بیوگرافی علی نصیریان؛ اسطوره‌ای تکرار نشدنی از نسلی طلایی

علی نصیریان از بازیگران پیشکسوت و برجسته تئاتر، سینما و تلویزیون است که فعالیت هنری خود را 1329 در حوزه نمایش آغاز کرد. در این مقاله از وب‌سایت پلازا قصد داریم تا به بیوگرافی علی نصیریان؛ اسطوره‌ای تکرار نشدنی از نسلی طلایی تاریخ هنر کشورمان بپردازیم.

استاد نصیریان هم نسل بازیگرانی بزرگی چون زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی، مرحوم جمشید مشایخی، مرحوم محمدعلی کشاورز و بسیاری از بزرگان دیگر تاریخ تئاتر ایران به شمار می‌رود که کارنامه‌ای درخشان در عرصه بازیگری و نمایشنامه‌نویسی دارد. این بازیگر در کارنامه هنری خود برای آثاری فاخری چون گاو، آقای هالو، ستارخان، پستچی، دایره مینا و بسیاری دیگر از فیلم‌های ماندگار سینمای ایران نقش‌آفرینی داشته است. علی نصیریان در حوزه نمایشنامه‌نویسی هم آثاری درخشان در تئاتر نظیر بلبل سرگشته دارد. وی در سال 1380 به‌ عنوان چهره ماندگار ایرانی در رشتهٔ بازیگری انتخاب شد و نشان درجه یک هنری را دریافت نمود. چنانچه مایلید تا با ابعاد پنهان در زندگی نامه علی نصیریان و کارنامه هنری این بازیگر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان سینما، تئاتر و تلویزیون بیشتر آشنا شوید، در ادامه مقاله پیش‌رو همراه ما باشید.

اطلاعات شخصی علی نصیریان

• نام و نام خانوادگی: علی نصیریان (Ali Nassirian)
• تاریخ تولد: 15 بهمن 1313 ‏
• محل تولد: تهران – میدان شاهپور خیابان مهدی‌خان
• پیشه: بازیگر، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر و تله تئاتر- بازیگر، فیلنامه‌نویس سینما و تلویزیون
• نقش‌های شاخص: مش اسلام در فیلم گاو، آقای هالو، ستارخان، تقی پستچی، مظفرالدین شاه در فیلم کمال‌الملک، ابوالفتح صحاف در هزاردستان و مستر فرهان در ناخدا خورشید.
• شروع فعالیت هنری: سال 1329 در سن 16 سالگی هم‌زمان با دوران دبیرستان در کلاس جامعه باربد در خیابان لاله‌زار
• تحصیلات: دیبلم هنرستان هنرپیشگی
• دوره هنری: شرکت در کلاس‌های جامعه باربد زیر نظیر مرحوم اسماعیل مهرتاش
• قد علی نصیریان: 173 سانتی‌متر
• وضعیت تاهل: متاهل
• همسر علی نصیریان: فاطمه بیات ( 1397-1336)
• تاریخ فوت همسر علی نصیریان: 13 بهمن 1397
• تعداد فرزندان: سه فرزند پسر به نام‌های برمک، باربد، بابک
• صفحه اینستاگرام علی نصیریان: ندارد.

زندگی خصوصی علی نصیریان

در این بخش از مقاله بیوگرافی علی نصیریان (Ali Nassirian) با زندگی شخصی از زمان تولد تا روابط کاری‌ و خانوادگی این بازیگر پیشکسوت و برجسته ایرانی همراه شما مخاطبان محترم پلازا هستیم‌.

