداران از برخورد با درب کابین خلبان آسیب دید. اگرچه هر ۱۶۴ مسافر و پنج خدمه به سلامت فرود آمدند، بررسی‌ها نشان داد دلیل حادثه، پیچ‌های شل و ثبت‌نشده‌ای بود که می‌توانست فاجعه‌بار باشد.

این هواپیمای ۷۳۷ مکس تنها سه ماه از زمان تحویل آن گذشته بود و در جریان مونتاژ، پیچ‌هایی توسط کارکنانی که مجاز نبودند باز شده بود؛ این کار نه ثبت شد و نه مورد بازرسی قرار گرفت؛ بنابراین، در تمام پروازهایی که این هواپیما انجام داد، درب اضطراری در وضعیت ناپایدار قرار داشت. با توجه به پیشینه تیره مدل ۷۳۷ مکس در سقوط‌های مرگبار پرواز Lion Air در ۲۰۱۸ و Ethiopian Airlines در ۲۰۱۹ که مجموعاً ۳۴۶ قربانی برجای گذاشتند، این حادثه سؤالات بیشتری درباره ایمنی این مدل ایجاد کرد.

یافته‌های NTSB: مشکلات ایمنی سیستماتیک در بوئینگ

در گزارش NTSB، «کمبود آموزش، راهنمایی و نظارت کافی بوئینگ برای کارکنان کارخانه» به‌عنوان یکی از دلایل اصلی عنوان شده است. گزارش به «موارد مکرر عدم انطباق» در روند جداسازی قطعات اشاره می‌کند و سیستم مدیریت ایمنی بوئینگ (SMS) که وظیفه شناسایی و کاهش خطرات را دارد، از سال ۲۰۲۲ به‌عنوان ناکارآمد معرفی شده است. این سیستم که قرار بود به تصمیم‌گیری آگاهانه کمک کند، نتوانسته خطرات را شناسایی و رفع کند و نقصی جدی برای شرکتی به بزرگی بوئینگ است.

افشاگرانی همچون شان پروچنیکی که در آوریل ۲۰۲۴ در مقابل کمیته منتخب سنای آمریکا شهادت داد، علت اصلی را رویکرد سود محور بوئینگ دانستند. اقدامات کاهش هزینه مانند حذف سنسورهای اضافی در سیستم MCAS برای رقابت با ایرباس، از جمله دلایل حوادث قبلی بودند. افزایش سرعت تولید از یک هواپیما در روز به ۳۸ فروند در ماه نیز فشار زیادی بر کیفیت وارد کرده است؛ زیرا زمان بررسی قطعات کاهش یافته است.

نقش ناکارآمد FAA در نظارت

بر اساس گزارش NTSB، اداره هوانوردی فدرال نتوانسته بوئینگ را ملزم به رسیدگی به این مشکلات ایمنی کند؛ زیرا FAA نظارت مؤثری بر عملکرد سیستم مدیریت ایمنی یا روند جداسازی قطعات نداشته است. جنیفر هومندی، رئیس NTSB، اعلام کرد که نبود پیچ‌ها کاملاً قابل پیشگیری بود و گفت: «مشکلات ایمنی منجر به این حادثه باید برای بوئینگ و FAA کاملاً مشهود می‌بود». اعتماد بیش از حد به خود بوئینگ و کاهش نظارت باعث شد مشکلات پنهان بمانند؛ موضوعی که پس از سقوط‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نیز دیده شد، زمانی که بوئینگ سیستم‌های خودکار پرواز را بدون طی مراحل کامل تأییدیه راه‌اندازی کرد.

پیامدهای گسترده‌تر و توصیه‌ها

در پی این حادثه، شرکت‌های هواپیمایی دیگر نیز اقدام به بررسی هواپیماهای ۷۳۷ مکس کردند. خطوط هوایی یونایتد گزارش دادند که در برخی هواپیماها قطعات به‌درستی سفت نشده بودند. آموزش ناکافی درباره استفاده از ماسک‌های اکسیژن نیز توسط NTSB مورد انتقاد قرار گرفت. برای جلوگیری از بروز مشکلات مشابه، توصیه‌هایی درباره آموزش، نظارت و اجرای مؤثر سیستم مدیریت ایمنی به بوئینگ و FAA ارائه شد.

نکته کلیدی این است که علل حادثه پرواز آلاسکا می‌توانند در صورت بی‌توجهی، زمینه‌ساز حوادث بعدی شوند. هشدار داده شده که نظارت ضعیف و سرعت بالا در فرایند تولید همچنان ایمنی را تهدید می‌کند.

لزوم پاسخ‌گویی و اصلاح

نتیجه‌گیری NTSB به‌وضوح نشان می‌دهد که بوئینگ با تمایل به سود بیشتر، ایمنی را در اولویت قرار نداده و این وضعیت با تساهل FAA وخیم‌تر شده است. اکنون توجه گسترده‌ای به صنعت هوانوردی معطوف شده و فشار زیادی برای انجام اصلاحات سیستماتیک به‌منظور بازسازی اعتماد به مدل ۷۳۷ مکس و از همه مهم‌تر، تأمین ایمنی مسافران وجود دارد. این حادثه به‌روشنی نشان داد که اشتباهاتی بسیار ساده و قابل پیشگیری می‌توانند به فجایع منجر شوند؛ بنابراین، بوئینگ و FAA باید فوراً برای رفع این کمبودهای جدی اقدام کنند؛ این موضوع کاملاً واضح است.