از کودکی تا ایام جوانی

استاد نصیریان در پانزدهمین روز از ماه بهمن سال 1313 و در اواسط فصل سرد زمستان این سال در در میدان شاهپور خیابان مهدی‌خان زاده دیده به جهان گشود. پدرش بسیار مذهبی و اهل ذوق بود که او را با خودش به تماشای تعزیه می‌برد. وی در ایام کودکی به واسطه تماشای تعزیه به هنر نمایش علاقمند گردید. کم‌کم هم شیفتهٔ هنرهایی مثل معرکه‌گیری، پرده‌خوانی، نقالی، خیمه‌شب‌بازی و نمایش‌های تخت حوضی شد. در سال 1326 نصیریان به دبیرستان پیرنیا در چهار راه گمرک رفت که در آنجا با بازیگران بزرگ آینده کشور چون زنده‌یاد جمشید لایق، مرحوم اسماعیل داورفر و مرحوم مهدی فتحی همکلاس شد.

علی نصیریان در سال 1329 هم‌زمان با دوران دبیرستان، در کلاس جامعه باربد در خیابان لاله زار که مرحوم اسماعیل مهرتاش آن را در سال 1305 دایر کرده بود و در آنجا موسیقی، تئاتر و ادبیات تدریس می‌شد؛ ثبت‌نام کرد. وی در سال 1330 کتاب هنر تئاتر را مطالعه نمود و در کلاس‌های تئاتر سعدی که همسر زنده‌یاد عبدالحسین نوشین، خانم لرتا آن را مدیریت می‌کرد، شرکت نمود.

در پی کودتای ننگین 28 مرداد 1332، متاسفانه تئاتر سعدی به آتش کشیده شد و نصیریان در هنرستان هنرپیشگی که در آن مقطع زمانی تنها مدرسهٔ تئاتر ایران بود، ثبت‌نام کرد. او به واسطه شرکت در آزمون ورودی و کسب نمره قبولی، وارد دوره سه ساله این هنرستان شد. وی در سن 19سالگی از طریق مرحوم فهیمه راستکار با زنده یاد شاهین سرکیسیان آشنا شد که نقطه عطفی در زندگی نصیریان محسوب می‌شود. وی همراه با سرکیسیان زندگی من در هنر اثر کنستانتین استانیسلاوسکی را صفحه به صفحه مرور و تمرین نمودند.

علی نصیریان پس از اتمام سه ساله دوره تحصیلی بالاخره در سال 1335 در سن 22 سالگی نخستین نمایشنامه خودش به نام به نام افعی طلایی را نوشت. در واقع مضمون این نمایشنامه از قصه داش آکل نوشته زنده‌یاد صادق هدایت بود؛ که سال بعد خودش آن را روی صحنه کارگردانی کرد. در سال 1336 یعنی از 23 سالگی نصیریان به استخدام اداره هنرهای زیبا درآمد و همچنین سرپرستی یکی از گروه‌های اجراکننده را به عهده گرفت.

ازدواج با فاطمه بیات

فاطمه بیات در سال 1336 توسط یکی از اقوام دور به علی نصیریان معرفی شد. همسر علی نصیریان طی یک مصاحبه در باره این آشنایی اذعان داشت که: در ابتدای آشنایی همراه با خانواده اطلاع نداشتیم که علی نصیریان در کدام بخش از وزارت ارشاد کار می‌کند، اما در کل شخصیت اداری وی برای ما خوشایند بود. پس از اینکه آشنایی‌مان بیشتر شد با جزئیات بیشتری از کار او آشنا شدم. زمانی که ازدواج کردیم هیچ چیزی نداشتیم و برعکس الان هم که سطح توقعات بالا رفته، با همان شرایط زندگی خوبی را آغاز کردیم. نصیریان در ابتدا مایل بود که من هم همراه او وارد عرصه بازیگری شوم، اما به مرور و با حضور بچه‌ها در زندگی شرایط این گونه رقم خورد که درمنزل باشم. ما 3 پسر داریم و 4 نوه داریم که درخارج از کشور زندگی می‌کنند، اما اخیراً موفق شدیم پسرکوچک‌مان را به ایران بیاوریم و از این جهت بسیار خوشحالیم که او در ایران و درکنار ما زندگی می‌کند.

متاسفانه مرحوم فاطمه بیات همسر استاد علی نصیریان در روز 13 بهمن سال 1397 در گذشت. با عکسی از مراسم ترحیم زنده‌یاد فاطمه بیات به بررسی کارنامه هنری علی نصیریان می‌پردازیم.

زندگی شغلی علی نصیریان

همان‌طور که در مطالب بالا اشاره شد، علی نصیریان فعالیت هنری خود را از سال 1329 در کلاس جامعه باربد در خیابان لاله‌زار آغاز نمود. در ادامه با آتش زدن تئاتر سعدی پس از کودتای ننگین 32، در هنرستان هنرپیشگی ثبت‌نام کرد. نصیریان طی دوره سه ساله این هنرستان با مرحوم فهیمه راستکار، مرحوم جعفر والی، مرحوم عباس جوانمرد، مرحوم رفعت هاشم پو، مرحوم حسین کسیبیان و زنده‌یاد بیژن مفید همدرس بود که در سال 1335 نخستین نمایشنامه زندگی‌اش را نوشت.

علی نصیریان از نصیریان 1330 در نمایش‌های حرفه‌ای، به بازیگری و نویسندگی مشغول بود و از اعضای آغازین گروه هنر ملّی هم محسوب می‌شد. این گروه از سال 1335 تا حدود 1357 رسماً فعالیت داشتند و نمایش‌های زیادی را که اغلب از نویسندگان آن ایرانی بودند، به روی صحنه می‌بردند. سرپرستِ گروهِ هنرِ ملّی زنده‌یاد عبّاس جوانمرد بر عهده داشت. نصیریان بیش از ده نمایشنامه نوشت و در کنار بزرگانی چون بهرام بیضایی، مرحوم اکبر رادی، اسماعیل خلج، زنده‌یاد غلامحسین ساعدی و چند نمایشنامه‌نویس دیگر، از برجستگان نمایشنامه‌نویس ایرانی محسوب می‌شود. وی در سال 1335 جایزه نخستین مسابقه نمایش‌نامه‌نویسی را جهت نمایش بلبل سرگشته دریافت نمود.

سال 1336 اداره هنرهای نمایشی و سپس تلویزیون در کشور تأسیس شد و نصیریان هم به استخدام این اداره درآمد. او در ادامه گروه تئاتر مردم را با مرحوم عزت الله انتظامی، مرحوم جعفر والی، مرحوم رکن الدین خسروی و زنده‌یاد عباس جوانمرد تشکیل داد که به اجرای نمایشنامه‌هایی برای تلویزیون پرداختند. در سال 1344 با افتتاح تماشاخانه سنگلج نصیریان به همراه گروه خود در آنجا به اجرای تئاتر پرداختند.

در ادامه با عکسی از این بازیگر در کنار زنده یاد پرویز فنی‌زاده و مرحوم فخری خورش برای نمایش تلویزیونی دست بالای دست، نوشته ‌‌مرحوم غلامحسین ساعدی به بررسی کارنامه هنری علی نصیریان در حوزه سینما می‌پردازیم.

فعالیت در سینما با فیلم گاو

فیلم گاو اثر زنده‌یاد داریوش مهرجویی بر اساس قصه‌ای با همین نام از کتاب عزاداران بَیَل نوشته مرحوم غلامحسین ساعدی در سال 1348 ساخته شد. این فیلمی از جمله آثار موج نوی سینمای ایران محسوب می‌شود و جز نخستین فیلم‌های کشورمان بود که در غرب و اروپا بسیار مورد توجه و تحسین قرار گرفت. فیلم گاو در سال 1971 میلادی جایزهٔ فیپرشی را در جشنواره فیلم ونیز از آن خود کرد.

علاوه بر علی نصیریان در فیلم گاو هنرمندان بزرگی چون زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی، مرحوم جمشید مشایخی، مرحوم جعفر والی، محمود دولت آبادی، مرحوم خسرو شجاع‌زاده، عزت‌الله رمضانی‌فر و زنده‌یاد پرویز فنی‌زاده به ایفای نقش پرداختند.

نصیریان در سال بعد دومین همکاری خود با مرحوم مهرجویی را با فیلم آقای هالو تجربه نمود. داستان این اثر سینمایی درباره آقای هالو است که از شهرستان، عازم تهران می‌شود تا همسر مناسبی اختیار نماید، ولی در همان بدو ورود، در گاراژ تهران، چمدان وی ربوده می‌شود. در واقع این فیلم در سال 1349 بر اساس نمایشنامه هالو اثری از علی نصیریان توسط استودیو کاسپین ساخته شد.

در سال 1351 علی نصیریان در فیلم‌هایی چون ستارخان (زنده‌یاد علی حاتمی) و پستچی (مرحوم مهرجویی) به ایفای نقش پرداخت. در کار زنده‌یاد علی حاتمی، نصیریان در نقش ستارخان ظاهر شد و بازی بسیار درخشانی از خود ارائه داد. نکته جالب درباره فیلم ستارخان اینجاست که برای ساخت سکانس‌های نبرد میان مشروطه خواهان و نیروهای دولتی، بهره‌مندی از شگردهای جلوه‌های ویژه در نظر گرفته شده بود که در آن مقطع زمانی کمتر به کار گرفته می‌شد. از دیگر بازیگر این اثر فاخر سینمای ایران می‌توان به  زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی، پرویز صیاد، عنایت‌بخشی، مرحوم جلال پیشواییان، مرحوم محمدعلی کشاورز، مرحوم صادق بهرامی، مرحوم عبدالعلی همایون اشاره کرد.

فیلم سینمایی پستچی محصول سال 1351، چهارمین اثر مرحوم مهرجویی بود که در زمان خودش یکی از موفق‌ترین ساخته این کارگردان در محافل جهانی به شمار می‌رفت. نصیریان در این فیلم با نقش تقی پستچی مقابل دوربین مهرجوییی قرار گرفت و بار دیگر بازی بسیار درخشانی از خود ارائه داد. داستان فیلم درباره تقی پستچی است در خانهٔ اربابیش با همسر زیبای خود زندگی می‌نماید. او که به خاطر ناتوانی جنسی شخصیت عصبی و نامتعادل دارد، زیر نظر یک دکتر دامپزشک در حال معالجه است تا با داروهای گیاهی درمان شود.

علی نصیریان تا پیش از انقلاب 57 در چندین اثر سینمایی به ایفای نقش پرداخت. وی سال 1359 در فیلم مدرسه‌ای که می‌رفتیم دوباره با زنده‌یاد مهرجویی همکاری داشت. نصیریان از دهه شصت و تا هفتاد در آثار فاخری چون کمال‌الملک، ناخدا خورشید، شیر سنگی و روز باشکوه به نشق‌آفرینی پرداخت. از دهه فتاد به بعد تا حال حاضر استاد نصیریان بسیار گزیده کار شد و از کارهای اخیر وی می‌توان به فیلم مسخره‌باز اثری از همایون غنی‌زاده اشاره کرد.

استاد نصیریان با نقش کاظم خان در فیلم مسخره‌باز به ایفای نقش پرداخت که برای نخستین‌بار پس از چندین سال تجربه بازیگری برنده جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد از سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر شد.

از دیگر آثار این بازیگر توانمند و پیشکسوت ایران می‌توان به نوروز، هفت بهار نارنج، لامینور و خورشید اشاره کرد. در ادامه به بررسی کارنامه هنری علی نصیریان برای حوزه سینما می‌پردازیم.

فیلم های علی نصیریان

علی نصیریان (Ali Nassirian) در کارنامه هنری خود برای حوزه سینما تا کنون با کارگردان‌های بزرگی چون زنده‌یاد داریوش مهرجویی، مرحوم علی حاتمی، مرحوم فریدون گله، ناصر تقوایی، کیانوش عیاری، حسن فتحی و مجید مجیدی همکاری دارد.

سریال های علی نصیریان

علی نصیریان بازیگری در قاب تلویزیون را پیش‌تر با تله تئاتر از سال 1339 تجربه نموده بود. وی بازی در رسانه تلویزیون را با نقش ابوالفتح صحاف یک مشروطه خواه وطن‌پرست در سریال هزاردستان کاری از زنده‌یاد علی حاتمی آغاز نمود. این مجموعه تلویزیونی در سال‌های 1358 تا 1366 به صورت سریال ساخته شد و طرح اولیه آن در سال 1354 با نام جادهٔ ابریشم به ذهن مرحوم حاتمی آمد که پس از تغییراتی اساسی ماهیت کلی کار عوض شد. نکته جالب اینجاست که سریال هزاردستان در روز جهانی میراث دیداری و شنیداری در فهرست ملی برنامه حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسید. در این مجموعه تلویزیونی ماندگار و خاطره‌انگیر بزرگان دیگری چون زنده‌یاد جمشید مشایخی، مرحوم داوود رشیدی، مرحوم محمد علی کشاورز، زری خوشکام (زهرا حاتمی)، حسین گیل، مرحوم جعفر والی، زنده‌یاد پرویز پورحسینی، مرحوم محمد مطیع، مرحوم جمشید لایق و زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی به ایفای نقش پرداختند.

نصیریان در همان سال‌ها با نقش قاضی شارع در سریال تاریخی سربداران کاری از محمدعلی نجفی به ایفای نقش پرداخت. بازی درخشان و گیرای استاد نصیریان در این اثر بسیار مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. از دیگر باریگران سریال سربداران می‌توان به زنده‌یاد امین تارخ، سوسن تسلیمی، مرحوم محمدعلی کشاورز، مرحوم فیروز بهجت‌محمدی، زنده‌یاد جمشید لایق، افسانه بایگان، محمد ابهری، عنایت‌الله بخشی، مرحوم فتحعلی اویسی، اسماعیل محرابی، علی‌رضا شجاع‌نوری، چنگیز وثوقی، مینو ابریشمی اشاره کرد.

علی نصیریان سال 1365 با نقش حکیم برای سریال گرگ‌ها مقابل دوربین داود میرباقری قرار گرفت. داستان این سریال از ماجرای محکومیت مردی به نام صفدر آهنگر آغاز می‌شود که محکوم به اعدام شده و حکیم شهر، مردی متقی و پرهیزگار، به سبب این حکم به مقابله با حاکمیت وقت برمی‌خیزد. در این مجموعه تلویزیونی علاوه بر استاد نصیریان بازیگرانی دیگری چون  زنده‌یاد داوود رشیدی، ثریا قاسمی، مرحوم محمدعلی کشاورز، سیاوش طهمورث،، مرحوم جهانگیر صمیمی فرد، بهرام شاه محمدلو، بهزاد فراهانی، زنده‌یاد آتیلا پسیانی، اکبر رحمتی، ژاله علو، راضیه برومند، مرحوم منوچهر حامدی، رسول نجفیان، مرحوم منصور والامقام به ایفای نقش پرداختند.

از دیگر نقش‌های شاخص علی نصیریان در قاب تلویزیون می توان به حاج یونس فتوحی در سریال میوه ممنوعه اثری از حسن فتحی اشاره کرد. این مجموعه تلویزیونی در سال 1386 ساخته شد که در آن بازیگرانی دیگری چون هانیه توسلی، گوهر خیر اندیش، امیر جعفری، طناز طباطبایی، هرمز هدایت، عمار تفتی، نیما رئیسی، شبنم فرشادجو، جواد انصافی، مرحوم احمد علامه دهر، مرحوم صدیقه کیانفر، کیانوش گرامی و کاظم بلوچی به نقش‌آفرینی پرداختند.